The Relationship Between Reasoning and Tafsir In the Context of The Narrative That Forbids Tafsir By Reasoning

Yıl 2019, Cilt: 19 Sayı: 2, 643 - 671, 30.09.2019

Enes Büyük

https://doi.org/10.33415/daad.568532

Cited By: 2

Öz

A narrative that forbids tafsir based on reasoning is included in the various sources, notably tafsir literature. This narrative which has the meaning of “Whoever commentates on the Qur’ān based on his own reasoning then let him get ready his place in the fire” is attributed to the Prophet. It is seen that different approaches and views related to what is intented in this narrative are arised from early periods. One of the approaches rejects the validity of the narrative. Another approach supposes that tafsir should be based on the reports narrated by the predecessor. However, prevailing opinion is about that only a special type of tafsir is banned, but tafsir based on valid conditions is permitted. According to them, tafsir based on one's own reasoning or corrupted ideas of his sect without relying on necessary proofs and sciences is banned in the narrative. All three approaches asserts credentials from verses, narrations and reason. In the paper we will specially research how those who had accepted the third approach explained the narrative, on which proofs they grounded their ideas in this process and how they evaluated the credentials of others. Additionally we will draw attention to some problems included by his approaches and evaluate them.

Anahtar Kelimeler

Tafsir, Qur’ān, Tafsir by Reasoning, The Prophet, Narrative

REYLE TEFSİRİ YASAKLAYAN RİVAYET BAĞLAMINDA REY-TEFSİR İLİŞKİSİ

Öz

Başta tefsir literatürü olmak üzere çeşitli kaynaklarda Kur’an’ın reyle tefsir edilmesinin yasaklandığı bir rivayete yer verilir. “Kim kendi reyiyle Kur’an’ı tefsir ederse ateşteki yerine hazırlansın!” anlamındaki bu rivayet Hz. Peygamber’e dayandırılır. Rivayette ne kastedildiğine dair erken dönemlerden itibaren farklı görüş ve yaklaşımların sergilendiği görülür. Yaklaşımların biri, rivayetin geçerliliğini reddeder. Bir diğeri rivayette tefsirin sadece seleften gelen haberlerle yapılması gerektiğini varsayar. Bunlara karşı hâkim yaklaşım ise rivayette, sadece özel bir tefsir çeşidinin yasaklandığı, ancak geçerli şartlara dayalı yapılan tefsirlerin caiz olduğu yönündedir. Onlara göre bu rivayette daha ziyade gerekli delillere ve ilimlere dayanmadan kişinin salt kendi aklına ya da mezhebinin fasit kabullerine dayanarak tefsir yapması yasaklanmıştır. Her üç yaklaşım da çeşitli rivayetlere, âyetlere ve akla dayalı deliller ileri sürer. Biz bu makalede özel olarak üçüncü yaklaşımı benimseyenlerin mezkûr rivayeti nasıl açıkladıklarını, bu süreçte hangi delillere dayandıklarını, diğerlerinin delillerini nasıl değerlendirdiklerini araştıracağız. Buna ilaveten onların yaklaşımlarının içerdiği bazı sorunlara dikkat çekip bunları değerlendireceğiz.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Kur’an, Re’yle Tefsir, Hz. Peygamber, Rivayet

Kaynakça

• Ālūsī, Şihābüddin es-Seyyid Mahmūd. Ruḥu’l-maʿānī. 30 cilt. Beyrut: Dāru ihyāit’t-turāsi’l-Ārabī, ts.
• Azīmābādī, Ebu’t-Tayyib Muhammed Şemsülhak. ʿAvnü’l-maʿbūd şerhu Sünenü Ebū Dāvud. Thk. Abdurrahman Muhammed Osman. 2. Baskı. 14 cilt. Medīne: el-Mektebetü’s-selefiyye, 1969.
• Bahrānī, es-Seyyid Hāşim. el-Burhān fī tefsiri’l-Ḳur’ān. Thk. Heyet. 8 cilt. Beyrut: Müessesetü’l-ʿAlemī, 2006.
• Begavī, Ebū Muhammed el-Hüseyin b. Mesʿūd. Meʿālimü’t-tenzīl. Thk. Muhammed Abdullah en-Nemr v.dğr. 8 cilt. Riyād: Dāru’t-tayyibe, 1409.
• Beyhakī, Ebû Bekir Ahmet b. El-Hüseyin. el-Cāmiʿ li şuʿabu’l-īmān. Thk. Abdülalī Abdülhamīd Hāmid. 14 cilt. Riyād: Mektebetü’r-rüşd, 2003.
• Beyhakī, Ebû Bekir Ahmet b. El-Hüseyin. el-Medḫal ilā ʿilmi’s-sünen. Thk. Muhammed Avvāme. Kāhire: Dāru’l-yüsr li’n-neşr ve’t-tevzīʿ, 2017.
• Birkeland, Harris. “Old Muslim Opposition Against Interpretation of The Koran”. The Qur’an: Formative Interpretation. Ed. Andrew Rippin. Aldershot: Ashgate, 1999.
• Büyük, Enes. “Tefsirde İstimdâd: Klasik Dönemde Tefsirin İlişkili Görüldüğü İlimler”. Trabzon İlahiyat Dergisi 5/2 (Güz 2018): 367-409.
• Cessās, Ebū Bekir Ahmet b. Ali er-Rāzī. Aḥkāmü’l-Ḳur’ān. Thk. Muhammed es-Sādık el-Kamhāvī. 5 cilt. Beyrut: Dāru ihyāi’t-türāsi’l-Arabī, 1992.
• Endelūsī, Ebū Hayyān. el-Baḥru’l-muḥīṭ. Thk. Adil Ahmet Abdülmevcūt-Ali Muhammed Muavviz. 8 cilt. Beyrut: Dāru’l-kütübi’l-ʿilmiyye, 1993.
• Endelüsī, Abdülhak b. Gālib b. Atıyye. el-Muḥarrerü’l-vecīz. Thk. Abdüsselam Abdüşşâfi Mu-hammed. 6 cilt. Beyrut: Dāru’l-kütübi’l-ʿilmiyye, 2001.
• Erten, Mevlüt. İslam tefsir Geleneğinde Öznellik. Ankara: Araştırma yayınları, 2011.
• Fenārī, Şemseddin Muhammed b. Hamza. ʿAynü’l-aʿyān. Dersādet: Rıfat Bey Matbaāsı, 1325.
• Gazzālī, Ebū Hāmid Muhammed b. Muhammed. İḥyāü ʿulūmi’d-dīn. Beyrut: Dāru İbn Hazm, 2005.
• Gürler, Kadir. “Kur’ân’ın Re’y ile Tefsirini Yasaklayan Rivâyetlere Eleştirel Bir Yaklaşım”. Gazi Üniversitesi Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/5 (2004): 17-46.
• Gümüş, Sadreddin. Kur’ân Tefsîrinin Kaynakları. Ankara: Kayıhan Yayınları, 1990.
• Habibov, Aslan. İlk Dönem Şiî Tefsir Anlayışı. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2007.
• Huvvārī, Hūd b. Muhakkem. Tefsiru Kitabillāhi’l-ʽAzīz. Thk. Belhāc b. Said Şerifī. 4 cilt. Beyrut: Dāru’l-garbi’l-İslāmī, 1990.
• Isfahānī, Ebu’l-Kāsım er-Rāgıp. Cāmʿiu’t-tefāsīr maʿ tefsīri’l-fātiha ve matāliʿi’l-bakara. Thk. Ahmet Hasan Ferhāt. Kuveyt: Dāru’d-daʿve, 1984.
• İbn Aşūr, Muhammed et-Tāhir. Tefsīru’t-tahrīr ve’t-tenvīr. 12 cilt. Tunus: Dāru Sahnūn, ts.
• İbn Kesīr, Ebu’l-Fidā İsmail. Tefsīru’l-Ḳur’āni’l-ʿAzīm. Thk. Mustafa es-Seyyid Muhammed v.dğr. 15 cilt. Gīza: Müessesetü Kurtuba, ts.
• İbn Teymiyye, Takıyüddin. Muḳaddime fī usūli’t-tefsīr. Thk. Adnan Zarzūr, 2. Baskı. b.y., 1972.
• İbnü’l- Arabī, Ebū Bekir Muhammed b. Abdullah. Kānūnu’t-te’vīl. Thk. Muhammed es-Selmânî. Cidde: Dāru’l-kıble, 1986.
• Kādī Abdülcebbār. Şerḥu’l-Uṣūli’l-Hamse. Trc. İlyas Çelebi. 2 cilt. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2013.
• Kādī Abdülcebbār. Müteşâbihu’l-Kur’ân. Thk. Adnan Zarzûr. Kāhire: Dāru’d-Türās, ts.
• Kāfiyecī, Muhyiddin b. Süleyman. Kitābü’t-teysīr fī ḳavāʿidi ʿilmi’t-tefsīr. Thk. İsmail Cerrahoğ-lu. Ankara: AÜ İlahiyat Fakültesi Yayınevi, 1974.
• Kārī, Ali b. Sultān Muhammed. Mirḳātü’l-mefātīḥ şerḥu Mişkātü’l-meṣābīḥ. 2. Baskı. 10 cilt. Beyrut: Dāru’l-kütübi’l-ʿilmiyye, 2010.
• Karmış, Orhan. Tefsir İlminde Te’vîlin Yeri. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, 1975.
• Kurtubī, Ebū Abdullah Muhammet b. Ahmet Ebū Bekir. el-Cāmiʿ li aḥkāmi’l-Ḳur’ān. Thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkī. 24 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-risāle, 2006.
• Kuşeyrī, Abdülkerim b. Hevāzin. et-Teysīr fī ʿilmi’t-tefsīr. Thk. Yahyā Muhammed Zemzemī. Doktora Tezi, Ümmü’L-Kurā Üniversitesi, 2006.
• Marifet, Muhammed Hadi. et-Temhīd fī ʿulūmi’l-Ḳur’ān. 10 cilt. Kum: Müessesetü’t-temhīd, 2007.
• Mātürīdī, Ebū Mansur Muhammed b. Muhammed. Te’vīlātü Ehli’s-sünne. Thk. Fatma Yusuf el-Haymī. 5 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-risāle, 2004.
• Māverdī, Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Habīb. en-Nüket ve’l-ʿuyūn. Thk. es-Seyyid b. Ab-dülmaksūd b. Abdürrahīm. 6 cilt. Beyrut: Dāru’l-kütübi’l-ilmī, ts. Mukaddimetān fī ʿulūmi’l-Kur’ān. Nşr. Arthur Jeffery. Kāhire: Mektebetü’l-Hancī, 1954.
• Münāvī, Muhammed Abdurraūf. Feyḍu’l-ḳadīr şerhu’l-Cāmiʿu’s-Ṣaġīr. 2. Baskı. 6 cilt. Beyrut: Dāru’l-maʿrife, 1972.
• Nesefî, Ebû Hafs Necmeddin Ömer. et-Teysîr fi’t-tefsir. Thk. Ayşe Hümeyra Aslantürk. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, 1995.
• Rāzī, Fahreddīn. Mefātīḥu’l-ġayb. 32 cilt. Beyrut: Dāru’l-fikr, 1981.
• Saʿlebī, Ebū İshāk Ahmet b. Muhammed b. İbrahim. el-Keşf ve’l-beyān. Thk. Hālit b. Avn el-Anzī. 33 cilt. Cidde: Dāru’t-tefsīr, 2015.
• Sanʿānī, Abdürrezzāk b. Hemmām. Tefsir. Thk. Mahmud Muhammed Abduh. 3 cilt. Beyrut: Dāru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1999.
• Semerkandī, Alāüddin Muhammed b. Ahmed. Şerhu’t-te’vīlāt. Şehit Ali Paşa. 283: 1a-421a. Süleymaniye Kütüphanesi.
• Semerkandī, Ebu’l-Leys. Baḥru’l-ʿulūm. Thk. Ali Muhammed Muavviz v.dğr. 3 cilt. Dāru’l-kütübi’l-ʾilmiyye, 1993.
• Shaker, Mohammad Kazem. “Methodology of Qur’an Interpretation In Exegetical Hadiths of Shiʿah”. The International Journal of Humanities 16/1 (2009): 143-166. Süyūtī, Celāleddin. et-İtḳān fī ʿulūmi’k-Ḳur’ān. Thk. Fevvāz Ahmet Zemerlī. Beyrut: Dāru’l-kitābi’l-ʿArabī, 2011.
• Şātibī, İbrahim b. Musa. el-Muvāfaḳāt. Thk. Ebū Ubeyde Āl-i Selmān. 6 cilt. Huber: Dāru İbn Affān, 1997.
• Taberī, Ebū Caʽfer Muhammed b. Cerīr. Cāmiʿu’l-beyān ʿan te’vīli āyi’l-Kur’ān. Thk. İslam Mansur Abdülhumeyd-Ahmed Āşūr İbrahim-Ahmed Ramzan Muhammed. 12 cilt. Kahi-re: Dāru’l-hadis, 2010.
• Tabersī, Ebū Ali el-Fadl b. el-Hasan. Mecmʿu’l-beyān fī tefsiri’l-Kur’ān. 10 cilt. Beyrut: Dāru’l-Murtezā, 2006.
• Tayyâr, Müsait b. Süleyman. “et-Tefsir bi’r-reʿy, mefhûmuh, hükmüh, envâʿuh I-II”. Mecelletü’l-beyân sy. 126, 127 (1419): 18-27, 20-29.
• Tūfī, Süleyman b. Abdülkavī b. Abdülkerim es-Sarsarī. el-İksīr fī ʿilmi’t-tefsīr. Thk. Abdülkadir Hüseyin. Kāhire: Mektebetü’l-âdâb, ts.
• Zerkeşī, Bedreddin. el-Burhān fī ʿulūmi’l-Ḳur’ān. Thk. Ebu’l-Fazl ed-Dimyātī. Kāhire: Dāru’l-hadīs, 2006.