AŞIRI VASIFLILIK ALGISINA İŞ DÜNYASININ YANITI

Yıl 2021, Sayı: 6, 45 - 60, 30.06.2021

Aslan Şendoğdu , Nezahat Kocyigit

Öz

İçinde bulunduğumuz yüzyılda bilgi ve iletişim teknolojilerindeki gelişmeler ile birlikte coğrafi sınırlar ortadan kalkmakta ve bireysel öğrenme imkanları artmaktadır. Artan eğitimli birey oranı bir yandan işsizlik ve beceri-iş uyumu gibi problemleri de beraberinde getirmektedir. Özellikle yükseköğretim gören bireylerde ücret, statü ve sosyal ilişkiler gibi işten beklentiler artmaktadır. Fakat artan mezun sayısı, kurumların istihdam edebilirlikte kapasite yetersizliği, kendi işini kuramama gibi nedenlerle kişilerin beklentilerinin altında olan işleri sadece giderlerini karşılamak için kabul etmek zorunda kaldıkları yaygın olarak görülmektedir. Bu durum uzun süre işsiz kalan bireylerin sayılarının artması ve kendilerini aşırı vasıflı algıladıkları pozisyonlarda çalışmaları ile ortaya çıkmaktadır.
Buradan hareketle çalışmada aşırı vasıflılık algısının bireylerde neden olduğu verimsizlik, üretken karşıtı davranışlar, işverenler tarafından işte doğru konumlandırmama ve işe alımda adayı eleme gibi yol açtığı olumsuz sonuçların mevcut politikalar açısından önemli olduğu iddiası vardır. Çalışmada temel amaç olarak; aşırı vasıflılık, algılanan aşırı vasıflılık ve beceri-iş uyumu kavramlarını incelemeye yönelik Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)’nun istihdam, işsizlik vb. istatistiklerine dayalı verilerinden yararlanılarak çıkarımlarda bulunulmaya çalışılmıştır. Verilerden elde edilen sonuçlara göre; yükseköğretimden mezun olanların oranının artmasına karşın, işgücüne katılan oranının azalmakta, işsizlik oranının arttığı görülmektedir. Bu bağlamda, yükseköğretim mezunlarının ara eleman açığını dolduracak işlere yöneldiği, beceri-iş uyumunu göz ardı ettiği ve kendisini aşırı vasıflı algıladığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Aşırı vasıflılık, Algılanan aşırı vasıflılık, Tüik, Üniversite-sanayi işbirliği

BUSINESS WORLD RESPONSE TO THE PERCEIVED OVERQUALIFICATION

Öz

İçinde bulunduğumuz yüzyılda bilgi ve iletişim teknolojilerindeki gelişmeler ile birlikte coğrafi sınırlar ortadan kalkmakta ve bireysel öğrenme imkanları artmaktadır. Artan eğitimli birey oranı bir yandan işsizlik ve beceri-iş uyumu gibi problemleri de beraberinde getirmektedir. Özellikle yükseköğretim gören bireylerde ücret, statü ve sosyal ilişkiler gibi işten beklentiler artmaktadır. Fakat artan mezun sayısı, kurumların istihdam edebilirlikte kapasite yetersizliği, kendi işini kuramama gibi nedenlerle kişilerin beklentilerinin altında olan işleri sadece giderlerini karşılamak için kabul etmek zorunda kaldıkları yaygın olarak görülmektedir. Bu durum uzun süre işsiz kalan bireylerin sayılarının artması ve kendilerini aşırı vasıflı algıladıkları pozisyonlarda çalışmaları ile ortaya çıkmaktadır.
Buradan hareketle çalışmada aşırı vasıflılık algısının bireylerde neden olduğu verimsizlik, üretken karşıtı davranışlar, işverenler tarafından işte doğru konumlandırmama ve işe alımda adayı eleme gibi yol açtığı olumsuz sonuçların mevcut politikalar açısından önemli olduğu iddiası vardır. Çalışmada temel amaç olarak; aşırı vasıflılık, algılanan aşırı vasıflılık ve beceri-iş uyumu kavramlarını incelemeye yönelik Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)’nun istihdam, işsizlik vb. istatistiklerine dayalı verilerinden yararlanılarak çıkarımlarda bulunulmaya çalışılmıştır. Verilerden elde edilen sonuçlara göre; yükseköğretimden mezun olanların oranının artmasına karşın, işgücüne katılan oranının azalmakta, işsizlik oranının arttığı görülmektedir. Bu bağlamda, yükseköğretim mezunlarının ara eleman açığını dolduracak işlere yöneldiği, beceri-iş uyumunu göz ardı ettiği ve kendisini aşırı vasıflı algıladığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

aşırı vasıflılık, algılanan aşırı vasıflılık, Tüik, üniversite-sanayi işbirliği

Kaynakça

• Akbıyık, Ü. B. S. (2016). Otelcilik Sektöründe Algılanan Aşırı Nitelikliliğin Görev Performansına Etkisi: Alternatif İş Fırsatlarının Biçimlendirici Değişken Rolü, Journal of Tourism Theory and Research, 2 (1), 19-29.
• Akın, A. ve Ulukök, E. (2016). Fazla Nitelikliliğin Bireysel ve Örgütsel Sonuçlarının İncelenmesine Yönelik Kavramsal Bir Değerlendirme, İşletme Araştırmaları Dergisi, 8 (4), 71-86.
• Akyol, M. E. ve Budak, G. (2013). Yetkinliğe Dayalı İnsan Kaynakları Yönetimi: Çok Uluslu Bir Firma Örneği, Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 15 (2), 155-174.
• Alfes, K., Shantz, A. ve Baalen, S. V. (2016). Reducing Perceptions Of Overqualification And Its Impact Of On Job Satisfaction: The Dual Roles Of Interpersonal Relationships At Work, Human Resource Management Journal, 26 (1), 84-101.
• Allen, J. ve Velden, R. Van Der (2001). Educational Mismatches Versus Skill Mismatches: Effects On Wages, Job Satisfaction And On-The-Job Search, Oxford Economic Papers, 53 (3), 434-452.
• Brynin, M. ve Longhi, S. (2009). Overqualification: Major Or Minor Mismatch?, Economics Of Education Review, 28 (1), 114-121.
• Cheng, B., Zhou, X., Guo, G. ve Yang, K. (2020). Perceived Overqualification and Cyberloafing: A Moderated-Mediation Model Based on Equity Theory, Journal Of Business Ethics, 164, 565-577.
• Erdoğan, B. , Bauer, T. N., Peiro, J. M. ve Truxillo, D. M. (2011). Overqualification Theory, Research And Practice: Things That Matter, Industrial And Organizational Psychology, 4, 215-232.
• Erdoğan, B. ve Bauer, T. N. (2009). Perceived Overqualification And Its Outcomes: The Moderating Role Of Empowerment, Journal Of Applied Psychology, 94 (2), 557-565.
• Feldman, D. C. (1996). The Nature, Antecedents And Consequences Of Underemployment, Journal Of Management, 22 (3), 385-407.
• Fine, S. ve Nevo, B. (2008). Too Smart For Their Own Good? A Study Of Perceived Cognitive Overqualification In The Workforce, The International Journal Of Human Resource Management, 19 (2), 346-355.
• Fine, S. (2007). Overqualification And Selection In Leadership Training, Journal Of Leadership ve Organizational Studies, 14 (1), 61-68.
• Freeman, R. B. (1976). The Overeducated American, New York: Academic Press.
• Green, F. ve Zhu, Y. (2010). Overqualification, Job Dissatisfaction And Increasing Dispersion In The Returns Tu Graduate Education, Oxford Economic Papers, 62, 740-763.
• Green, F. ve Mcintosh, S. (2007). Is There A Genuine Under Utilisation Of Skills Amongst The Over-Qualified?, Applied Economics, 39 (4), 427-439.
• Hao, Y. (2019). Research on Influencing Mechanism of Perceived Overqualification on New-Generation Employee’s Proactivity, 4th International Symposium on Management, Economics, E-Business and Marketing (ISMEEM 2019).
• Işık, M. (2019). Algılanan Aşırı Vasıflılık ve Bireysel Kariyer Planlaması İlişkisinde Algılanan Örgütsel Desteğin Düzenleyicilik Etkisi, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C.9, S. 18, 1015-1041.
• Johnson, W. R., Morrow, P. C. ve Johnson, G. J. (2002). An Evaluation Of A Perceived Overqualification Scale Across Work Settings, The Journal Of Psychology, 136 (4), 425-441.
• Johnson, G. J. ve Johnson, W. R. (2000). Perceived Overqualification, Positive And Negative Affectivity And Satisfaction With Work, Journal Of Social Behavior And Personality, 15 (2), 167-184.
• Johnson, G.J. ve Johnson, W. R. (1999). Perceived Overqualification And Health: A Longitudinal Analysis, The Journal Of Social Psychology, 139 (1), 14-28.
• Johnson, G.J. ve Johnson, W. R. (1996). Perceived Overqualification And Psychological Well-Being, The Journal Of Social Psychology, 136 (4), 435-445.
• Johnston, R., Khattab, N. ve Manley, D. (2014). East Versus West? Overqualification And Earnings Among The UK’s European Migrants, Journal Of Ethnic And Migration Studies, 41 (2), 196-218.
• Karacaoğlu, K. ve Arslan, M. (2019). Algılanan Aşırı Niteliklilik ve İş Tatmini İlişkisinde İyimserliğin Aracı Rolü: İstifa Eden veya Erken Emekli Olan Subaylar Üzerine Bir Araştırma, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 33 (1), 107-135.
• Kayalık, A. (2017). Üstün Niteliklilik Algısının Mental İyi Oluş Üzerindeki Etkisi ve Duygusal Yeteneğin Aracılık Rolü, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kayseri.
• Kulkarni, M., Lengnick-Hall, M. L. ve Martinez, G. P. (2015). Overqualification, Mismatched Qualification And Hiring Decisions: Perceptions Of Employers, Personnel Review, 44 (4), 529-549.
• Liu, S., Luksyte, A., Zhou, L., Shi, J. ve Wang, M. (2015). Overqualification And Counterproductive Work Behaviors: Examining A Moderated Mediation Model, Journal Of Organizational Behavior, 36 (2), 250-271.
• Lobene, E. ve Meade, A. W. (2010). Perceived Overqualification: An Exploration Of Outcomes, 25th Annual Meeting Of The Society For Industrial And Organizational Psychology, Atlanta, GA.
• Luksyte, A., Spitzmueller, C. ve Maynard, D. C. (2011). Why Do Overqualified Incumbents Deviate? Examining Multiple Mediators, Journal Of Occupational Health Psychology, 16 (3), 279-296.
• Ma, C., Ganegoda, D. B. Chen, Z. X., Jiang, X. ve Dong, C. (2020). Effects of Perceived Overqualification on Career Distress and Career Planning: Mediating Role of Career Identiy and Moderating Role of Leader Humility, Human Reosurce Management, 59, 521-536.
• Maynard, D. C. ve Parfyonova, N. M. (2013). Perceived Overqualification And Withdrawal Behaviours: Examining The Roles Of Job Attitudes And Work Values, Journal Of Occupational And Organizational Psychology, 86, 435-455.
• Maynard, D. C., Joseph, T. A. ve Maynard, A. M. (2006). Underemployment, Job Attitudes And Turnover Intentions, Journal Of Organizational Behavior, 27, 509-536.
• Mutlu, P. (2013). The Effect Of Perceived External Prestige On The Relationship Between Perceived Overqualification And Both Organizational Commitment And Turnover Intention, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Quintini, G. (2011). Overqualifed Or Under Skilled: A Review Of Existing Literature, OECD Social, Employment And Migration Working Papers, 121.
• Özkanan, A. (2018). Algılanan Aşırı Nitelikliliğe İki Yönlü Bakış: Çalışan-Amir Değerlendirmesi, Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3 (4), 664-672.
• Polatçı, S., Sobacı, F. ve Kaban, İ. (2020). Kişilik Özellikleri ve Kişi-İş Uyumunun İş Tatmini Üzerindeki Etkileri: Taşeron Çalışanlar Üzerine Bir Araştırma, Journal Of Organizational Behavior Review, 2, 1, 12-30.
• Schreurs, B., Hamastra, M. R. W., Jawahar, I.M. ve Akkermans, J. (2020). Perceived Overqualification and Counterproductive Work Behavior: Testing The Mediating Role of Relative Deprivation and The Moderating Role of Ambition, Personnel Review, 50 (3), 1038-1055.
• Sicherman, N. (1991). Overeducation In The Labor Market, Journal Of Labor Economics, 9 (2), 101-122.
• Tuy, G. (2017). Fazla Vasıflılık Algısı ve İş Tatmini Arasındaki İlişki İle Narsisizmin Bu İlişki Üzerindeki Düzenleyici Değişken Etkisi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bursa.
• Uçar, Z. ve Sezgin, B. O. (2019). Algılanan Aşırı Vasıflılık: Ölçek Geliştirme, Güvenilirlik ve Geçerlilik Çalışması, 7. Örgütsel Davranış Kongresi Bildiriler Kitabı, 01-02 Kasım, Burdur.
• Uçar, Z. (2016). Kontrol Algısı-Psikolojik Sahiplenme İlişkisi Üzerinde Algılanan Aşırı Vasıflılığın Düzenleyicilik Etkisi, International Journal Of Applied Business And Management Studies, 1(1), 40-58.
• Ulukök, E., Akın, A. ve Gökdeniz, İ. (2017). Algılanan Fazla Niteliklilik, İşe Adanmışlık ve İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10 (54), 916-923.
• Vaisey, S. (2006). Education And Its Discontents: Overqualification In America, Social Forces, 85 (2), 835-864.
• Valls, V., Roma, V. G., Hernandez, A. ve Rocabert, E. (2020). Proactive Personality and Early Employment Outcomes: The Mediating Role of Career Planning and The Moderator Role Of Core Self Evaluations, Journal of Vocational Behavior, 119, 1-15.
• Wirz, A. ve Atukeren, E. (2005). An Analysis Of Perceived Overqualification In The Swiss Labor Market, Economics Bulletin, 9 (2), 1-10.
• Yıldız, B. ve Arda, A. Ö. (2018). Algılanan Aşırı Nitelikliliğin Yenilikçi İşyeri Davranışları Üzerindeki Etkisinde Kolektif Şükranın Rolü, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 16 (2), 141-161.
• Yıldız, B., Özdemir, F., Habib, E. ve Çakı, N. (2017). Aşırı Nitelikliliğin İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisinde Kollektif Şükranın Moderatör Etkisi, Örgütsel Davranış Araştırmaları Dergisi, 2 (2), 40-61.
• https://www.tuik.gov.tr adresinden alınmıştır (Erişim Tarihi: 15.02.2021).