YABANCI Dil OLARAK TÜRKÇE ÖĞRETİMİ ALANINDAKİ KONUŞMA EĞİTİMİYLE İLGİLİ LİSANSÜSTÜ TEZLER ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 1, 522 - 540, 25.06.2024

Dilek Kocayanak

https://doi.org/10.32321/cutad.1451915

Öz

Bu çalışmanın amacı yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde konuşma eğitimi ile ilgili 2013-2023 yılları arasında Türkiye’de yapılan lisansüstü tezlerin araştırma eğilimlerini ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda çalışmada söz konusu yıllar arasında konuşma eğitimi alanında yazılan 86 lisansüstü tez betimsel tarama modeline uygun olarak incelenmiştir. Tezlerin yıllara, türüne ve araştırma yaklaşımlarına, çalışma grubuna, veri toplama araçlarına, bağımlı ve bağımsız değişkenlerine göre dağılımlarına bakılmıştır. Araştırma bulgularına göre söz konusu yıllar arasında yapılan tezlerin büyük çoğunluğunun yüksek lisans tezlerinden oluştuğu tespit edilmiştir. Tezlerde en çok kullanılan veri toplama araçlarının formlar, ölçekler ve dokümanlar olduğu görülmüştür. Grup, öz ve akran değerlendirme, portfolyolar, proje, drama gibi alternatif ölçme değerlendirme yaklaşımlarının az ya da hiç kullanılmadığı görülmektedir. Nicel araştırmanın tercih edildiği söz konusu tezlerde ders kitapları arasında en fazla Yedi İklim Türkçe kitabı; en az ise Türkçeye Yolculuk ve İzmir Yabancılar İçin Türkçe kitapları üzerinde çalışmalar yapıldığı saptanmıştır. Düzey temelli incelemede ise en fazla B1, en az ise A1 düzeyinde konuşma becerisi ile ilgili uygulamalar yapıldığı; Türkiye’de ilkokul ve lisede eğitim gören yabancı öğrenciler üzerinde ise çok az çalışma yapıldığı; ortaokul öğrencileri üzerinde ise hiç çalışma yapılmadığı tespit edilmiştir. Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde konuşma eğitimi alanında yapılan lisansüstü tezlerde ele alınan bağımlı değişkenler sırasıyla konuşma becerisi, konuşma etkinlikleri, konuşma kaygısı, anlatma becerisi ve üretici dil becerisi şeklindedir. Bağımsız değişkenlerde ise yaş, cinsiyet, uyruk gibi demografik değişkenler, yaratıcı drama, iletişimsel yöntem, göreve dayalı dil öğretimi, etkileşim stratejileri, konuşmada söz varlığının olduğu görülmektedir. Araştırmada, elde edilen bulgular ışığında 2020 yılında “Tamamlayıcı Cilt” adı altında yenilenen Diller İçin Avrupa Ortak Başvuru Metninde sesletim, işaret dili ve teknoloji kullanımı alanlarına eklenen ve konuşma becerisiyle doğrudan ilgili olan yeni kazanımlar veya değişimlere koşut olarak bu yönde yapılacak çalışmaların alan yazınına katkı sağlayacağı, gelecekte konuşma eğitimi alanında yapılacak çalışmalarda süreç temelli yaklaşımların kullanılması ve alternatif ölçme değerlendirme araçlarından faydalanılması yönünde önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yabancı Dil Olarak Türkçe, Konuşma Eğitimi, Konuşma Becerisi, Lisansüstü Tezler

AN INVESTIGATION OF POSTGRADUATE THESES ON SPEAKING EDUCATION IN THE FIELD OF TEACHING TURKISH AS A FOREIGN LANGUAGE

Öz

The aim of this study is to reveal the research trends of postgraduate theses on speaking education in teaching Turkish as a foreign language in Turkey between 2013 and 2023. For this purpose, 86 postgraduate theses written in the field of speaking education between the years in question were examined in accordance with the descriptive survey model. The distribution of theses according to years, type and research approaches, study group, data collection tools, dependent and independent variables were examined. According to the research findings, it was determined that the majority of the theses conducted between the years in question consisted of master's theses. It was observed that the most commonly used data collection tools in the theses were forms, scales and documents. It is seen that alternative assessment and evaluation approaches such as group, self- and peer-assessment, portfolios, projects and drama are rarely or never used. In the aforementioned theses where quantitative research was preferred, it was found that among the textbooks, studies were conducted mostly on Yedi İklim Türkçe textbook and least on Türkçeye Yolculuk and İzmir Turkish for Foreigners textbooks. In the level-based analysis, it was found that most of the studies were conducted on B1 and least on A1 level students; very few studies were conducted on foreign students studying in primary and high schools in Turkey; and no studies were conducted on secondary school students. The dependent variables addressed in postgraduate theses in the field of speaking education in teaching Turkish as a foreign language are speaking skills, speaking activities, speaking anxiety, narration skills and productive language skills. As for the independent variables, it is seen that demographic variables such as age, gender, nationality, creative drama, communicative method, task-based language teaching, interaction strategies, and vocabulary in speaking. In the light of the findings obtained in the study, it was suggested that the studies to be conducted in this direction will contribute to the literature in parallel with the new acquisitions or changes added to the areas of pronunciation, sign language and technology use in the Common European Framework of Reference for Languages, which was renewed in 2020 under the name of "Companion Volume", and that process-based approaches should be used and alternative assessment and evaluation tools should be utilized in future studies in the field of speech education.

Anahtar Kelimeler

Turkish as a Foreign Language, Speaking Education, Speaking Skills, Postgraduate Theses

Kaynakça

• Alver, M. ve Taştemir, L. (2017). Konuşma becerisi üzerine yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. IJLET. 5(3), 451-462.
• Avrupa Konseyi. (2021). Diller için Avrupa ortak başvuru metni: Öğrenme, öğretme ve değerlendirme Tamamlayıcı Cilt. Millî Eğitim Bakanlığı.
• Biçer, N. (2017). Yabancılara Türkçe öğretimi alanında yayınlanan makaleler üzerine bir analiz çalışması. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27, 237- 245.
• Boylu, E. ve Çangal, Ö. (2015). Yabancı dil olarak Türkçe öğrenen Bosna-Hersekli öğrencilerin konuşma kaygılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 4(1), 349-368.
• Büyükikiz, K. (2014). Yabancılara Türkçe öğretimi alanında hazırlanan lisansüstü tezler üzerine bir inceleme. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(25), 203-213.
• Bygate, M. (2001). Speaking. Teaching English to Speakers Of Other Languages (Carter, R. ve Nunan, D., Ed.) içinde (ss. 14-20). Cambridge University Press.
• Can, U. ve Çakır, T. (2023). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde konuşma becerisi üzerine bir uygulama: Phillips 66 tekniği. Turkish Studies, 18(4), 1421-1445.
• Council of Europe. (2020). Common European framework of reference for languages: Learning, teaching, assessment Companion volume. Strasbourg: Council of Europe Publishing.
• Creswell, J. W. (2017). Araştırma deseni. Ankara: Eğiten Kitap Yayıncılık.
• Çalışkan, E. (2023). Yabancı dil olarak Türkçe öğrenenlerin sesletim kaygı düzeyleri. Mavi Atlas, 11(2), 476-488.
• Çelebi, C., Ergül, E., Usta, B. ve Mutlu. M. (2019). Türkiye’de yabancılara Türkçe öğretimi alanında hazırlanmış lisansüstü tezler üzerine bir meta-analiz çalışması. Temel Eğitim Dergisi, 1(3), 39-52.
• Çevirme, H. ve Koçak, S. (2018). Yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde 2015-2017 yılları arasında yapılan akademik makalelerdeki eğilimler. Current Database in Education Vol. 20 (Gerçek, Ş., Ed.) içinde (ss. 163-174). London: IJOPEC Publication Limited.
• Ercan, A. N. (2014). Yabancılara Türkçe öğretimi üzerine yapılmış lisansüstü tezlerin çeşitli değişkenler açısından analizi. 7. Uluslararası Türkçenin Eğitimi Öğretimi Kurultayı 19-21 Haziran, Muğla.
• Erdem, M. D., Gün, M., Şengül, M. ve Özkan, E. (2015). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi alanında yazılmış bilimsel makalelerde geçen anahtar sözcüklere ilişkin bir içerik analizi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(41), 213-237.
• Göçer, A. ve Kurt, A. (2022). Türkçenin ikinci/yabancı dil olarak öğretiminde konuşma becerisinin kazandırılması ve geliştirilmesi amacıyla vlog (video blog) kullanımı. Uluslararası Eğitim Bilim ve Teknoloji Dergisi, 8(1), 1-21.
• Göçer, A., Çaylı, C. ve Çavuş, S. (2016). Türkçenin yabancı dil olarak öğretimiyle ilgili kaynakça denemelerine kesitsel bir katkı: 2013-2015 yılları. Uluslararası Türkçe Eğitimi ve Öğretimi Dergisi, 1(1), 19-85.
• Göçer, A., Tabak, G. ve Coşkun A. (2012). Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi kaynakçası. TÜBAR, XXXII(2012), 73-126.
• Gökhan, O. (2020). Türkçeyi ikinci dil olarak öğrenen bireylerin konuşma kaygısının konuşma öz yeterliliklerine etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Uludağ Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Gücüyeter, B., Şeref, İ. ve Karadoğan, A. (2019). Tutor destekli öğretim modeli’nin yabancı öğrencilerin Türkçe konuşma becerilerine ve kaygı düzeylerine etkisi. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 64, 535-552.
• Günaydın, Y. (2021). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde oyun temelli konuşma kulübü etkinlikleri. Türkçe Eğitiminde Yeni Yönelimler içinde (ss. 225-242). Ankara: Eğiten Kitap Yayıncılık.
• Hasırcı, S. (2019). Yabancılara Türkçe öğretimine yönelik ders kitaplarındaki konuşma etkinliklerinin dil öğrenme stratejileri açısından incelenmesi. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 5(2), 314-333.
• İnal, M. ve Korkmaz, Ö. (2019). Eğitsel oyunların öğrencilerin yabancı dil olarak Türkçe öğrenmeye dönük tutumlarına ve konuşma becerilerine etkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(4), 898-913.
• İnce, B. (2021). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde teknoloji destekli akran öğretiminin konuşma kaygısına etkisi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, Ö10, 171-179.
• Kahriman, R., Dağtaş, A., Çapoğlu, E. ve Ateşal, Z. (2013). Yabancılara Türkçe öğretimi kaynakçası. Türük, 1, 80-132.
• Karasar, N. (2017). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Karçiç, A. ve Çetin, M. (2015). Yabancı dil Türkçe öğreniminde konuşma becerisinin gelişimini engelleyen kaygılar üzerine (Bosna Hersek örneğinde). Turkish Studies, 10(11), 971-986.
• Kesici, S. (2023). Konuşma becerisini geliştirmede kullanılan yöntem ve teknikler: bir alanyazın taraması. Türkiye Eğitim Dergisi, 8(1), 88-105.
• Küçük, S. ve Kaya, E. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ile ilgili hazırlanan tezlerde geçen anahtar kelimelere yönelik içerik analizi. Journal of History Culture and Art Research, 7(5), 442-456.
• Maden, S. ve Önal, A. (2021). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ile ilgili lisansüstü tezlerin araştırma eğilimleri. Uluslararası Eğitim Bilim ve Teknoloji Dergisi,7(1), 42-56.
• Melanlıoğlu, D. ve Demir, T. (2013). Türkçe öğrenen yabancılar için konuşma kaygısı ölçeğinin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(3), 389-404.
• Özmen, C., Güven, E. ve Dürer, Z. S. (2017). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde konuşma becerisi: sesletime yönelik bir uygulama ve etkinlik önerisi. Turkish Studies, 12(28), 593-634.
• Sadiku, L. (2015). The importance of four skills reading, speaking, writing, listening in a lesson hour. European Journal of Language and Literature Studies, 1(1), 29-31.
• Sallabaş, M. E. (2012). Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenlerin konuşma kaygılarının değerlendirilmesi. Turkish Studies, 7(3), 2199-2218.
• Sarıçoban, A. ve Tavil, Z. M. (2012). Yabancı dil öğretiminde öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sevim, O. (2014). Yabancı uyruklu öğrencilerin Türkçe konuşma kaygılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Ekev Akademi Dergisi, 18(60), 389-402.
• Şahin-Toptaş, A. (2023). Yabancı dil öğretmenlerinin yabancı dil konuşma kaygısına ilişkin görüşleri ve deneyimleri: nitel bir araştırma. TEBD, 21(3), 1338-1359.
• Şengül, K. (2017). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde dil partnerliği (tandem) yoluyla gerçekleştirilen öğretimin öğrencilerin konuşma kaygılarına etkisi. International Journal of Language Academy, 5(2), 163-175.
• Şeref, İ. ve Karagöz, B. (2020). Citation analysis of graduate theses on teaching of Turkish as a foreign language (1988-2019). Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 49(2), 1145-1183.
• Tuncel, H. (2015). Yabancı dil olarak Türkçe konuşma kaygısının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Yabancı Dil Olarak Türkçe Araştırmaları Dergisi, 2, 107-135.
• Türkben, T. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi alanında yapılan lisansüstü çalışmaların değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2464-2479.
• Türker, M. S. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde blog kullanımının okuma becerisine etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Ankara.
• Yaman, Y. ve Arslan, M. (2023). Yabancı dil olarak Türkçe konuşma becerisinin geliştirilmesinde öğrenme özerkliği bağlamında etkinlik yaklaşımı. International Social Sciences Studies Journal, 110(9), 6611-6619.
• Yavuz, G. ve Okur, A. (2021). Yabancılara Türkçe öğretiminde eğitsel oyunların konuşma becerisindeki rolü. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, Ö10, 251-264.
• Zaidieh, A. J. Y. (2012). The use of social networking in education: challenges and opportunities. World of Computer Science and Information Technology Journal (WCSIT), 2(1), 18-21.