PERİDE CELAL’İN TEFRİKA ROMANI: “ÖLEN VE DİRİLEN ADAM”

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 2, 692 - 712, 21.12.2023

Ece Serrican Kabalcı

https://doi.org/10.32321/cutad.1352875

Öz

Cumhuriyet döneminin üretken yazarlarından biri olan Peride Celal, öykü ve roman türünde birçok eser vermiştir. Öyküleri süreli yayınlarda yer bulmuş, romanları tefrika edildikten sonra kitap hâlinde basılmıştır. Aşk ve macerayı merkeze alan “pembe roman” yazarı olarak tanınan Peride Celal, eserlerinin gördüğü ilgi nedeniyle tiraj yükselten bir yazar olarak anılmış; Cumhuriyet, Son Posta, Milliyet ve Tan gibi dönemin önemli gazetelerinde eserleri yayımlanmıştır. Peride Celal, yazarlığının ilk döneminde (1935-1950) yazdığı eserlerini benimsememiş, geçim kaygısıyla kaleme aldığı bu eserlerinin adını anmaktan kaçınmıştır. 1945’te yayımlanan Üç Kadının Romanı ile kendisini yazarlığa hazır hissettiğini belirten Peride Celal, edebî bir değer taşıdığına inandığı Gecenin Ucundaki Işık (1963), Evli Bir Kadının Günlüğünden (1971), Üç Yirmidört Saat (1977), Kurtlar (1990) ve Deli Aşk (2002) adlı romanlarını olgunluk dönemi eserleri olarak kabul etmiştir. Yazarın bu tutumu eleştirmenleri ve yayımcıları da etkilemiş, ilk dönem yazdığı eserlerin tefrika hâlinde kalmasına neden olmuştur. 3 Ekim 1938-17 Aralık 1938 tarihleri arasında “Peride Celal” imzasıyla Bugün gazetesinde 68 sayı olarak tefrika edilen Ölen ve Dirilen Adam, yazarın göz ardı edilen eserlerinden biridir.
Peride Celal’in yazarlık hayatının ilk eserlerinden olan Ölen ve Dirilen Adam, Nazan’ın bir tesadüf eseri Orhan ile tanışmasını, onunla olan arkadaşlığının aşka dönüşmesini, bu aşk dile getirilemeden yaşanan talihsiz bir olay sonucu Orhan’ın ikiz kardeşi olan Turhan ile evlenmek zorunda kalışını anlatır. Aşkın maddi ve manevi doğasının ikiz kardeşler üzerinden sorgulandığı romanda; Peride Celal’in, eserlerinde önemle üzerinde durduğu konulardan biri olan kadının tinsel dünyası, Nazan üzerinden irdelenir. Peride Celal’in gerçek ve düş arasında dolaşan üslubunu ve sanat anlayışını yansıtan bu eser, gazete tefrikası olarak kalmış ve günümüz okuyucusuna ulaşamamıştır. Bu çalışmada, Peride Celal’in tefrika hâlinde kalmış olan Ölen ve Dirilen Adam adlı eseri olay örgüsü, kişi kadrosu, zaman ve mekân unsurları yönünden incelenmiş, eserde önemli bir yer tutan aşk temasına değinilmiştir. Eserin tanıtımını amaçlayan bu inceleme ile Peride Celal’in külliyatında yer alan bir eser görünür kılınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Peride Celal, Ölen ve Dirilen Adam, Tefrika Roman, Bugün Gazetesi

PERİDE CELAL’S SERIAL NOVEL: “ÖLEN VE DİRİLEN ADAM”

Öz

Peride Celal who is one of the productive writers of the Republican period produced many works in the genre of stories and novels. Her stories were included in periodicals, and her novels were published as a book after being published in daily magazines and newspapers. Peride Celal was known as a writer who raises circulation as a result of the interest in her works since she focused on love and adventure topics in her novels as an author of the “popular novel” type. Her works were published in remarkable newspapers of the period such as Cumhuriyet, Son Posta, Milliyet and Tan. Peride Celal did not adopt the works those she wrote in the first period of her writing with concern for livelihood (1935-1950), and avoided from mentioning the name of these works. She states that she feels ready to write after the Üç Kadının Romanı that is published in 1945. She admits the novels titled Gecenin Ucundaki Işık (1963), Evli Bir Kadının Günlüğünden (1971), Üç Yirmidört Saat (1977), Kurtlar (1990) and Deli Aşk (2002), as her maturity works because she believes in these novels have literal and artistic values. Her attitude also affected the critics and publishers, and caused the works that were not published in book form to remain as serials. Ölen ve Dirilen Adam, which was serialized in 68 issues between October 3, 1938 and December 17, 1938 in Bugün newspaper is one of her works that was not known.
Peride Celal’s Ölen ve Dirilen Adam which is one of her first works in writing life, tells that Nazan met Orhan by chance and her friendship with him was turned into love. As a result of an unfortunate event happened before this love begins, Nazan was forced to marry Turhan who is Orhan’s twin brother. In the novel that the material and spiritual nature of love are questioned through twin brothers; the details about the spiritual world of a woman, which Peride Celal emphasized in her works, are discussed through Nazan. In this study, Peride Celal’s serialized work titled Ölen ve Dirilen Adam was examined in terms of scheme, personality staff, time and location elements, and the theme of love, which has an important place in the work was highlighted. In this review study which introduces one of Peride Celal’s work, it is aimed to get her corpus appeared in the related literature.

Anahtar Kelimeler

Peride Celal, Ölen ve Dirilen Adam, Serial Novel, Bugün Newspaper

Kaynakça

• Gül ile Sitemkâr / Zaman-ı Sabıkda Cereyan Eden Bir Vaka-yı Âşıkane. (1332). İstanbul: Şems Matbaası.
• Gül ile Sitemkâr Hurşit ile Mahımihri Hikâyeleridir. (1341). [İstanbul]: Matbaa-i Yusuf Ziya.
• Gül ile Sitemkâr. (1959). İstanbul: Maarif Kitaphanesi Yayınları.
• Aktaş, Ş. (1984). Roman sanatı ve roman incelemesine giriş. Ankara: Birlik Yayınları.
• Alptekin, A. B. (1997). Halk hikâyelerinin motif yapısı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Boratav, P. N. (1988). Halk hikâyeleri ve halk hikâyeciliği. İstanbul: Adam Yayınları.
• Devellioğlu, F. (1993). Osmanlıca-Türkçe ansiklopedik lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
• Ekici, M. (1995). Dede Korkut hikâyeleri tesiri ile teşekkül eden halk hikâyeleri. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• İldiz, H. H. (2022). Gül ile Sitemkâr - Hurşit ile Mahımihri hikâyesi (inceleme-metin-dizin). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Koz, M. S. (1992). Türk halk hikâyelerinde aile. Sosyo-Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi (C. 2, ss. 597-615). Ankara: Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları.
• Siyavuşgil, S. E. (1944). Bizde ilk kahramanlık ve sevda romanları. Ulus Gazetesi, 08/01/1944.
• Spies, O. (1941). Türk halk kitapları/mukayeseli masal bilgisine bir ilâve (Gönül B., Çev.). İstanbul: Eminönü Halkevi Neşriyatı.
• Tomo, B. (2001). Gül ile Sitemkâr hikâyesi üzerinde karşılaştırmalı bir araştırma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.