Foundation of Minority Fiqh

Yıl 2022, , 665 - 696, 31.03.2022

Mehmet Hicabi Seçkiner

https://doi.org/10.33415/daad.1037016

Öz

Political turmoil and economic crises in the Islamic world forced people to migrate. As a result, the population of Muslims in continents such as Europe has increased and is increasing. This situation has brought the minority jurisprudence to the agenda in countries where Muslims live as a minority. Because in foreign countries, Muslims are stuck between the religion they belong to and the laws of the country they are subject to. The reasons for minority fiqh, which was tried to be created by being inspired by the law of dar al-Islam and dar al-harb, which was created in the context of international relations in the history of Islam; It can be summarized as Islam being the last religion sent to humanity, having universal va-lues that can produce fiqh in every age and geography, and establishing good relations with the environment in which Islam, the religion of peace, lives. The main reference point of minority fiqh is the re-evaluation of the fiqh legacy by taking in-to account the realities of the age, and the principle of maslaha, in which ijtihad is practiced after nas and qiyas.

Anahtar Kelimeler

Fiqh, Muslim Minorities, Minority Fiqh

AZINLIK FIKHININ TEMELLENDİRİLMESİ

Öz

İslam dünyasındaki siyasi kargaşa ve ekonomik krizler insanları göçe zorlamıştır. Bunun neticesinde Avrupa gibi kıtalarda Müslümanların nüfusu artmış ve gittikçe de artmaktadır. Bu durum, Müslümanların azınlık halinde yaşadığı ülkelerde azınlık fıkhını gündeme getirmiştir. Zira yabancı ülkelerde Müslümanlar mensup oldukları din ile tabi oldukları ülke kanunları arasında sıkışmış haldedirler. İslam tarihinde uluslararası ilişkiler bağlamında oluşturulan dârülislâm ve dârülharb hukukundan ilham alınarak ihdas edilmeye çalışılan azınlık fıkhının gerekçeleri; İslam’ın insanlığa gönderilmiş son din olması, her çağ ve coğrafyada fıkıh üretebilecek evrensel değerlere sahip bulunması, barış dini olan İslam’ın yaşadığı çevre ile iyi ilişkiler kurması olarak özetlenebilir. Azınlık fıkhının temel referans noktası fıkıh mirasının çağın gerçeklerini dikkate alarak yeniden değerlendirilmesi, nas ve kıyastan sonra ictihadın çalıştırıldığı maslahat ilkesinin temel alınmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Fıkıh, Müslüman Azınlıklar, Azınlık Fıkhı

Kaynakça

• Abdülkadir, Hâlid. Fıkhü’l-Ekalliyati’l-Müslime. Trablus: Dârü’l-İman, 1998.
• Abou El Fadl. Legal Debates on Muslim Minorities, ts.
• Ali Haydar Efendi, Hoca Emin Efendizade. Dürerü’l-Hükkam Şerh-i Mecelleti’l-Ahkâm. İstanbul, 1330.
• Altınay, Ramazan. “Müslüman Azınlıklar Tarihine Giriş”. Dini Araştırmalar 7/19 (2004).
• Alvânî, Taha Câbir. “Azınlık Fıkhına Giriş (Temellendirici Bazı Mülahazalar)”. çev. H. Mehmet Günay. Usul İslam Araştırmaları I/1 (2004), 137-159.
• Alvani, Taha Cabir. “Medhal ilâ Fıkhi’l-Ekalliyyât (Nazarât Te’sîsiyye)”. İslamiyyetü’l-Ma’rife 5/19 (1999).
• Alvânî, Taha Cabir. Towards a Fiqh for Minorities: Some Basic Reflections. London: The International Institute of Islamic Thought.
• Alvânî, Tâhâ Cabir el-. “Azınlık Fıkhına Giriş (Temellendirici Bazı Mülahazalar)”. çev. H. Mehmet Günay. Usul İslam Araştırmaları 1/1 (2004), 137-159.
• Arangül, Muammer. İslam Hukuku Açısından Kanunların Bağlayıcılığı. İstanbul: Hikme-tevi Yayınları, 2017.
• Arslan, Kübra. Azınlık Fıkhı Çerçevesinde Avrupa Fetva Ve Araştırma Konseyi: Örnek Fetvalar. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enst. Temel İslam Bilimleri, Ya-yımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Balcı, Aslan. Müslüman Azınlıklar ve Problemleri. İstanbul: Ebrar Yayınları, 1997.
• Budak, Zekeriya. “Al-Bouti’s Attitude Towards Fiqh al-Aqalliyyât”. Islamic Jurispruden-ce for Muslim Minorities in non-Islamic Societies. 2011. Erişim 18 Nisan 2018. https://documents.pub/reader/full/al-boutis-attitude- towards-fiqh-al-aqalliyya-al-boutis-attitude-towards
• Bûtî, Muhammed Saîd Ramazan. “Fıkhu’l-Ekalliyyât Ahdâs Vesâilu’t-Telâib bi Dinillâh”. 16 Mayıs 2003. Erişim 16 Mayıs 2020. https://naseemalsham.com/persons/muhammad_said_ramadan_al_bouti/speeches/view/20030516 Câdü’l-Hak, Câdü’l-Hak Ali. Mecelletü’l-Ezher 90 (ts.).
• Canatan, Kadir. Avrupada Müslüman Azınlıklar. İstanbul: İnsan Yayınları, 1995.
• Dede, Elif. İslam Hukukunda Müslümanlar Açısından Gayri Müslim Devlet Vatandaşlığı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enst. Temel İslam Bilimleri, 2016.
• DeLorenzo, Yusuf Talal. “The Fiqh Councilor of North America”. Muslims on the Ame-ricanization Path? ed. Yvonne Y. Haddad - John L. Esposito. Oxford University Press, 2000.
• Ebussuûd, Muhammed el-İmâdî el-Hanefî. İrşâdu’l-Akli’s-Selîm ilâ Mezâya’l-Kitâbi’l-Kerîm. thk. Abdulkadir Ahmet Atâ. Beyrut: Dâru İhya’i-Turasi’l-Arabî, ts.
• Erdoğan, Mehmet. İslam Hukukunda Ahkamın Değişmesi. İstanbul: İfav Yayınları, 8. Baskı., 2014.
• Görgün, Hilal. “Almanya Belçika ve Hollanda”. Günümüz Dünyasında Müslüman Azın-lıklar. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi, 1998.
• Hamidullah, Muhammed. İlk İslam Devleti. İstanbul: Beyan Yayınları, 2013.
• Hasdemir, Merve Sena. Çağdaş Dönemde Müslüman Azınlıklar Fıkhı (Fıkhü’l-Ekalliyyât) Tartışmaları. Yayımlanmamış Y.L. Tezi: Marmara Üniversitesi Sos-yal Bilimler Enst. Temel İslam Bilimleri, 2016.
• İbn Abidin, Muhammed Emin b. Ömer b. Abdülaziz. Mecmuatü’r-Resail, ts.
• İbn Beyye, Abdullah b eş-Şeyh el-Mahfuz. Sınâatü’l-Fetvâ ve Fıkhu’l-Ekalliyyât. Cidde: Darü’l-Minhac, 2007.
• İbn Ebî Hâtim, Ebu Muhammed Abdurrahman b. Muhammed. Tefsîri ibn Ebî Hâtim. thk. Esad Muhammed Tayyib. Suudi Arabistan: Mektebetü Nizar Mustafa el-Bâz, 1998.
• İbn Hişam, Ebu Muhammed Cemalüddin Abdülmelik el-Himyerî. es-Siretü’n-Nebeviyye. Beyrut: Daru İhyai Turasil-Arabi, ts.
• İbn Kayyım el-Cevziyye, Ebû Abdullah Şemseddin Muhammed. İ’lâmu’l-Muvakkîn, ts.
• İsfehânî, Ebû Nuaym el-. Hilyetü’l-Evliyâ’. Kahire, 1932.
• Karadâvî, Yusuf. Fî Fıkhi’l-Ekalliyyâti’l-Müslime. Kahire: Daru’ş-Şuruk, 2001.
• Kâsânî, Alaûddin Ebî Bekr b. Mesûd. Bedâiu’s-Sanâi’ fi Tertîbi’ş-Şerâi’. VII Cilt. Bey-rut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2. Basım, 1986.
• Kelebek, Mustafa. “Azınlık Konumundaki Müslümanların İslam Hukuku Açısından Hakları ve Görevleri”. Sofya Yüksek İslam Enstitüsü 4 (2012).
• Kelebek, Mustafa. “İmam Serahsî’nin Azınlık Haklarına Bakışı”. Yakın Doğu Üniversite-si İlahiyat Fakültesi Dergisi 5/2 (Güz 2019) 257-286.
• Kelebek, Mustafa. “İslam Hukukunda Azınlık Hakları ve İmam Serahsi’nin Azınlık Haklarına Bakışı”. Sofya Yüksek İslam Enstitüsü Yıllığı.
• Kettani, M. Ali. Muslim Minorities in The World Today. London: Mansell Publishing, 1986.
• Komisyon. “European Council for Fatwa and Research”. el-Mecelletu’l-Âlemiyyeti’l-Meclisi’l-Urûbî el-İftâ vel Buhûs 4 (Haziran 2004).
• Kurtubî, Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Ebi Bekir el-. el-Câmi’ li Ahkâmi’l-Kur’ân. thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî. Beyrut: Müessestü’r-Risale, 2006.
• Kurtubî, Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Ebi Bekir el-. el-Câmi’ li Ahkâmi’l-Kur’ân. thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî. 24 Cilt. Beyrut: Müessestü’r-Risale, 2006.
• Masud, Muhammad Khalid. “Islamic Law and Muslim Minorities”. İnternational İnstitu-te Newsletter 11 (2002), 17.
• Meymî, Abdulhamid Eşref Abdu’l-Âtî. Fıkhü’l-Ekalliyyati’l-Müslime beyne’n-Nazariyye ve’t-Tatbik. Kahire: Daru’l- Kelime, 2008.
• Neccâr, Abdülmecid. “Nahve te’sîlin fıkhiyyin li’l-ekalliyyâti’l-müslime bi’lmüctemeâti’l- garbiyye”. Erişim 04 Eylül 2020. http://www.islamtoday.net/files/w_e_di/P_17.htm
• Nevevî, Ebû Zekeriyya Yahya b. Şeref. el-Mecmû. Kahire, 1385.
• Öztürk, Levent. İlk Hicret Habeşistan. Siyer Yayınları, ts.
• Ramadan, Tarıq. Western Muslims and The Future of Islam. Newyork: Oxford Univer-sity Press, 2004.
• Ramazan, Tarik. Avrupalı Müslüman Olmak. çev. Ayşe Meral. İstanbul: Anka Yayınları, 2005.
• Seçki̇ner, Mehmet Hicabi. “Müslüman Azınlıklar Fıkhının Kavramsal Analizi”. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11/25 (15 Aralık 2020), 682-713.
• Serahsi, Ebu Bekir Muhammed b. Ahmed b. Ebi Sehl. Kitabü’l-Mebsût. Beyrut: Daru’l-Ma’rife, 1993.
• Seyyid Z. Abidin - M. Ali Kettânî. Müslüman Azınlıklar Dosyası. İstanbul: Akabe Ya-yınları, 1985.
• Sultan, Selahaddin. el-Muvâtane fî Gayri Diyâri’l-İslam. Beyrut: Daru İbn Hazm, 2008.
• Şahin, Osman. “İstihsan Yönteminin Aklî Gerekçeleri ve Bazı Uygulama Şekilleri”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 8/1 (2008) 41-74.
• Taberî, Ebi Cafer Muhammed b. Cerîr. İhtilafu’l-Fukaha. Leiden, 1933.
• Telkenaroğlu, M. Rahmi. “Müslüman Azınlığın Kimlik Mücadelesi ve Fıkhu’l-Ekalliyyât (Azınlıklar Fıkhı)”. The Journal of Academic Social Science Studies 56 (Mart 2017) 263-284.
• Temîmî, Ahmed b. Muhammed el-Menkûr et-. el-Fevâkihu’l-Adîde fi’l-Mesâli’l-Müfîde. Suudi Arabistan: et- Tıbâ’a el-Arabiyye es-Suudiyye, 1987.
• Tubulyak, Süleyman Muhammed. el-Ahkâmü’s-Siyasiyye li’l-Ekalliyati’l-Müslime fi’l-Fıkhi’l-İslâmî. Amman: Dârü’n-Nefâis, 1997.
• Türcan, Talip. “Tedrîc”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 40/265-267. İstan-bul: TDV Yayınları, 2011.
• Yakar, Emine Enise. “The Practice of Iftā and Religious Institutions”. İslamic Law and Society. New York: Routledge, 2022.
• Yakar, Emine Enise - Yakar, Sumeyra. “The Critical Analysis of Taha Jabir al-Alwani’s Concept of Fiqh al- Aqalliyyāt”. Hitit İlahiyat Dergisi 20/1 (2021), 377-404.
• Yakar, Sumeyra - Yakar, Emine Enise. “The Approach of the Fıqh Council of North America towards İdentity Problems of Contemprorary Muslim Minorities”. Met-hod and Theory in the Study of Religion 34/ (2022), 44-63.
• Yalar, Mehmet. Gayrimüslim Bir Ülkede İslami Hayatın Problemleri. İstanbul: Uluçay Yayınları, 1993.
• Yaman, Ahmet - Çalış, Halit. İslam Hukuku. Ankara: Bilay Yayınları, 2018.
• Zerkâ, Mustafa Ahmed. el-Fıkhu’l-İslâmî fî Sevbihi’l-Cedîd. Dimaşk, 1967.