Ibn Harrât el-Isbîlî Who Was An al-Andalusia Scholar His Live And Hadith Learnıng

Yıl 2013, Cilt: 16 Sayı: 42 (17-06-2013), 190 - 215, 17.06.2013

Mustafa Öztoprak

Öz

al-Andalusia is one of the most contributory center of the hadith. Several studies have helped to understand the hadiths beter. İbn Harrat el-İşbili also contributed to this field by working different aspects of the science of hadith. He becomes distinguished with his canon law knowledge, zühd. Also he has a great command of a language. With his studies, life of science and human relations have shown a moral characteristics of man. İbn Harrat has given importance to choose the admissable resources of his studies. He was avoid to describe of the problematic narrative. He was keen on not only specific point of the subject but also esoteric aspects. İbn Harrat el-İşbili has lived at the end of the growth period and the beginnig of the process of decline of the hadith in al-Andulusia. In spite of politic problems, he has contributed lots of studies to the science of the hadith

Anahtar Kelimeler

al-Andalusia, Hadith Scientific, İbnü’l-Harrât el-İşbîlî, Canon Law Hadith

Endülüs Âlimlerinden İbnü’l-Harrât El-İşbîlî’nin Hayatı Ve Hadisçiliği

Öz

Endülüs, İslâmî ilimlerde hadise en fazla katkı sağlayan merkezlerden birisidir. Yapılan birçok çalışma, hadislerin daha iyi anlaşılmasına yardımcı olmuştur. İbnü’l-Harrât da hadis ilminin farklı yönlerinde çalışmalar yaparak bu alana katkı sağlamıştır. Ahkâm hadisçiliği, fakîhliği, dilciliği, zühd anlayışıyla temayüz etmiştir. Çalışmalarıyla ilmi birikimi, yaşantısı ve insanlar arası münasebetleriyle bir ahlak adamı hüviyetini sergilemiştir. Eserlerinde yer verdiği kaynakların sıhhat derecesine önem vermiştir. Meselelerin anlaşılması için problemli rivayetleri bile zikrederken uydurma sözlerden kaçınmaya çalışmıştır. Sadece zahire değil konuların bâtınî yönlerine de değinmeye gayret etmiştir. Endülüs’te hadisin gelişme döneminin sonu zayıflama sürecinin başında yaşayan İbnü’l-Harrât, siyasi çalkantılara rağmen hadis ilmine birçok eseriyle katkı sağlamıştır

Anahtar Kelimeler

Endülüs, Hadis İlmi, İbnü’l-Harrât el-İşbîlî, Ahkâm Hadisleri

Kaynakça

• • Abbâdî, Ahmed Muhtar. fi Târihi’l-Mağrib ve’l-Endelüs. İskenderiyye: Müessesetü’s-Sekâfeti’l-Câmi‘yye.
• • Abdülhâdi, Ahmed el-Hüseyn (1403). Mazâhiru’n-Nahdati’l-Hadisiyye fi Ahdi Ya’kup el-Mansûr el-Muvahhidî. Mağrip: İhyâu’t-Türâsi’l-İslamî.
• • Âdil, Nüveyhiz (1412). Mu‘cemü’l-Müfessirin min Sadrı’l-İslâm Hatta Asrına’l- Hâzır. Beyrut: Müessesetü Nüveyhizi’s-Sekafiyye.
• • Brockelmann, Carl (1993). Târîhu’l-Edebi’l-Arabî. Çev. Mahmud Fehmi Hicâzî. Kâhire: Lecnetü’l-Mısrıyyetü’l-Âmme.
• • Dabbî, Ebû Ca’fer Ahmed b. Yahya b. Ahmed b. Amîre (1417). Buğyetü’l- Mültemis fi Târîhi Ricâli Ehli’l-Endelüs. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• • Emin Tevfik, Tîbî (1984). Dirasât ve Bühûs fi Târîhi’l-Mağrib ve’l-Endelüs. Trablus: ed-Dâru’l-Arabiyye.
• • Eren, Mehmet (2003). Buhârî’nin Sahih’i ve Hocaları. Konya: Nükte Kitabevi.
• • Farûk, Hamâde (1426). “Mevsûatü A‘lâmi’n-Nübelâ ve’l-Üdebâ el-Arab el- Müslimin” Beyrut.
• • Gubrûnî, Ebû’l-Abbâs Ahmed b. Ahmed b. Abdullah (1969). Unvânü’d-Dirâye fi men mine’l-Ulemâi fi Mieti’s-Sâbiati bi Bicâye. Nşr. Âdil Nüveyhiz, Beyrut: Menşûrâtü Lecneti’t-Te’lîf ve’t-Terceme ve’n-Neşr.
• • Gürer, Dilâver (2003). “Medyeniyye”, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA). C. 28, S: 348.
• • Hamevî, Şihâbüddîn Ebû Abdillah (1415). Mu’cemü’l-Büldân. Beyrut: Dâr Sâdır.
• • Himyerî, Muhammed İbn Abdilmûnım (1975). er-Ravdu’l-Mi’târ fi Haberi’l- Aktâr. Beyrut: Müeessesetü Nâsır es-Sakafî.
• • İbn Ferhûn, Burhânüddîn İbrahim b. Alî (1972) ed-Dibâcü’l-Müzheb fi Ma’rifeti Ulemâi’l-Mezheb. Nşr. Muhammed el-Ahmedî Ebu’n-Nûr, Kâhire: Mektebetü Dâri’t-Türas.
• • İbn Hacer, el-Askalânî (1404). en-Nüket alâ Kitâbi İbni’s-Salâh. Nşr. Rebi’ b. Hâdî Umeyr el-Medhalî, Mekke: Imâdetü’l-Bahsi’l-İlmî bi’l-Câmii’l-İslâmî.
• • İbn İzârî, Ebû Muhammed Ali b. Muhammed (1983). el-Beyânü’l-Muğrib fi Ahbâri’l- Endelüs ve’l-Mağrib. Nşr. İhsan Abbas, Beyrut: Dârü’s-Sekâfe.
• • İbn Kunfüz, Ebü’l-Abbâs Ahmed b. Hasen (1971). el-Vefeyât. Nşr. Adil Nüveyhiz, Beyrut: el-Mektebetü’l-Cezâiriyye.
• • İbnü’l-Arabî, Muhyiddîn Muhammed b. Alî (1990). el-Fütûhâtü’l-Mekkiyye, An- kara: Kültür Bakanlığı.
• • İbnü’l-Ebbâr, Ebû Abdillah Muhammed b. Abdillah el-Kudâ‘î (1415). et-Tekmile li Kitâbi’s-Sıla. Nşr. Abdüsselâm el-Hirasî. Lübnan: Dâru’l-Fikr.
• • İbnü’l-Harrât el-İşbîlî (1406). Kitâbü’l-Âkıbe fi Zikri’l-Mevt Ve’l-Âhira. Nşr. Ha- zar Muhammed Hazar. Kuveyt: Mektebetü Dâri’l-Aksâ.
• • ……………, (1413). el-Ahkâmü’s-Suğrâ. Nşr. Ümmü Muhammed bt. Ahmed el- Hüleysi. Kâhire: Mektebetü İbn Teymiyye.
• • ……………, (1415). Kitâbü’t-Teheccüd ve Mâ Verade fi Zâlike mine’l-Kütübi’s- Sıhah ve ani’l-Ulemâ ve’s-Sulahâ ve’z-Zühhâd Radıyallâhu anhum. Nşr. Suad el-Humeyd es-Sa’dini ve Ebû Abdillah Muhammed b. Hasen b. İsmâilî, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye.
• • ……………, (1416). el-Ahkâmü’l-Vüstâ min Hadîsi’n-Nebi Sallallahü Aleyhi Ve Sellem. Nşr. Hamdi Silefî, Subhi Samerrai, Riyad: Mektebetü’r-Rüşd.
• • ………….., (1422). Ahkâmü’ş-Şerıyyeti’l-Kübrâ. Nşr. Ebû Abdillah Huseyn b. Ukkâşe. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd.
• • ……………, (1424). Telkînü’l-Velîdi’s-Sağîr. Nşr. Bedru’l-Umrânî et-Tancî, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• • ……………, (1999). el-Cem beyne’s-Sahîhayn. Nşr. Hamd b. Muhammed Gam- mas, Riyad: Dârü’l-Muhakkık.
• • İbnü’l-Imâd, Ebü’l-Felah Abdülhay b. Ahmed (1089). Şezerâtü’z-Zeheb fi Ahbâri Men Zeheb. Beyrut: Dâru İhyai’t-Türasi’l-Arabî.
• • İmamüddin, S. Muhammed (1990). Endülüs Siyasi Tarihi. Çev. Yusuf Yazar, Ankara: Rehber Yayıncılık.
• • İnan, Muhammed Abdullah (1974). Asru’l-Murâbıtîn ve’l-Muvahhidîn. Kâhire: Lecnetü’t-Telif ve’t-Terceme.
• • Kettânî, Muhammed b. Ca’fer (1406). er-Risâletü’l-Müstatrafe li Beyâni Meşhûrî Kütübi Sünneti’l-Musannefe. Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye.
• • Köktaş, Yavuz, (2002). “Hadislerin Tariklerini Bir Arada Değerlendirmenin Fay- daları Üzerine”, Marife Dini Araştırmalar Dergisi, Yıl: 2, S. 1: 149-170.
• • Kütübî, Muhammed b. Şâkir. Fevâtü’l-Vefeyât ve’z-Zeyl Aleyhâ. Nşr. İhsan Abbas. Beyrut: Dâr Sâdır.
• • Mahlûf, Muhammed b. Muhammed (1349). Şeceretü’n-Nûri’z-Zekiyye fi Tabakâti’l-Mâlikiyye. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî.
• • Makkarî, Ebü’l-Abbas Şehabeddin Ahmed b. Muhammed (1388). Nefhu’t-Tîb min Ğusniıl-Endelüsiır-Ratîb ve Zikru Vezîrihâ li-Sâniıd-dîn İbniıl-Hatîb. Nşr. İhsan Abbas. Beyrut: Dâru Sâdır.
• • Merrâküşî, Abdülvâhid (1383). el-Mûcib fi Telhîsi Ahbâri’l-Mağrib. Nşr. Muhammed Saîd el-Uryân. Kâhire: İhyâü’t-Türâsi’l-İslâmî.
• • Nevevî, Ebû Zekeriyya Muhyiddîn Yahya b. Şeref (1416). Tehzîbü’l-Esmâ ve’l- Lüğât. Beyrut: Dâru’l-Fikr.
• • Özafşar, Mehmet Emin (1998). Hadisi Yeniden Düşünmek. Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
• • Öztoprak, Mustafa (2012). “Endülüs’te Hadis ve İbnü’l-Harrât el-İşbîlî”, Şimal Matbaacılık, Sinop.
• • Sakallı, Talat (1994). Rüya ve Hadis Rivâyeti. Isparta: Tokoğlu Ofset.
• • Suyutî, Celâlüddin Abdurrahman b. Ebi Bekir (1403). Tabakâtü’l-Huffâz. Beyrut: Dârü’l-Buhusi’l-İlmiyye.
• • Şekîb, Arslan (1403). Hûlâsatü Târihi’l-Endelüs. Beyrut: Menşûrâtü Dâri Mektebeti’l-Hayât.
• • Yazıcı; Tahsin (1994). “Ebû Medyen”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA). C. 10. S. 186.
• • Yusuf Muhammed, Imâd b. Sâdık (1999). Menhecü’l-Hâfız Abdulhak b. Abdur- rahman el-İbnü’l-Harrât fi Ahkâmi’l-Vüstâ. Ürdün. (Neşredilmemiş yüksek li- sans tezi).
• • Yusuf, Eşbâh (1958). Târihu’l-Endelüs fi Ahdi’l-Murâbitîn ve’l-Muvahhidîn. Kâhire: Matbaatu Lecnetü’t-Telif ve’t-Terceme ve’n-Neşr.
• • Zehebî, Şemsüddin Muhammed b. Osman (1956). Tezkiratü’l-Huffâz, Haydara- bad: Dâru İhyai’t-Türâsi’l-Arabî
• • …………….., (1982). Siyeru A‘lâmi’n-Nübelâ. Nşr. Şuayb el-Arnaût vd., Bey- rut: Müessesetü’r-Risâle.
• • Ziriklî, Hayreddîn Mahmûd b. Muhammed b. Ali b. Fârisî (2002). el-A’lâm Kâmûsu Terâcim li-Eşheri’r-Ricâl ve’n-Nisâ, Beyrut: Dâru’l-İlim.