A Sociological Examination on the Reinterpretation of Religious Businessman's Religious Values in Post-Fordist Market

Yıl 2020, Cilt: 20 Sayı: 1, 235 - 262, 31.03.2020

Erol Sungur

https://doi.org/10.33415/daad.550972

Öz

Post-fordist production is a part of postmodern life as well as referring to a new work style and business life of today. For this reason, there is a “reciprocity relationship” between post-fordism and postmodernism. As it is all across the world, religious (Muslim) businessmen are affected globally by the new flexible business approach. Becoming a power, demonstration and social competition of business and career, just as in the other fields of social life, places the Mus-lims in a position which contradicts with most of the values and discourses they supported in the past.
This research consists of three main parts. In the first part, the basic approach of post-fordist production style and business life. In the second part the new strategies of global, international and transnational companies towards this approach are discussed. In the third part, how the religious businessmen are affected by this post-fordist capitalist approach and the new meanings and in-terpretations this approach contributes to the religious values are discussed. The description of how the religious businessmen carry out a life style in which they imply that they are not making concessions to the values in the past to-wards the public, while they practice the rules of capitalist market was stated. Ultimately, it was observed that while religious businessmen contribute to the representation of religion in public space, they also fade the effect of religion by adding new meanings and interpretations to the religious values.
The research was approached in terms of descriptive analysis. In the research, literature survey and document analyzing were preferred as the method.

Anahtar Kelimeler

Sociology of Religion, Post-Fordist Production, Religious Businessmen, Religion, Values

POSTFORDİST PİYASADA DİNDAR İŞ ADAMLARININ DİNİ DEĞERLERİ YENİDEN YORUMLAMASI ÜZERİNE SOSYOLOJİK BİR İNCELEME

Öz

Postfordist üretim, çağımızın yeni bir çalışma tarzına ve iş hayatına gönderme yapmakla birlikte postmodern hayatın bir parçasıdır. Bu yüzden postfordizm ve postmodernite arasında bir “karşılıklılık ilişkisi” mevcuttur. Tüm dünyada olduğu gibi küresel anlamda yeni esnek iş anlayışından, dindar (Müslüman) iş adamları da etkilenmişlerdir. İş ve kariyerin toplumsal yaşamda diğer alanlar gibi bir güç, gösteri ve sosyal rekabet haline gelmesi ise Müslüman kesimi geçmiş dönemlerde savundukları çoğu değer ve söylemleriyle çelişen bir konuma getirir.
Bu araştırma, üç ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde postfordist üretim biçimi ve çalışma hayatının temel anlayışı incelenmiştir. İkinci bölümde bu anlayış karşısında küresel, uluslararası ve ulusaşırı şirketlerin yeni stratejileri ele alınmıştır. Üçüncü bölümde; postfordist kapitalist anlayıştan dindar iş adamlarının nasıl etkilendiği ve dinî değerlere kattıkları yeni anlam ve yorumlar tespit edilmiştir. Dindar iş adamlarının bir taraftan kapitalist piyasanın ku-rallarını uygularken, diğer taraftan halka yönelik olarak geçmişteki değerlerden taviz verilmediğini ima eden bir yaşam tarzını nasıl gerçekleştirdiklerinin betim-lemesi yapılmıştır. Sonuçta, dindar iş adamlarının bir taraftan dinin kamusal alanda görülmesine katkı sağlarken diğer taraftan dinî değerlere yeni anlam ve yorumlar katarak dinin etkisini soluklaştırdıkları görülmüştür.
Araştırma, betimleyici analiz açısından ele alınmıştır. Araştırmada metot olarak literatür taraması ve doküman incelemesi tercih edilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Din Sosyolojisi, Postfordist Üretim, Dindar İşadamları, Din, Değerler

Kaynakça

• Akşit, Bahattin - Şentürk, Recep - Küçükkural, Önder - Cengiz, Kurtuluş. Türkiye’de Dindarlık Sosyal Gerilimler Ekseninde İnanç ve Yaşam Biçimleri. İstanbul: İletişim Yayınları, 2012.
• Anderson, Perry. Postmodernitenin Kökenleri. Trc. Elçin Gen. İstanbul: İletişim Yayınları, 2009.
• Bali, Rıfat N. Tarz-ı Hayattan Life Style’a Yeni Seçkinler, Yeni Mekanlar, Yeni Yaşamlar. İs-tanbul: İletişim Yayınları, 2011.
• Baudrillard, Jean. Tüketim Toplumu. Trc. Hazal Deliceçaylı - Ferda Keskin. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2012.
• Bauman, Zygmunt. Etiğin Tüketiciler Dünyasında Bir Şansı Var Mı?. Trc. Funda Çoban - İnci Kantarcı. Ankara: De ki Basım Yayım, 2010.
• Bauman, Zygmunt. Bireyselleşmiş Toplum. Trc. Yavuz Alogan. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2011.
• Bauman, Zygmunt. Küreselleşme. Trc. Abdullah Yılmaz. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2012.
• Bell, Daniell. The Coming of Post Industrial Society. London: Heinemann, 1974.
• Bilici, Mücahit. “İslam’ın Bronzlaşan Yüzü: Caprice Hotel Örnek Olayı”. İslamın Yeni Kamusal Yüzleri. Ed. Nilüfer Göle. 216-236. İstanbul: Metis Yayınları, 2000.
• Bodur, Hüsnü Ezber. “Küreselleşme ve Din”. Din Sosyolojisi El Kitabı. Ed. Niyazi Akyüz – İhsan Çapcıoğlu. 211-219. Ankara: Grafiker Yayınları, 2012.
• Buğra, Ayşe - Savaşkan, Osman. Türkiye’de Yeni Kapitalizm Siyaset, Din ve İş Dünyası. İstanbul: İletişim Yayınları, 2014.
• Castells, Manuel. Ağ Toplumunun Yükselişi: Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür. Trc. Ebru Kılıç. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2013.
• Dağtaş, Banu - Dağtaş, Erdal. “Tüketim Kültürü, Yaşam Tarzları, Boş Zamanlar ve Medya Üzerine Bir Literatür Taraması.” Medya, Tüketim Kültürü ve Yaşam Tarzları. Der. Banu Dağtaş – Erdal Dağtaş. 27-76. Ankara: Ütopya Yayınları, 2009.
• Demirezen, İsmail. Tüketim Toplumu ve Din. İstanbul: Dem Yayınları, 2015.
• Giddens, Anthony. Sosyoloji. Haz. Cemal Güzel. Ankara: Ayraç Yayınları, 2005.
• Gökarıksel, Banu - Secor, Anna. J. “New transnational geopraphies of Islamism, capital-ism and subjectivity: the veiling-fashion industry in Turkey”. AREA 41/1(2009): 6-18. doi: 10.1111/j.1475-4762.2008. 00849.x.
• Haenni, Patrick. Piyasa İslamı İslam Suretinde Neoliberalizm. Trc. Levent Ünsaldı. Ankara: Özgür Üniversite Kitaplığı, 2011.
• Harvey, David. Postmodernliğin Durumu. Trc. Sungur Savran. İstanbul: Metis Yayınları, 1999.
• Kurban, Samed. “Toplumsal Değişim Sürecinde Sermayenin Uluslararasılaşması ve Devlet İşlevinin Küreselleşmesi”. Toplumsal Değişim Sempozyumu. Ed. B. Kıran. 347-365. İstanbul: TDS, 2016.
• Kurt, Abdurrahman. Din Sosyolojisi. Bursa: Sentez Yayıncılık, 2012.
• Küçükşen, Kübra. Dindarların Para ile İmtihanı Holding Tecrübesi. Konya: Çizgi Kitabevi, 2012.
• Lee, Martyn. Consumer Culture Reborn The cultural politics of consumption. London and New York: Routledge, 1993.
• Müsiad. İş Hayatında İslâm İnsanı (Homo Islamicus) Müsiad Araştırma Raporları Rapor No:9. İstanbul: MÜSİAD, 1994.
• Ongun, Selin. Başörtülü Kadınlar Anlattı: Türbanlı Erkekler. İstanbul: Destek Yayınları, 2010.
• Ritzer, George. Toplumun McDonaldlaştırılması. Trc. Şen Süer Kaya. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2011.
• Sennett, Richard. Yeni Kapitalizmin Kültürü. Trc. Aylin Onacak. İstanbul: Ayrıntı Yayın-ları, 2011.
• Sennett, Richard. Karakter Aşınması Yeni Kapitalizmde İşin Kişilik Üzerindeki Etkileri. Trc. Barış Yıldırım. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2012.
• Slattery, Martin. “Post-Fordizm Michael Piore”. Sosyolojide Temel Fikirler. Haz. Ümit Tatlıcan. 440-446. İstanbul: Sentez Yayınları, 2015.
• Sungur, Erol. “Postmodern Tüketim ve Dindarın Seçkinlik (Elitlik) Göstergeleri”. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 10/2 (2017): 1277-1298.
• Thomas, Helen - Walsh, David. F. “Modernlik/Postmodernlik”. Temel Sosyolojik Dikotomiler. Ed. Chris Jenks. Trc. Ed. İhsan Çapcıoğlu. 492-527. Ankara: Birleşik Yayıncılık, 2012.
• Turan, Müslüm. Postmodern Teori. İstanbul: XII Levha Yayınları, 2011.
• Türküsev, Sevda. Muhafazakar Çapkınlar. İstanbul: Akis Kitap, 2004.
• Yaşin, Yael Navaro. “Kimlik Piyasası Metalar, İslamcılık, Laiklik”. Kültür Fragmanları Türki-ye’de Gündelik Hayat. Ed. Deniz Kandiyoti – Ayşe Saktanber. 229-258. İstanbul: Metis Yayınları, 2012.
• http://ekonomi.haber7.com/ekonomi/haber/421393-erol-yarar-gercek-burjuva-sinifi-biziz [Erişim Tarihi: 10.10.2018]
• http://ekonomi.haber7.com/ekonomi/haber/421393-erol-yarar-gercek-burjuva-sinifi-biziz [Erişim Tarihi: 10.10.2018]
• http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/iste-muhafazakar-is-adamlarinin-banka-tercihi-25172767 [Erişim Tarihi: 10.01.2019]