FÂRÂBÎ’NİN SİYÂSET FELSEFESİNDE PEYGAMBERİN YASA KOYUCULUĞUNUN TEMELİNDE MÜTEHAYYİLE GÜCÜ

Yıl 2021, Cilt: 24 Sayı: 60, 35 - 60, 15.06.2021

Asiye Aykıt

https://doi.org/10.15745/da.915911

Cited By: 2

Öz

Yetkin bir mütehayyile ile temellendirilen nübüvvet teorisi Fârâbî’nin İslam düşüncesine özgün katkılarından birisidir. Bu makalenin amacı Fârâbî’nin siyaset düşüncesinde, peygamberin yasa koyuculuğunun temelinde yer alan mütehayyile kuvvesini incelemektir. Araştırmamızda peygamberin küllî hakikatleri yasalar şeklinde vaz’edilebilmesinin ancak yetkin bir mütehayyilenin temsil kabiliyeti ile mümkün olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayüstü âlemi oluşturan mufarık akıllardan taşan feyiz, nebînin mütehayyilesi vasıtasıyla ayaltı âlemi de inşa etmektedir. Bu sistemde mütehayyyile kuvvesi, Faal Akıl’dan gelen feyzi müşahhaslaştırıp düzenleyen ve her seviyeden insanın idrak edebileceği hale getiren merkezi bir kuvvedir. Ma’kûlleri duyulur formlar şekline dönüştüren mütehayyile olmasa yasaların vaz’edilip insanlara ulaştırılması gerçekleşememektedir. Üst ilkelerle irtibat kurmak için aynı zamanda nebînin yetkin bir nâtıka gücünün de bulunması gerekmektedir. Çalışmamızda son olarak Faal Akıl’dan gelen feyzi temsil eden mütehayyilenin bu bağlamda nâtıka kuvvesi ile olan irtibatı da yasa koyuculuk açısından sorgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Farabi, Mütehayyile, Yasa, Peygamber, Siyaset

The Power of Imagination in al-Farabi's Political Philosophy based on Prophet's Law-Making

Öz

The theory of prophet hood, based on a competent imagination, is one of the original contributions of al-Farabi to Islamic thought. The purpose of this article is to examine the imaginative power that underlies the prophet's law-making in al-Farabi's political thought. In our research, we have concluded that the prophet can put the universal truths in the form of laws only with the representation ability of a competent imaginary. Emanation, overflowing from the separate intellects that form the supralunary world, also constructs the sublunary world through the imagination of the prophet. In this system, the power of imagination is a central faculty that embodies and organizes the imaginary from Active Mind and makes it accessible to all levels of people. Without the imagination that transforms the reasonable into sensible forms, it is not possible to put laws and to deliver them to people. In order to be in contact with the higher principles, the prophet must also have a competent mental faculty. Finally, in our study, the connection of the imaginary, which represents the emanation coming from the Active Mind, with the intellect faculty in this context is also questioned in terms of law-making.

Anahtar Kelimeler

al-Farabi, Imagination, Law, Prophet, Politics.

Kaynakça

• Aristotales, De Anima/Ruh Üzerine. çev. Zeki Özcan. İstanbul: Alfa Yayınları, 2001.
• Arnaldez, Roger. “Fârâbi’nin Felsefî Sisteminde Nefs ve Âlem”, çev. Hayrani Altıntaş, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 23(1978), 349-358.
• Aristotales. De Anima/Ruh Üzerine. çev. Zeki Özcan. İstanbul: Alfa Yayınları, 2001.
• Arnaldez, Roger. “Fârâbi’nin Felsefî Sisteminde Nefs ve Âlem”. çev. Hayrani Altıntaş. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 23 (1978), 349-358.
• Aydın, Mehmet. “Bir Medeniyet İnsanı (Filozofu) Olarak Fârâbî”. Doğudan Batıya Düşüncenin Serüveni. 5 Cilt. ed. Bayram Ali Çetinkaya. 643-650. İstanbul: İnsan Yayınları, 2015.
• Aydın, Salih. “Fârâbî’nin Sisteminde Nübüvvet ve Filozofi”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 15/2 (2011), 287-300.
• Aydınlı, Yaşar.“Fârâbi’nin Siyâset Felsefesinde “İlk-Başkan (er-Reîs el-Evvel)” Kavramı”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/2 (1987), 291-302.
• Aydınlı, Yaşar. “Fârâbî’nin Nübüvvet Öğretisi”. İslâmî Araştırmalar 2/8 (1988), 35-49.
• Aydınlı, Yaşar. Fârâbî’de Tanrı-İnsan İlişkisi. İstanbul: İz Yayıncılık, 2000.
• Aydınlı, Yaşar. Fârâbî. İstanbul: İSAM Yayınları, 2008.
• Bayraktar, Mehmet. İslam Felsefesine Giriş. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2003.
• Butterworth, Charles E. “Ahlâk ve Siyâset Felsefesi”. çev. Cüneyt Kaya. İslam Felsefesine Giriş. ed. Peter Adamson - Rıchard C. Taylor. 293-315. İstanbul: Küre Yayınları, 2008.
• Çapku, Ahmet. “İnsanın Yetkinleşmesi Açısından Platon ve Fârâbî’nin Siyâset Felsefesinde Filozofun Yeri”. Kutadgubilig: Felsefe - Bilim Araştırmaları 30 (2016), 897-915.
• Durak, Nejdet. Platon ve Fârâbî Felsefesinde Erdem Kavramı. Isparta: Fakülte Kitabevi, 2009.
• Durusoy, Ali. İbn Sînâ Felsefesinde İnsan ve Âlemdeki Yeri. İstanbul: İFAV, 1993.
• Eflatun, Timaios. çev. Erol Güney - Lütfi Ay. İstanbul: Çağdaş Yayıncılık, 2001.
• el-Fârâbî, Ebu Nasr. “el-Mesâilu’l-Felsefiyye ve’l-Ecvibetü anhâ”. el-Mecmû. Kahire: y.b., 1907.
• el-Fârâbî, Ebu Nasr. Tahsîlu’s-Saâde. thk. Ali Bu Mülhim. Beyrut: Mektebetü’l-Hilal, 1995.
• el-Fârâbî, Ebu Nasr. İhsâu’l-Ulûm. tahk. Ali Bu Mülhim. Beyrut: Mektebetü’l-Hilal, 1996.
• el-Fârâbî, Ebu Nasr. Medînetü’l-Fâzıla. çev. Yaşar Aydınlı. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2018.
• el-Fârâbî, Ebu Nasr. Kitâbu’l-Hurûf. çev. Muhittin Macit - Ömer Türker. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2018.
• el-Fârâbî, Ebu Nasr. Kitâbü’l-Mille. çev. Yaşar Aydınlı, İstanbul: Litera Yayıncılık, 2019.
• el-Fârâbî, Ebu Nasr. Siyâsetü’l-Medeniyye. çev. Yaşar Aydınlı. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2020.
• Gutas, Dimitri. “İbn Sînâ Felsefesinde Hayal-Oluşturucu Güç (El-Mütehayyile) ve Aşkın Bilgi”. çev. M. Cüneyt Kaya. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 35/2 (2008), 159-174.
• İbn Sînâ, Kitâbu’ş-Şifâ/et-Tabîiyyât/en-Nefs. thk. G. C. Anawati. Kahire: y.b., 1975.
• Kaya, M. Cüneyt, “Peygamberin Yasa Koyuculuğu: İbn Sînâ’nın Amelî Felsefe Tasavvuruna Bir Giriş Denemesi”. Dîvân: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi 27/2 (2009), 57-91.
• Kaya, Mahmut. “Fârâbî”. TDV İslam Ansiklopedisi. 12/ 145-162. Ankara: TDV Yayınları, 1995.
• Kutluer, İlhan. Felsefe Tasavvuru. İstanbul: İz Yayıncılık, 2001.
• Medkur, İbrahim. “Fârâbî”. çev. Osman Bilen. Klasik İslam Filozofları ve Düşünceleri. ed. M. Muhammed Şerif. İstanbul: İnsan Yayınları, 2000.
• Najjar, Fauzi M. “Fârâbi’nin Siyâsi Felsefesi ve Şiilik”. çev. Mehmet Dağ. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 20 (1975), 293-306.
• Netton, Ian Richard. al-Farabi and His School. London: Routledge, 1992.
• Türker Küyel, Mübahat “Fârâbî ve Siyâset”. IX. Türk Tarih Kongresi 2. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1988.
• Türker Küyel, Mübahat. “İbn Sînâ’nın “Al-’Akl Al-Fa’âl”ine Bir Adım Olarak Fârâbî’de Siyâset”. İbn Sînâ Doğumunun Bininci Yılı Armağanı. der. Aydın Sayılı. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2014.
• Türker, Ömer. İslam’da Metafizik Düşünce Kindi ve Fârâbî. İstanbul: Klasik Yayınları, 2020.
• Türker, Ömer. İslam Felsefesine Konusal Giriş. Ankara: Bilay Yayıncılık, 2020.
• Türker, Ömer - İbrahim Aksu. “Fârâbî Felsefesinin Temel Erdemleri”. Edebali İslâmiyat Dergisi 2/4 (2018), 51-41.
• Özturan, Hümeyra. Akıl ve Ahlâk Aristotales ve Fârâbî’de Ahlâkın Kaynağı. İstanbul: Klasik Yayınları, 2017.
• Özturan, Hümeyra. “Fârâbî ve İbn Sînâ’da Amelî Felsefe: Bir Mukayese”. Nazarîyat 5/1 (Nisan 2019), 1-36.
• Parıldar, Sümeyye. “Fârâbî Felsefesinde Mîzaç Teorisi”. İslâm Düşüncesinde Mizaç Teorileri. ed. Zahit Tiryaki – Kübra Bilgin Tiryaki. 79-95. İstanbul: Nobel Yayıncılık, 2016.
• Umut, Hatice. “Fârâbî Felsefesinde İnsanlık Mahiyetinin Taşıyıcı Tikelinden Ahlâk ve Siyâsetin Öznesi Olan İnsana Geçişin Serüveni”. İnsan nedir? İslam Düşüncesinde İnsan Tasavvurları. ed. Ömer Türker - İbrahim Halil Üçer. 295-334. İstanbul: İLEM Yayınları, 2019.
• Uysal, Enver. “Kindî ve Fârâbî’de Akıl ve Nefs Kavramlarının Ahlakî İçeriği”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13/2 (2004), 141-156.