Aktüel Yaşamdaki İzdüşümü ve Zihinsel Arka Planı Bağlamında İslâm Karşıtı ve İslamofobik Tavrın Tahlili

Yıl 2023, , 81 - 101, 31.03.2023

Mücahit Yüksel

https://doi.org/10.33415/daad.1198130

Öz

İslâm dünyası, aktüel hayatta 11 Eylül saldırılarıyla birlikte yoğunlaşan olumsuz bir tavırla karşılaşmaya başladı. Bunu biraz daha geriye götürenler, süreci Haçlı savaşlarına kadar götürmektedirler. Bu kapsamda Batı dünyasının Müslümanlara karşı hoşgörüsüz ve düşmanca denilebilecek muamelelerine şahit olunmuştur. İslâm’a ve Müslümanlara karşı gösterilen bu tavrı temelde iki şekilde görmek mümkündür: Bilinçli bir şekilde yapılan İslâm karşıtlığı ve önde gelen kişi ve kurumların etkisinde gelişen İslamofobi. Batı dünyasının bu tavrı, aktüel alanda farklı sebeplerle yorumlanmaya çalışılsa da yaşanan olayların aslında bir zihin dünyasının yansıması olduğu görülmektedir. Dolayısıyla olayı, dar çerçevede ve sadece güncel boyutuyla ele almak yerine, zihinsel arka planıyla birlikte değerlendirmek bizlere geniş bir perspektif kazandıracaktır. Bu makale, İslâm dünyasına karşı geliştirilen İslamofobik tavrın aktüel yansımalarını ve bunun arkasında yatan zihin dünyasını ele almaktadır. Bu kapsamda peygamberler tarihinden de örnek olaylar sunularak olayın geniş çerçevesi ortaya konulmaya çalışılmaktadır. Konunun özelliğine uygun olarak çalışmada, betimleme, hikâye ve analiz yöntemleri kullanılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İslâm Tarihi, İslamofobi, İslâm Karşıtlığı, Din, Batı Dünyası

Analysis Of Anti-Islamic And Islamophobic Attitudes In The Context Of The Projection And Mental Background In Actual Life

Öz

The Islamic world began to encounter a negative attitude intensifying with the September 11 attacks in actual life. Those who take this further back take the process back to the Crusades. In this context, we witnessed the intolerant and hostile treatment of the Western world towards Muslims. It is possible to see this attitude towards Islam and Muslims in two main ways: Consciously practiced anti-Islam and Islamophobia, which developed under the influence of prominent individuals and institutions. Although this attitude of the Western world is tried to be interpreted for different reasons in the current field, it is seen that the events experienced are the reflection of a world of the mind. Therefore, instead of dealing with the event in a narrow frame and only with its current dimension, evaluating it with its mental background will give us a broad perspective. This article deals with the reflections on the Islamophobic attitude developed against the Islamic world in daily life and the mental world behind it. In this context, it is tried to reveal the broad framework of the event by presenting case studies from the history of the prophets. In accordance with the nature of the subject, descriptive, story and analysis methods are used in the study.

Anahtar Kelimeler

Islamic History, Islamophobia, Anti-Islam, Religion, Western World

Kaynakça

• Ataman, Muhittin. “Batıdaki İslâm ve Türk Algısı: Tıkanan Batıda Yeniden Yükselen Irkçılık”. İslamofobi ve Batıda Yükselen Irkçılık. ed. Sema Yiğit. Ankara: DİB Yayınları, 2. Basım, 2020.
• Belâzurî, Ahmed b. Yahyâ b. Câbir b. Dâvûd. Cümel min ensâbi’l-eşrâf. thk. Süheyl Zekkâr, Riyâd ez-Ziriklî. 13 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1996.
• Buehler, Arthur F. “İslamofobi: Batı’nın ‘Karanlık Tarafı’nın Bir Yansıması”. çev. Mehmet Atakay. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi [AÜİFD] 55/1 (2014), 123-140.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail. Sahîhu’l-Buhârî. Dımaşk-Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 2002.
• Canatan, Kadir. “İslamofobinin Tarihsel ve Güncel Görünümleri”. İslamofobi ve Batıda Yükselen Irkçılık. ed. Sema Yiğit. Ankara: DİB Yayınları, 2. Basım, 2020.
• Evkuran, Mehmet. “Bir Kimlik Politikası Olarak İslamofobi”. İslamofobi Kollektif Bir Korkunun Anatomisi : Sempozyum Tebliğleri 18-19 Kasım 2011. 203-217, 2012.
• Huntington, Samuel P. Medeniyetler Çatışması. ed. Murat Yılmaz. İstanbul: Vadi Yayınları, 11. Basım, 2014.
• İbn Habîb, Muhammed b. Habîb b. Ümeyye b. Amr el-Hâşimî. el-Muhabber. thk. Eliza Lichten Stater. Beyrut: Dâru’l-Âfâki’l-Cedîde, ts.
• İbn Hişâm, Abdülmelik b. Hişâm b. Eyyûb el-Himyerî. es-Sîretü’n-nebeviyye. thk. Mustafa es-Sekâ vd. 2 Cilt. Mısır: Matbaatu Mustafa el-Bâbî el-Halebî ve Evlâdihî, 2. Basım, 1955.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmail b. Ömer el-Kuraşî. el-Bidâye ve’n-nihâye. thk. Abdullah b. Andulmuhsin et-Türkî. 21 Cilt. Kahire: Dâru Hicr, 1997.
• İbn Saʻd, Ebû Abdullah Muhammed b. Saʻd b. Munîʻ. et-Tabakātü’l-kübrâ. thk. Muhammed Abdülkâdir Atâ. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʻİlmiyye, 1990.
• Kalın, İbrahim. “İslamofobi ve Çokkültürlülüğün Sınırları”. Bir Korku ve Nefret Söylemi Olarak İslamofobi. ed. İbrahim Kalın, John Esposito. İstanbul: İnsan Yayınları, 3. Basım, 2020.
• Kalın, İbrahim - Esposito, John. Bir Korku ve Nefret Söylemi Olarak İslamofobi. İstanbul: İnsan Yayınları, 3. Basım, 2020.
• Kur’ân-ı Kerim Meâli. çev. Hayreddin Karaman vd. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2017.
• Karslı, Necmi. “İslamofobi’nin Psikolojik Olarak İncelenmesi”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 13/1 (2013), 75-100.
• Kâsım b. Sellâm, Ebû Ubeyd. Kitâbu’l-Emvâl. thk. Halil Ahmed Hirâs. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
• Kepel, Gilles. Allah’ın Batısında. çev. Işık Ergüden. İstanbul: Metis Yayınları, 1995.
• Kepel, Gilles. Cihat. çev. Haldun Bayrı. İstanbul: Doğan Kitap, 2001.
• Kirman, M. Ali. “İslamofobinin Kökenleri: Batılı mı Doğulu mu?” İslâmî Araştırmalar21 21/1 (2010), 21-39.
• Lean, Nathan. İslamofobi Endüstrisi. çev. İbrahim Yılmaz. Ankara: DİB Yayınları, 3. Basım, 2019.
• Lewis, Bernard. İslâm Dünyasında Yahûdiler. çev. Belgin Çınar. Ankara: Akılçelen Kitaplar, 2018.
• Lewis, Bernard. İslâm’ın Krizi. çev. Abdullah Yılmaz. İstanbul: Literatür Yayıncılık, 2003.
• Metin, İsmail. “İslamofobi ve Zenofobi Bağlamında Fransa’da Karikatür Krizleri”. 1287-1295. Bilecik: Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Yayınları, 2016.
• Metin, İsmail. “Tiyatro, Karikatür ve Film Provokasyonları Bağlamında Fransız Basınında İslam ve Hz. Muhammed İmajı”. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4/4 (2013), 91-104.
• Okumuş, Ejder. “İslamofobik Oyunda Müslümanlar”. Bartın Üniversitesi Uluslararası İslamofobi ve Terör Sempozyumu. 21-47, 2017.
• Safi, İsmail. “İslamofobinin Tarihsel Kökenleri ve Nedenleri Üzerine Düşünceler”. Turkish Studies = Türkoloji Araştırmaları: International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 14/2 (2019), 733-744.
• Said, Edward W. Medyada İslâm. çev. Aysun Babacan. İstanbul: Metis Yayınları, 2. Basım, 2017.
• Said, Edward W. Şarkiyatçılık. çev. Berna Yıldırım. İstanbul: Metis Yayınları, 10. Basım, 2017.
• Sarıaslan, Fatma Kurt. İslamofobi. İstanbul: Onto Yayınları, 2018.
• Taberî, Ebû Caʻfer Muhammed b. Cerîr. Târîhu’l-ümem ve’l-mülûk. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʻİlmiyye, 1407.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr. Câmiʻu’l-beyân fî te’vîli’l-Kur’ân. thk. Ahmed Muhammed Şâkir. 24 Cilt. Mısır: Müessesetü’r-Risâle, 2000.
• Watt, W. Montgomery. İslâm Avrupa’da. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 1989.
• Watt, W. Montgomery. İslâmî Hareketler ve Modernlik. çev. Turan Koç. İstanbul: İz Yayıncılık, 3. Basım, 2016.
• Yaman, Ahmet. “Tarihi ve hukuki yönüyle Medine sözleşmesi / Vesikası”. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: İslamcılık. 514-516. İstanbul: İletişim Yayınları, 2004.