ÖĞRETMENLERİN ALGILARINA GÖRE ÖĞRENEN OKUL VE POZİTİF SES ÇIKARTMA DAVRANIŞI ARASINDAKİ İLİŞKİ

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 1, 431 - 447, 25.06.2024

Muhammed Zincirli , Vildan Burulday

https://doi.org/10.32321/cutad.1445529

Öz

Öğrenen örgüt kavramının literatürde özellikle son yıllarda sıklıkla karşılaşılan bir kavram olduğu bilinmektedir. Yoğun rekabet koşulları ve değişen talepler örgütlerin değişimini zorunlu hale getirmiştir. Bu değişimin inşa edildiği örgütlerden biri de şüphesiz eğitim örgütleridir. Özellikle çalışanların motive edildiği ve olumlu davranışlarının karşılık bulduğu okullarda öğrenme yeteneği gelişir ve öğrenme algısı artar. Nitekim öğrenen okullarda öğretmenlerin süreçte aktif olması, sorunlara akılcı çözümler sunması ve görüşlerini çekinmeden açıkça ifade etmeleri gerektiği bilinmektedir. Ancak çalışanların sürece katılması, yapıcı önerilerde bulunması, önerilerini diğer çalışanlarla paylaşması ve yeni bilgiler üretmesi bu süreci daha etkili hale getirecektir. Dolayısıyla pozitif ses çıkartma davranışının egemen olduğu okulların daha fazla öğrenen okul olma profiline sahip oldukları düşünülmektedir. Bu varsayımdan hareketle pozitif ses çıkartma davranışı ile öğrenen okul arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Mevcut çalışma ilişkisel tarama modeliyle yürütülmüştür. Bu çalışmanın evrenini 2021- 2022 eğitim öğretim yılında Bingöl İl Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı okullarda görev yapmakta olan öğretmenler oluştururken, örneklemini ise basit (seçkisiz) örnekleme yöntemiyle seçilmiş 444 öğretmen oluşturmaktadır. Çalışmanın verilerini toplamak amacıyla ölçek sahiplerinden gerekli izinler alınmıştır. Araştırma kapsamında kullanımına olur verilen Öğrenen Okul Ölçeği (ÖOÖ) ve Pozitif Ses Çıkartma Davranışı Ölçeği (PSÇDÖ) yüzyüze görüşme yoluyla katılımcılara uygulanmıştır. Araştırma ölçekleri gönüllülük ilkesi çerçevesinde olur veren katılımcılara uygulanmıştır. Toplanan verilerin analizinde istatistik paket programı kullanılmıştır. Çalışma kapsamında elde edilen veriler betimsel istatistikler, t testi ve anova testleri kullanılarak çözümlenmiştir. Anova testi sonucunda ortaya çıkan farklılıkların kaynağını tespit etmek amacıyla post hoc testlerinden yararlanılmıştır. Öğretmenlerin araştırma kapsamında belirlenen kavramlara ilişkin algılarında; cinsiyet, medeni durum, eğitim durumu ve branş değişkenlerine göre karşılaştırma testleri yapılmıştır. Çalışamanın bulguları incelendiğinde; cinsiyet değişkeni açısından zihni modeller alt boyutunda, branş değişkeni açısından bakıldığında ise kişisel hakimiyet alt boyutunda anlamlı farklılık olduğu görülmektedir. Araştırmanın diğer bir değişkeni olan pozitif ses çıkartma davranışına ilişkin bulgular incelendiğinde ise öğretmen algılarının cinsiyet, medeni durum, okul türü değişkenlerine göre anlalı bir farklılık oluşturmadığı ancak eğitim durumu ve branş değişkenlerinde pozitif ses çıkartma davranışının alt boyutlarında ve toplamında anlamlı farklılıklar olduğu tespit edilmiştir. Yapılan karşılaştırma testlerinde anlamlı düzeyde farklılıklar tespit edilmekle birlikte anlamlı farklılıkların olmadığı sonuçlara da ulaşılmıştır. Ayrıca mevcut çalışmada öğretmenlerin pozitif ses çıkartma davranışına ilişkin algılarının öğrenen okul algılarını anlamlı düzeyde yordadığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Öğrenen Okul, Öğrenen Örgüt, Pozitif Ses Çıkartma

Etik Beyan

Çalışmanın tamamında etik kurallara uyulduğunu beyan ederim

THE RELATIONSHIP BETWEEN LEARNING SCHOOL AND POSITIVE SOUNDING BEHAVIOUR ACCORDING TO TEACHEARS PERCEPTIONS

Öz

The concept of learning organization is known to be a frequently encountered concept in the literature, especially in recent years. Intense competitive conditions and changing demands have made it necessary for organizations to change. One of the organizations where this change is built is undoubtedly educational organizations. Especially in schools where employees are motivated and their positive behavior is reciprocated, learning ability improves and the perception of learning increases. As a matter of fact, it is known that the learning schools, teachers should be active in the process, offer rational solutions to problems and express their opinions openly without hesitation. However, employees’ participation in the process, making constructive suggestions, sharing their suggestions with other employees and producing new information will make this process more effective. Therefore, it is thought that schools where positive voice-making behavior dominates have the profile of being more learning schools. Based on the assumption, it is aimed to examine the relationship between positive voice behavior and the learning school. The current study was conducted with the relational screening model. The population of this study consists of teachers working in schools affiliated with Bingöl Provincial Directorate of National Education in the 2021-2022 academic year. The sample consists of 444 teachers selected by simple (random) sampling method. Necessary permissions were obtained from the scale owners in order to collect the data of the study. The Learning School Scale (PSS) ant the Positive Vocalization Behaior Scale(PSSCS), which were approved for use within the scope of the research, were administered to the participants through face-to-face interviews. The research scales were applied to participants who gave their consent within the framework of the principle of volunteering. A statistical package program was used to analyze the collected data. The data obtained within the scope of the study were analyzed using descriptive statistics, t test and anova tests. Post hoc tests were used to determine the source of the differences resulting from the Anova tests. Comparison tests were made on teachers’ perceptions of the concepts determined within the scope of the research, according to gender, marital status, educational status and branch variables. When the findings of the study are examined, it is seen that there is a significant difference in the mental models sub-dimension in term of gender variable, and in the personal mastery sub-dimension i terms of branch variable. When the finding regarding positive voice behavior, which is another variable of the research, are examined, it is seen that teacher perceptions are affected by gender, marital status, it was determined that there was no significant difference according to school type variables, but there were significant differences in the total and sub-dimen sions of positive voice behavior in educational status and branch variables. Although significant differences were detected in the comparison tests, results without significant differences were also obtained. In addition, in the current study, it is seen that teachers’ perceptions of positive voice behavior significantly predict learning school perceptions.

Anahtar Kelimeler

Learning School, Learning Organizational, Positive Sounding

Kaynakça

• Arslan, A. ve Yener, S. (2016). İşgören sesliliği ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması çalışması, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 14(1), 173-191.
• Artüz, S. D. ve Bayraktar, O. (2021). The effect of relation between digital leadership practice and learning organization on the perception of individual performance. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(40), 97-120.
• Aydın, İ., (2001). Yönetsel, mesleki ve örgütsel etik. Pegem Yayıncılık.
• Ayhan, U. (2010). Öğrenen örgütler ve kamu kuruluşları. Sayıştay Dergisi, 76, 77-99.
• Bates, R. and Khasawneh, S. (2005). Organizational learning culture, learning transfer climate and perceived innovation in Jordanian organizations. International Journal of Training and Development 9(2), 96-97.
• Bozkaya, A. (2023). Ortaöğretim kurumlarindaki öğretmenlerin öğrenen okul algi düzeyleri ile örgütsel mutluluk düzeyleri arasindaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Cheng, J., Lu, K., Chang, Y. and Johnstone, S. (2013). Voice behavior and work engagement: the moderating role of supervisor-attributed motives. Asia Pacific Journal of Human Resources, 51, 81-102.
• DuFour, R. P. (1997). The school as a learning organization: recommendations for school ımprovement. NASSP Bulletin, 81, 558.
• Durdu, İ. (2021). Okullarda prososyal davranış ve pozitif ses çıkartma davranışı oluşumunda lider-üye etkileşiminin rolü. Yayımlanmamış doktora tezi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Elden, B. (2020). The effect of demographic variables on positive voice-making behavior: a research on academicians. 13. Uluslararası Güncel Araştırmalarla Sosyal Bilimler Kongresi içinde (ss. 1847-1851). Antalya.
• Ensari, H. (1998). Öğrenen organizasyon olarak okul. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(10), 97-111.
• Ergül, A., Kartal, C. ve Gökdeniz, İ. (2017). Çalışanların ses çıkarma davranışının zaman hırsızlığına olan etkisi. İş’te Davranış Dergisi, 2(1), 83-84.
• Girgin, M. S. (2019). Kişilik ve öz yeterliliğin çalışan sesliliğine etkisinde iş güvencesizliğinin düzenleyici rolü. Yayımlanmamış doktora tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Hirschman, A. (1970). Exit, voice and loyalty. Harvard University Press, Cambridge.
• Hsiung, H. H. (2012). Authentic leadership and employee voice behavior: A multi-level psychological process. Journal of Business Ethics, 107(3), 349-361.
• Karadurmuş, M. (2012). İlköğretim okullarının öğrenen örgüt olma özellikleri açısından incelenmesi (Uşak ili örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Kümüş, A. (1998). Öğrenen örgüt olarak okul. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Liu, J., Kwan, H. K., and Mao, Y. (2012). Mentorship quality and protégés’ work-to-family positive spillover, career satisfaction and voice behavior in China. The International Journal of Human Resource Management, 23(19), 4110-4128.
• Maynes, T. D. and Podsakoff, P. M. (2014). Speaking more broadly: an examination of thenature, antecedents, andconsequences of an expanded set of employee voice behaviors. Journal of Applied Psychology, 99(1), 87-112.
• Morrison, E. W. (2011). Employee voice behavior: integration and directions for future research. Academy of Management Annals, 5(1), 373-412.
• Öneren, M. (2008). İşletmelerde öğrenen örgütler yaklaşımı. Uluslararası Yönetim, İktisat ve İşletme Dergisi, 4(7), 163-178.
• Özdemir, S. (2000). Eğitimde örgütsel yenileşme. Pegem Akademi, Ankara.
• Rijal, S. (2009). Leading the learning organization. Business Education ve Accreditation, 1(1), 131-141.
• Senge, P. M. (1990). The fifth discipline, the art and practice of the learning organization. Currency Doubleday, NewYork.
• Senge, P., Cambron-Mccabe. N., Lucas, T., Smith, B., Dutton, J. and Kleiner, A. (2012). Öğrenen Okullar (Çetin, M., Çev.) Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Silins, H., Mulford, E. and Zarins, S. (1999). Leadership for organizational learning and student outcomes-the Lolso project: The First Report of an Australian ThreeYear Study of International Significance. Montreal: American Educational Research Association.
• Tetik, S. (2021). Öğretmenlerin öğrenen örgüt algısının bireysel yaratıcılıklarına etkisi üzerine bir araştırma: Salihli örneği. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(38), 622-623.
• Türkoğlu, N ve Özyılmaz Misican, D. (2019). Çalışanların psikolojik rahatlık algısı, pozitif ses çıkartma davranışı ve işten ayrılma niyeti ilişkisi üzerine ampirik bir çalışma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 11(2), 998-1010.
• Uğur, S. (2019). Öğrenen okul ile okul mutluluğu arasındaki ilişki (İstanbul-Beykoz örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Uysal, A. (2005). Okul öncesi eğitim kurumlarında görev yapan yönetici ve öğretmenlerin öğrenen organizasyona ilişkin algıları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Ünal, S. ve Ada, S. (2001). Öğretmenlik mesleğine giriş. Ankara: Marmara Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Yayınları.
• Weiss, M. and Morrison, E. W. (2019). Speaking up and moving up: How voice can enhance employees’ social status. Journal of Organizational Behavior, 40(1), 5-19.