Various Scholars’ Sunnah Divisions and Authority of The Sunnah -Ibn ‘Âshûr Example-

Yıl 2019, Cilt: 19 Sayı: 2, 673 - 702, 30.09.2019

Halil İbrahim Doğan

https://doi.org/10.33415/daad.582507

Cited By: 2

Öz

The issue of the authority of the sunnah is a subject that many scholars have gave thought to and made various evaluations up to this day. The Sunnah is the words, acts and approvals of the Prophet who notify Islam to people. Due to the fact that Prophet’s sunnah has an important place in understanding and practicing the religion of Islam, Muslim scholars have made different classifications in this subject since the first centuries. Recently, -in the XIX. and XX. century- Ibn ‘Âshûr (1879-1973), the scientist who lived in Tunisia and left influences in the Islamic world, has made a classification about the sunnah.

Ibn ‘Âshûr divided the sunnah into twelve parts, which can be considered quite detailed. The author gave brief explanations about these titles from time to time but rather dealt with the subject of the authority of the sunnah by giving examples from hadiths. In this study, after making a brief introduction following the induction method, the classification of the scholars before Ibn ‘Âshûr will be pointed out, then the author's classification will be given in detail and an evaluation will be made.

Anahtar Kelimeler

Ibn ‘Âshûr, Sunnah, Authority, Prophet

MUHTELİF ÂLİMLERİN SÜNNET TAKSİMATI VE SÜNNETİN BAĞLAYICILIĞI –İBN‘ÂŞÛR ÖRNEĞİ–

Öz

Sünnetin bağlayıcılığı meselesi, geçmişten günümüze kadar birçok âlimin üzerinde düşündüğü ve çeşitli değerlendirmeler yaptığı bir konudur. Çünkü sünnet, İslâm dinini insanlara tebliğ eden Hz. Peygamber’in söz, fiil ve takrîrleridir. Resûlullah’ın sünneti, İslâm dininin anlaşılıp tatbik edilmesinde çok önemli bir yere sahip olmasından dolayı İslâm âlimleri, bu konuda hicrî ilk asırlardan itibaren farklı tasnifler yapmışlardır. Yakın bir zamanda XIX. ve XX. asırda Tunus’ta yaşayan ve İslâm dünyasında etkiler bırakan ilim adamı İbn ‘Âşûr da (1879-1973) Hz. Peygamber’in sünneti hakkında bir sınıflandırma yapmıştır.

İbn ‘Âşûr, oldukça detaylı sayılabilecek bir şekilde sünneti on iki kısma ayırmıştır. Müellif, bu başlıklar hakkında zaman zaman kısa açıklamalar yapmakla birlikte daha çok hadislerden örnekler vererek sünnetin bağlayıcılığı konusunu ele almıştır. Bu çalışmada tümevarım yöntemi takip ederek kısa bir giriş yaptıktan sonra İbn ‘Âşûr’dan önceki âlimlerin tasniflerine işaret edilecek, ardından müellifin taksimine detaylı olarak yer verilecektir; akabinde de müellifin görüşlerine dair bir değerlendirme yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

İbn ‘Âşûr, Sünnet, Bağlayıcılık, Hz. Peygamber

Kaynakça

• ‘Abdulhâlık, ‘Abdulganî. Sünnetin Dinde Delil Oluşu –Hücciyyetü’s-Sünne–. Trc. Dilaver Selvi. İstanbul: Şule Yayınları, 2003.
• ‘Abdurrezzâk b. Hemmâm, Ebû Bekir es-San‘ânî. el-Musannef. Nşr. Habîburrahman el-A‘zamî. 12 Cilt. Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmiyye, 1972.
• ‘Aclûnî, İsmâ‘îl b. Muhammed. Keşfu’l-hafâ ve müzîlü’l-ilbâs ‘ammâ iştehere mine’l-ehâdîs ‘alâ elsineti’n-nâs. Nşr. Ahmed el-Kallâş. 2 Cilt. Beyrut: Mü’essesetü’r-Risâle, 2012.
• Ahmed b. Hanbel. el-Müsned. Nşr. Şu’ayb el-Arna’ût, ‘Âdil Mürşid v.dğr. Beyrut: Mü’essesetü’r-Risâle, 1995-2001.
• Aşkâr, Muhammed Süleymân. Ef‘âlu’r-Resûl ve delâletühâ ‘ala’l-ahkâmı’ş-şer‘iyye. 2 Cilt. Beyrut: Mü’essesetü’r-Risâle, 2003.
• Bâcî, Ebü’l-Velîd Süleymân b. Halef. el-Müntekâ şerhu’l-Muvatta’. Nşr. Muhammed ‘Abdulka-dir ‘Atâ’. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1999.
• Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. el-Hüseyin b. ‘Alî. Kitâbu’s-sünen (el-kebîr). Nşr. Muhammed ‘Abdulkâdir ‘Atâ’. 11 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2003.
• Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. el-Hüseyin. Ma‘rifetü’s-sünen ve’l-âsâr. Nşr. ‘Abdulmu‘tî Emîn Kal‘acî. 15 Cilt. Beyrut, Kahire v.dğr. : Dâru’l-Va‘y, Dâru Kuteybe v.dğr. , 1991.
• Bezzâr, Ebû Bekir ‘Amr b. ‘Abdi’l-Hâlık. el-Bahru’z-zehhâr el-ma‘rûf bi-müsnedi’l-Bezzâr. Nşr. Mahfûzu’r-Rahmân Zeynullah, ‘Âdil b. Sa‘d v.dğr. 18 Cilt. Beyrut-Medine: Mü’essesetü’l-‘Ulûmi’l-Kur’ân-Mektebetü’l-‘Ulûm ve’l-Hikem, 1988-2009.
• Buhârî, Ebû ‘Abdillah Muhammed b. İsmâ‘îl. el-Câmiu’s-sahîh. Nşr. Şu‘ayb el-Arna’ût, ‘Âdil Mürşid v.dğr. 5 Cilt. Beyrut: er-Risâletü’l-‘İlmiyye, 2011.
• Buhârî, Ebû ‘Abdillah Muhammed b. İsmâ‘îl. el-Edebü’l-müfred. Nşr. Ferîd ‘Abdul‘azîz el-Cindî. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 2005.
• Dârekutnî, ‘Alî b. ‘Ömer. es-Sünen. Nşr. Şu‘ayb el-Arna’ût, Hassan ‘Abdulmun‘ım Şiblî v.dğr. 6 Cilt. Beyrut: Mü’essesetü’r-Risâle, 2004.
• Dârimî, Ebû Muhammed el-Fazl b. Behrâm. es-Sünen. Nşr. Hüseyin Selîm Esed ed-Dârânî. 4 Cilt. Riyad: Dâru’l-Muğnî, 2000.
• Dihlevî, Şah Veliyyullah b. ‘Abdirrahîm. Hüccetullâhi’l-bâliğa. Nşr. Seyyid Sâbık. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 2005.
• Doğan, Halil İbrahim. Muhammed et-Tâhir b. ‘Âşûr (1879-1973) ve Hadis İlmindeki Yeri. Yük-sek Lisans Tezi, -Ankara- Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, 2015.
• Ebû ‘Avâne, Ya‘kûb b. İshâk el-İsferâ’inî. el-Müsned. Nşr. Eymen b. ‘Ârif ed-Dımaşkî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1998.
• Ebû Dâvud, Süleymân b. el-Eş‘âs es-Sicistânî. es-Sünen. Nşr. Şu‘ayb el-Arna’ût-Muhammed Kâmil Karâbellî. 7 Cilt. Beyrut: er-Risâletü’l-‘İlmiyye, 2012.
• Ebû Ya‘lâ, Ahmed b. ‘Alî et-Temîmî el-Mevsîlî. el-Müsned. Nşr. Hüseyin Selîm Esed ed-Dârânî. 16 Cilt. Dımaşk: Dâru’l-Me’mûn-Dâru’s-Sekâfeti’l-‘Arabiyye, 1973-1994.
• Ebû Zehra, Muhammed. Usûlü’l-Fıkh. y. y. : Dâru’l-Fikri’l-‘Arabî, ts.
• Elbânî, Muhammed Nâsıruddîn. Silsiletü’l-ehâdîsi’d-da‘îfe ve’l-mevdû‘a ve eseruha’s-seyyi’i fi’l-ümme. 14 Cilt. Riyad: Mektebetü’l-Ma‘ârif, 1992-2004.
• Erdoğan, Mehmet. Vahiy-Akıl Dengesi Açısından Sünnet. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2009.
• Erul, Bünyamin. “Sahabe’nin Sünnet’e Bağlayıcılık Açısından Bakışları”. İslâmî Araştırmalar Dergisi 10/1-2-3-4 (1997): 59-68.
• Erul, Bünyamin. Sahabenin Sünnet Anlayışı. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2012.
• Fadlullah, Mehdî. Medhâl ilâ ‘ilmi’l-Mantık. Beyrut: Dâru’t-Talî‘a, 1990.
• Görmez, Mehmet. Sünnet ve Hadisin Anlaşılması ve Yorumlanmasında Metodoloji Sorunu. Ankara: Otto Yayınları. 2014.
• Hâkim Nîsâbûrî, Ebû ‘Abdillah Muhammed b. ‘Abdillah. el-Müstedrek ‘ala’s-Sahîhayn. Nşr. Mustafâ ‘Abdulkâdir ‘Atâ’. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2002.
• Heysemî, Nûreddîn ‘Alî b. Ebî Bekir. Buğyetü’r-râ’id fî tahkîki mecma‘i’z-zevâ’id ve menba‘i’l-fevâ’id. Nşr. ‘Abdullah Muhammed ed-Dervîş, 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1994.
• Humeydî, Ebû Bekir ‘Abdullah b. ez-Zübeyr. el- Müsned. Nşr. Hüseyin Selîm Esed ed-Dârânî. 2 Cilt. Dımaşk: Dâru’s-Sekâ, 1996.
• İbn ‘Abdisselâm, ‘İzzüddîn ‘Abdil‘azîz. Kavâ’idü’l-ahkâm fî ıslâhı’l-enâm. Nşr. Nezîh Kemâl Hammâd-Osmân Cuma‘ Dumayriyye. 2 Cilt. Dımaşk: Dâru’l-Kalem, 2000.
• İbn ‘Âşûr, Muhammed et-Tâhir. E-Leyse’s-Subhu bi-Karîb. Tunus-Kahire: Dâru Suhnûn-Dâru’s-Selâm, 2010.
• İbn ‘Âşûr, Muhammed et-Tâhir. İslam Hukuk Felsefesi: Gaye Problemi. Trc. Vecdi Akyüz-Mehmet Erdoğan. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2013.
• İbn ‘Âşûr, Muhammed et-Tâhir. Makâsıdu’ş-şerî‘ati’l-İslâmiyye. Nşr. Muhammed et-Tâhir el-Mîsâvî. Beyrut: Dâru Lübnân,1432/2011.
• İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekir ‘Abdullah b. Muhammed. el-Musannef fi’l-ehâdîs ve’l-âsâr. Nşr. Kemâl Yûsuf el-Hût. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’t-Tâc, 1989.
• İbn Hacer, Şihâbüddîn Ahmed b. ‘Alî el-‘Askalânî. Fethu’l-bârî bi-şerhi Sahîhi’l-Buhârî. Nşr. Şu‘ayb el-Arna’ût, ‘Âdil Mürşid v.dğr. 24 Cilt. Beyrut: Dâru’r-Risâleti’l-‘Âlemiyye, 2013.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed el-Bustî. el-İhsân fî takrîbi sahîh-i İbn Hibbân. nşr. Şu‘ayb el-Arna’ût. 18 Cilt. Beyrut: Mü’essesetü’r-Risâle, 1988-1991.
• İbn Huzeyme, Ebû Bekir Muhammed b. İshâk, es-Sahîh. Nşr. Muhammed Mustafâ el-A‘zâmî. 2 Cilt. Riyad: el-Mektebü’l-İslâmiyye, 1980.
• İbn Kuteybe, Ebû Muhammed ‘Abdullah b. Müslim. Te’vîlü muhtelifi’l-hadis, Nşr. Ebû Üsâme Selîm b. ‘Îd es-Selefî. Riyad-Kahire: Daru İbni’l-Kayyim-Dâru İbn ‘Affân, 2009.
• İbn Mâce, Ebû ‘Abdillah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. es-Sünen. Nşr. Şu‘ayb el-Arna’ût, ‘Âdil Mürşid v.dğr. 5 Cilt. Beyrut: er-Risâletü’l-‘İlmiyye, 2010.
• İbnü’l-Esîr el-Cezerî, Mecdüddîn el-Mübârek b. Muhammed. Câmi‘u’l-usûl fî ehâdîsi’r-Resûl. Nşr. ‘Abdulkâdir el-‘Arna’ût. 11 Cilt. Mısır: Mektebetü’l-Hulvânî-Matba‘atu’l-Melâh-Mektebetü Dâri’l-Beyân, 1969-1972.
• Karâfî, Şihâbüddîn Ebü’l-‘Abbâs Ahmed b. İdrîs. el-Furûk (İbnü’ş-Şât’ın İdrâru’ş-şurûk ‘alâ envâri’l-furûk’u ile birlikte). Nşr. ‘Ömer Hasen el-Kıyyâm. 4 Cilt. Beyrut: Mü’essesetü’r-Risâle, 2003.
• Karâfî, Şihâbüddîn Ebü’l-‘Abbâs Ahmed b. İdrîs. el-İhkâm fî temyîzi’l-fetâvâ ‘ani’l-ahkâm ve tasarrufâtı’l-kâdî ve’l-imâm. Nşr. ‘Abdulfettâh Ebû Gudde. Beyrut: Dâru’l-Beşâ’iri’l-İslâmiyye, 1995.
• Karaman, Hayreddin. “Bağlayıcılık Bakımından Resûlullah’ın Davranışları”. Hz. Peygamber ve Aile Hayatı. İstanbul: İlmî Neşriyat, ts.
• Kaya, Eyüp Said. “Mekhûl b. Ebû Müslim”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 28: 552-553. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2003.
• Kırbaşoğlu, M. Hayri. İslam Düşüncesinde Sünnet -Eleştirel Bir Yaklaşım-. Ankara: Ankara Okulu Yayınları. 2008.
• Kutluay, İbrahim. “The Relationship Between The Sunnah And The Wahy And Its Effects On The Authority Of Sunnah According To Some Contemporary Scholars”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 49 (Haziran 2019): 7-47.
• Makdîsî, Ebû Şâme. el-Muhakkak min ‘ilmi’l-usûl fîmâ yete‘alleku bi-ef‘âli’r-Resûl. Nşr. Mahmûd Sâlih Câbir. Medine: el-Câmi‘atü’l-İslâmiyye, 2011.
• Mâlik b. Enes. el-Muvatta’ (Yahyâ b. Yahyâ el-Leysî rivayeti). Nşr. Muhammed Fu’âd ‘Ab-dulbâkî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-‘Arabî, 1985.
• Mâlik b. Enes. el-Müdevvenetü’l-kübrâ. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1994.
• Mervezî, Ebû ‘Abdillah Muhammed b. Nasr. es-Sünne. Nşr. ‘Abdullah b. Muhammed el-Busayrî. Riyad: Dâru’l-‘Âsıme, 2001.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyin b. el-Haccâc. el-Câmi‘u’s-sahîh. Nşr. Muhammed Fu’âd ‘Abdulbâkî, 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, ts.
• Müttakî, Alâ’üddîn ‘Alî el-Hindî. Kenzü’l-ummâl fî süneni’akvâl ve’l-ef‘âl. Nşr. Bekrî Hayyânî-Saffet es-Sakâ. 18 Cilt. Beyrut: Mü’essesetü’r-Risâle, 1985.
• Nesâ’î, Ebû ‘Abdirrahman Ahmed b. Şu‘ayb. Kitâbu’s-sünen (el-kebîr). Nşr. Hasan ‘Abdul-mun‘ım Şelebî. 12 Cilt. Beyrut: Mü’essesetü’r-Risâle, 2001.
• Nesâ’î, Ebû ‘Abdurrahman Ahmed b. Şu‘ayb. es-Sünen (Suyûtî’nin Şerh’i ve İmam en-Nedvî’nin Hâşiye’si ile birlikte). Nşr. ‘Abdulfettâh Ebû Gudde, 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Beşâ’iri’l-İslâmiyye, 2012.
• Önler, Sami. Mekhûl ed-Dımeşkî ve Kitâbu’s-Sünen fi’l-Fıkh Adlı Eseri. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, 2012.
• Özel, Ahmet. “İbnü’l-Mevvâz”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 21: 125-126. İstan-bul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2000.
• Sakallı, Talat. “Sünnet’in Bağlayıcılık Açısından Taksimi”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2 (1995): 39-102.
• Sakallı, Talat. Hadis Tenkidi. Ankara: Araştırma Yayınları, 2014.
• Sakallı, Talat. Hadisler ve Yorumlar. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2004.
• Şeltût, Mahmûd. İslâm, ‘Akîde ve Şerî‘a. Kahire: Dâru’ş-Şurûk, 2001.
• Şimşek, Murat. İslam Hukukunda Bağlayıcılık Bakımından Hz. Peygamber’in İctihad ve Tasar-rufları. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2011.
• Taberânî, Ebü’l-Kâsım Süleymân b. Ahmed. el-Mu‘cemu’l-evsât. Nşr. Ebû Mu‘âz Târık b. ‘Av-dillâh-Ebü’l-Fazl ‘Abdulmuhsin b. İbrâhîm. 10 Cilt. Kahire: Dâru’l-Harameyn, 1995.
• Taberânî, Ebü’l-Kâsım Süleymân b. Ahmed. el-Mu‘cemu’l-kebîr. Nşr. Hamdî ‘Abdulmecîd es-Selefî. 25 Cilt. Kahire: Mektebetü İbn Teymiyye, ts.
• Tayâlisî, Süleymân b. Dâvud b. el-Cârûd. el-Müsned. Nşr. Muhammed b. ‘Abdulmuhsin et-Türkî. 4 Cilt. Kahire: Dâru Hicr, 1999.
• Tirmizî, Ebû ‘Îsâ Muhammed b. ‘Îsâ. es-Sünen. Nşr. Ahmed Muhammed Şâkir. 5 Cilt. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 2010.
• Toksarı, Ali. Delil Olma Yönünden Sünnet. Kayseri: Rey Yayıncılık,1994.
• Ulu, Arif. Tâbiûnun Sünnet Anlayışı. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2015.
• Usmânî, Muhammed Takî. Sünnetin Bağlayıcılığı. Trc. İbrahim Kutluay. İstanbul: Rağbet Yayın-ları, 2017.
• Zarabozo, Jamaal al-Din M. The Authority and Importance of The Sunnah. Denver/U.S.A.: Al-Basheer Publications and Translations, 2000.