Sosyal Hizmet Alanında Görev Yapan Din Görevlilerinin Öz Yeterlik Algıları

Yıl 2021, Cilt: 24 Sayı: 61, 249 - 280, 15.12.2021

Remziye Ege , Muhammed Ali Yazıbaşı

https://doi.org/10.15745/da.1020816

Öz

Türkiye’de sosyal hizmet bağlamında manevi/dini destek ve rehberlik olarak ortaya çıkan din eğitimi ve din hizmetleri uygulamaları, Sağlık Bakanlığı, Adalet Bakanlığı, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Gençlik ve Spor Bakanlığı ve Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı ile Diyanet İşleri Başkanlığı (DİB) arasında gerçekleştirilen protokollerle yürütülmektedir. Bu araştırma, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının çeşitli sosyal hizmet alanlarında görevlendirilen din görevlilerinin öz yeterlik algıları üzerinedir. Din görevlilerinin, öz yeterlik algılarının araştırma konusu yapılması, onların mesleki gelişimlerine yönelik tespitler yapmaktan, hedef kitlenin ihtiyaçlarına cevap verecek din eğitimi ve hizmetleri eğitim programları geliştirmeye kadar geniş bir alanda çalışmak gerektiğini açığa çıkarmak bakımından önemlidir. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırma, Kırıkkale ilinde Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı hizmet alanlarında din eğitimi ve hizmeti vermek üzere görevlendirilen din görevlileriyle gerçekleştirilen görüşmeler çerçevesinde yapılandırılmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşme sorularıyla alanda çalışan din görevlilerinden elde edilen bulgular iki tema halinde değerlendirilmiştir: Görevlilerin öz yeterlik algıları ve hedef kitlenin ihtiyacı. Bu çalışmanın ulaştığı temel sonuç şöyledir: Sosyal hizmet kurumlarının hedef kitlesi ve ihtiyaçlarının farklılaşmasına bağlı olarak din görevlilerinin yeterlikleri de farklılaşmaktadır. Din görevlilerinin farklılaşan yeterlikler çerçevesinde eğitime ihtiyaçları vardır. Bu çalışmanın temel önerisi şöyledir: Sosyal hizmet kurumlarındaki din hizmetlerini yürütenler için ihtiyaç odaklı ve değer temelli eğitim programları geliştirilebilir.

Anahtar Kelimeler

Öz Yeterlik, Manevi Destek ve Dini Rehberlik, Eğitim İhtiyacı, İhtiyaç Odaklı ve Değer Temelli Eğitim Programı

Self-Efficiency Perceptions of Religious Officials Working in the Field of Social Work

Öz

Religious education and religious services practices that emerged as spiritual/religious support and guidance in the context of social work in Turkey are carried out with the protocols between Presidency of Religious Affairs ( DIB) and Ministry of Health, Justice, Ministry Family and Social Services, Youth and Sports, Disaster and Emergency Management Presidency. This research is on the self-efficacy perceptions of religious officials assigned in various social work areas of the Ministry of Family and Social Services. Researching the self-efficacy perceptions of religious officials is important in terms of revealing that it is necessary to work in a wide area from making identifications about their professional development to developing religious education and services training programs that will meet the needs of the target group. Qualitative research method has been used in this study. The research has been structured within the framework of interviews with religious officials assigned to provide religious education and service in the service areas of the Ministry of Family and Social Services in Kırıkkale province. The data obtained from religious officials working in the field with semi-structured interview questions are evaluated in two themes: The self-efficacy perceptions of officials and needs of the target audience. The main conclusion reached in this study is as follows: Needs- based and value-based training programs can be developed for religious workers in social service institutions.

Anahtar Kelimeler

Self-Efficacy, Spiritual Support and Religious Guidance, Educational Need, Needs-Based and Value-Based Training Program.

Kaynakça

• 04.05.2017 tarihli 65752239 010-04 E12947 Başkanlık Onayı.
• AÇSHB, T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. “Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile Diyanet İşleri Başkanlığı Arasında İşbirliği Protokolü”. Erişim 09 Eylül 2021. https://dinhizmetleri.diyanet.gov.tr/Documents/PROTOKOL.pdf
• AÇSHB, T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. “Saray Engelsiz Yaşam Bakım ve Rehabilitasyon Merkezi”. Erişim 08 Kasım 2021. https://www.sarayengelsizyasam.gov.tr/kurum-tarihcesi
• Altaş, Nurullah. “Dini Danışmanlığın Teorik Temelleri”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 41/41 (2000), 327-350.
• Altuntaş, Murat vd. “Madde Bağımlığı Tedavisinde Manevi Desteğin Ekip Çalışması İle Yürütülmesi” The Journal of Social Science 3/5 (2019), 195-207.
• Belen, Fatıma Zeynep vd. “Türk Tasavvuf Müziği ve El Sanatı ile Yapılandırılmış Manevi Bakım Uygulaması: Kırıkkale Şehit Anneleri Örneği”. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 41 (2019), 99-134.
• BMYK, Bağımlılıkla Mücadele Yüksek Kurulu. “Çocuk Destek Merkezleri (ÇODEM)”. Erişim 08 Kasım 2021. https://bmyk.gov.tr/TR-68987/cocuk-destek-merkezleri-codem.html
• Bülbül, Selda - Doğan, Sevgi. “Suça Sürüklenen Çocukların Durumu ve Çözüm Önerileri”. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 59 (2016), 31-36.
• Cebeci, Suat. “Bir Din Öğretimi Yaklaşımı Olarak Dini Danışma ve Rehberlik”. Değerler Eğitimi Dergisi 8/19 (2010), 53-69.
• Coşkunsever, Asude. Sosyal Hizmet Kurumlarında Dini Danışmanlık ve Rehberlik (Yetiştirme Yurdu & Bakım ve Sosyal Rehabilitasyon Merkezi Örneği). Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016.
• Creswell, John W. Nitel Araştırma Yöntemleri. çev. ed. Mesut Bütün – Selçuk Beşir Demir. Ankara: Siyasal Kitabevi, 2016.
• Çekin, Abdulkadir. “Kur’an Kursu Öğreticileri ile Din Görevlilerinin Sosyal Hizmete İlişkin Bilgi ve Yeterlik Algıları Üzerine Bir Araştırma”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 5/5 (2016), 1435-1455.
• Çetin, Merve. “Toplumsal Bir Gerçeklik Olarak Çocuk Gelinler”. Toplum ve Kültür Araştırmaları Dergisi 5 (2020), 107-122.
• Çevikbaş, Rafet - Coştan, Ufuk. “Kırıkkale’de Suç Perspektifi ve Tedbirler”. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 16/1 (2014), 73-81.
• Dağlı, Zülkif. “Bağımlılıkla Mücadele Politikasında Din Görevlilerinin Rolü Üzerine Bir Değerlendirme: Düzce Örneği”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 24/2 (2019), 285-297.
• Ege, Remziye. “Dini Danışmanlık ve Rehberlik’in Bir Bilim Dalı Olarak Gelişmesinin Gerekliliği Üzerine Bazı Düşünceler”. Dini Araştırmalar 14/39 (2011), 104-114.
• Ege, Remziye. “Türkiye’de Manevi Danışman Yetiştirme Arayışları: Yüksek Din Öğretiminin Yapısı, İstihdam Alanı ve Uluslararası Standartlar Açısından Bir İnceleme”. Journal of Islamic Research 32/3 (2021), 816-34.
• Erbay, Ercüment (ed.). Etkinliklerle Değerler Eğitimi. I. Cilt. Ankara: DİB Yayınları, 2018.
• Erol, Murat - Avcı Temizer, Dilek. “Eyleme Geçiren Bir Katalizör “Öz Yeterlik Algısı”: Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir İnceleme”. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 31/4 (2016), 711-723.
• Güneş, Firdevs. “Bologna Süreci ile Yükseköğretimde Öngörülen Beceri ve Yetkinlikler”. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi 2/1 (2012), 1-9.
• İnan Kılıç, Ayşe. “Bayan Vaizlerin Mesleki Öz-yeterlik Algıları”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 14/3 (2014), 7-34.
• Kansu, Ayça Ferda – Hızlı Sayar, Gökben. “Öz Yeterlik, Yaşam Anlamı ve Yaşam Bağlılığı Kavramları Üzerine Bir İnceleme”. Etkileşim. Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi 1/1 (2018), 81.
• Korkmaz, Mehmet. “Kur’an Kursu Öğreticilerinin Eğitim Öğretim Yeterliklerine İlişkin Algıları”. Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 29/1 (2011), 109-142.
• Köylü, Mustafa. Gelişimsel Basamaklara Göre Din Eğitimi. Ankara: Nobel Yayınları, 2014.
• Köylü, Mustafa – Altaş, Nurullah. Dini Danışmanlık ve Din Hizmetleri. İstanbul: Ensar Yayınları, 2014.
• MYK, Mesleki Yeterlilik Kurumu. “Manevi Danışman Ulusal Meslek Standardı”. Erişim 21 Kasım 2021. https://www.myk.gov.tr/index.php/tr/haberler/53-hukuk-mueavirlii/3736-9-yeni-ulusal-meslek-standard-yaymland
• Ok, Üzeyir. Dinsel Danışmanlığın Teorik Çatısı. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, 1997.
• Özcan, Koray. “Cumhuriyet Dönemi Sanayi Kentinin Biyografisi: Kırıkkale”. Journal of Geography 40 (2020), 1-16.
• Özdemir, Saadettin. “Dinî Sosyal Hizmetlerin Temelleri”. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 25 (2012), 125-138. Özdemir, Sadettin. “Sosyal Hizmetlerde Dini Danışmanlık ve Din Hizmetleri”. Dini Danışmanlık ve Din Hizmetleri Ankara: Gündüz Yayıncılık, 2012, 231-267.
• Patton, Michael Quinn. Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. çev. ed. Mesut Bütün – Selçuk Beşir Demir. Ankara: Pegem Akademi, 2014.
• Selçuk, Mualla. “2000’li Yıllara Girerken İrşat Anlayışımız Üzerine Bazı İlk Düşünceler”. II. Din Şurası Tebliğ Müzakereleri. 458-467. Ankara: DİB Yayınları, 2003.
• Selçuk, Mualla. Teaching Islam Within a Diverse Society (Taaruf). Ankara: Pegem Akademi, 2020.
• Sözgün, Senal. “Dini Danışmanlık ve Rehberliğin Hayatımızdaki Yeri ve Önemi”. Yakın Doğu Üniversitesi İslam Tetkikleri Merkezi Dergisi 3/1 (2017), 207-220.
• TCPK, Türkiye Cumhuriyeti Pursaklar Kaymakamlığı, “Ankara Çocuk Evleri Sitesi Müdürlüğü Görevleri”. Erişim 08 Kasım 2021. http://www.pursaklar.gov.tr/ankara-cocuk-evleri-sitesi-mudurlugu-gorevleri
• Teker, Soner. “Korunmaya ve Bakıma Muhtaç Çocukların Din Eğitimi ve Manevi Bakım Hizmetine Yönelik Görüşleri”. Akademik Araştırmalar Dergisi 66 (2015), 167-193.
• Turan, İbrahim. “Din Görevlilerinin Mesleki Yeterlilikleri”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 13/1 (2013), 47-73.
• Uğurlu, Havva Sinem. Dini Danışmanlık Eğitimi: Amerika Örneği ve Türkiye Gereksinim Çözümlemesi Üzerine Nitel Bir Araştırma. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2017.
• Uğurlu, Havva Sinem. “Beceri ve Değer Temelli Bir Dini Danışmanlık Yüksek Öğretim Programının İmkânı”. Ankara: VIth International Eurasian Educational Research Congress, 2019.
• Uğurlu, Havva Sinem – Ege, Remziye. “Bir İsimlendirme Problemi: Dini Danışmanlık”. Itobiad: Journal of the Human&Social Science Researches 7/2 (2018), 1057-1077.
• Yiğitcan, Gözde. Kadına Yönelik Şiddet-Kırıkkale Örneği. Kırıkkale: Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013.