KUR’ÂN ÇERÇEVESİNDE FARKLI DİNE MENSUP EBEVEYN-ÇOCUK ARASINDAKİ İLİŞKİNİN SINIRLARI

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 1, 237 - 266, 31.03.2021

İbrahim Yıldız

https://doi.org/10.33415/daad.846228

Cited By: 1

Öz

Kur’ân’a göre ilâhî imtihan gereği insanların dinî tercihleri ve buna bağlı olarak yapacakları amelleri özgür kararlarına bırakılmıştır. Bunun doğal bir sonucu olarak İslâm coğrafyasında farklı dinlere mensup milletler barış içinde bir arada yaşamışlardır. İslam toplumlarında çok sık olmasa da farklı dine mensup bireylerin oluşturduğu aileler de bulunmaktadır. Kur’ân, bu duruma Hz. Nûh ve oğlu ile Hz. İbrâhim ve babasını örnek olarak vermektedir. Bu çalışmada farklı dine mensup ebeveyn ve evlatlar arasındaki ilişkinin nasıl olması gerektiği Kur’ân temelinde ele alınması ve gerek ebeveynleri inkârcılardan olan müslüman evlatlara gerekse inkârcı evlatları olan müslüman ebeveynlere yönelik Kur’ânî mesajların tespit edilmesi hedeflenmektedir. Kur’ân’ın farklı dine mensup aile fertleri arasındaki din ve dünya ile alakalı işlerde koyduğu helal ve haram sınırları, Asr-ı Saadet’teki örnekler de göz önünde bulundurularak belirlenmeye gayret edilecektir. Literatür taraması metodu kullanarak toplanan bilgilerin ışığında ele alınan çalışmanın konusu ailede farklı dine mensup ebeveyn ve evlatlarla sınırlandırılmıştır. Ayrıca konu tefsir alanının sınırları dâhilinde ele alınmış ve aile fertleri aralarındaki hukukî konular çalışmanın kapsamı dışında bırakılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Aile, İrtidât, Din Değiştirme, Birlikte Yaşama Kültürü

The Limits of the Relationship between Parents and Children with Different Religion According to the Qur’an

Öz

According to the Qur’an, people were held free on their religious choices and the deeds that depend on these choices as required by the divine test. As a natural consequence of this, nations belonging to different religions have lived together and in peace in the Islamic geography. Although it is not very common in Islamic societies, there are also families consisting of members of different religions. The Qur’an gives examples of the prophet Noah and his son and the prophet Abraham and his father for this situation. In this study, it is aimed to consider how the relationship between parents and children from different religions should be on the basis of the Qur’an and to determine the Qur’anic messages for both Muslim children whose parents are deniers and Muslim parents whose children are deniers. The boundaries of halal and haram set by the Qur’an in affairs related to the religion and world among family members from different religions will be determined by considering the examples of the prophet Muhammad's time. The subject of the study, which was handled in the light of the information collected using the literature review method, was limited to parents and children from different religions in the family. In addition, the subject was handled within the boundaries of the field of commentary and legal issues between family members were excluded from the scope of the study.

Anahtar Kelimeler

Commentary, Family, Apostasy, Conversion, Culture of Coexistence

Kaynakça

• Akyüz, Vecdi. “Kur’ân ve Sünnette Ebeveyn ve Çocuk Hakları”. Kur’ân ve Sünnette Göre Temel İnsan Hakları. ed. Muhsin Demirci. 275-345. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2014.
• Ardoğan, Recep. “Bir Arada Yaşama Kültürünün Önündeki Sorunlar”. Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17/2 (2015), 1-33.
• Atçeken, İsmail Hakkı. “İslâm Tarihinde Bir Arada Yaşama Tecrübesi (Asr-ı Saâdet ve Endülüs Örneği)”. İSTEM 14 (2009), 41-59.
• Ateş, Abdurrahman. “İnanç Özgürlüğünün Sınırı/Kapsamı ve İnanç Özgürlüğü Açısından Mürtedin Cezalandırılmasına Dair Bir Değerlendirme”. Kur’ân’ın Farklı İnanç Mensuplarına Yaklaşımı. ed. Fethi Ahmet Polat. Konya: Konya İlahiyat Derneği Yayınları, 2007.
• Aybey, Salih. “Ailenin Dini Değerleri Aktarmadaki Rolü ve Bu Süreçte Dikkat Edilmesi Gereken İlkeler”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 7/2 (2018), 544-560.
• Aydın, Mehmet Zeki. “İletişimsizliğin Sonucu: Kuşak Çatışması”. Din ve Hayat: İstanbul Müftülüğü Dergisi 22 (2014), 116-119.
• Aydın, Mehmet. “İslam’da Kültürel Çoğulculuk ve Bir Arada Yaşamak”. Türk-İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi 8/15 (2013), 9-24.
• Aydın, Şükrü. “Kur’ân Açısından Dinden Dönme (İrtidât) ve Cezası”. Journal of International Social Research 10/54 (2017), 959-968.
• Beroje, Sahip. “İslâm Hukukunda İrtidât Cezasına Yeni Bir Yaklaşım”. İslâmî Araştırmalar 17/4 (2004), 308-323.
• Beyzâvî, Kâdî. Envârü’t-tenzîl ve esrârü’t-te’vîl. thk. Subhî Hallâk-Mahmud Atraş. 3 Cilt. Beyrût: Dâru’r-Reşîd, 2000.
• Bilecik, Sümeyra. “Anne Baba Tutumlarının Bireylerin Din Algısına Etkisi”. Değerler Eğitimi Dergisi 15/33 (2017), 7-38.
• Buhârî, Muhammed b. İsmâil. el-Câmi‘u’s-sahîh. thk. Sıdkî el-Attâr. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1352.
• Bursevî, İsmail Hakkı. Rûhu’l-beyân fî tefsîri’l-Kur’ân. 10 Cilt. İstanbul: Matbaa-i Osmâniyye, 1911.
• Çam, Orhan-Erçelebi, Hasan. “Aile ve Eğitim”. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 1/1 (1996), 60-64.
• Çelebi, İlyas. “Farklı İnanç Gruplarıyla Bir Arada Yaşamanın Dinî/Teolojik Bakımdan İmkânı”. Toplumsal Birliğin Güçlendirilmesi Dinî Söylemin Önemi. ed. Mahmut Çınar vd. 145-155. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2016.
• Demirci, Muhsin. Lokman Sûresi ve Ahlâki Öğütler. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2. Basım, 2011.
• Döndüren, Hamdi. Delilleriyle Aile İlmihali. İstanbul: Altınoluk Yayınları, 2006.
• Duman, Mehmet Zeki. Beyânu’l-Hak. 2 Cilt. Ankara: Fecr Yayınevi, 3. Basım, 2016.
• Duman, Mehmet Zeki. Kur’an-ı Kerîm’de Adâb-ı Muaşeret Görgü Kuralları. İstanbul: Tuğra Neşriyat, 4. Basım, ts.
• Durmuş, Zülfikar-Özata, Havva. “Ebeveyn-Evlat İletişiminde Kur’anî Ölçütler”. II.Uluslararası Mevlid-i Nebi Sempozyumu. 225-236. Şanlıurfa, 2019.
• Düzgün, Şaban Ali. “Bir Arada Yaşamanın Ahlakî ve Felsefi Temelleri”. Kelam Araştırmaları Dergisi 13/2 (2015), 583-592.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş‘as. es-Sünen. Thk. Nâsırüddin el-Elbânî. Riyad: Mektebetü'l-meârif, ts.
• Erşahin, Seyfeddin. “Aile İçi Kuşaklar Çatışması”. Diyanet İlmi Dergi 27/2, (1991), 151-156.
• Fayda, Mustafa. “Abdurrahman b. Ebû Bekir es-Sıddık”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 1/159. Ankara: TDV Yayınları, 1988.
• Günay, Ünver. “Türkiye’de Dini Sosyalleşme”. I.Din Eğitimi Semineri. 192-199. Ankara, 1981.
• Günçay, Sevde. “Kur’an’ı Kerim’de Kuşak Çatışması”, Journal of Analytic Divinity  2/1 (2018), 7-26.
• Gündüz, Şinasi. “Kültürlerarası Barış ve Bir Arada Yaşamanın Teolojik Temelleri”, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14 (2006), 17-28.
• Güner, Osman. Resûlullah’ın Ehli Kitap’la Münasebetleri. Ankara: Fecr Yayınevi, 1997.
• Güneş, Abdurrahman. “Toplumsal Bir Zorunluluk: Bir Arada Yaşamak”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10/2 (2005) 89-103.
• Heyet. Hadislerle İslam. 7 Cilt. Ankara: DİB Yayınları, 2014.
• Hökelekli, Hayati. Çocuk, Genç, Aile Psikolojisi ve Din. İstanbul: Dem Yayınları, 2009.
• Hökelekli, Hayati. Din Psikolojisi. Ankara: TDV Yayınları, 3. Basım, 1998.
• Hökelekli, Hayati-Çayır, Celal. “Gençlerin Din Değiştirip Hıristiyan Olmasında Etkili Olan Psiko-Sosyal Etkenler”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 15/1 (2006), 23-46.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ. el-Bidâye ve’n-nihâye (Büyük İslam Tarihi). çev. Mehmet Keskin, İstanbul: Çağrı Yayınları, 1995.
• İbn Sa’d, Ebû Abdillâh. et-Tabakâtü’l-Kübrâ. thk. Ali Muhammed Ömer. 11 Cilt. Kâhire: Mektebetü’l-Hânci, 2001.
• İsfahânî, Râgıb. el-Müfredât fî garîbi’l-Kurʾân. thk. Muhammed Seyyid Keylânî. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, ts.
• Kanık, İsa. “Kur’ân Kıssalarında Ailevî İlke ve Değerler”. Tefsir Araştırmaları Dergisi 4/2 (2020), 256-286.
• Karadâvi, Yusuf. İbrahim Suresi Tefsiri. çev. Muharrem Turan. İstanbul: Nida Yayıncılık, 2015.
• Karaman, Hayrettin vd. Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir. Ankara: DİB Yayınları, 2. Basım, 2007.
• Kirman, Mehmet Ali. “Din Değiştirme Olgusuna Sosyolojik Bir Yaklaşım”. Dini Araştırmalar 6/18 (2004), 75-88.
• Kirman, Mehmet Ali. “Küresel Bir Olgu Olarak Din Değiştirme ve Aile Kurumuna Etkisi”. Dini Araştırmalar 6/17 (2003), 269-280.
• Köse, Ali. “Din Değiştirmenin Psiko-Sosyolojik Nedenleri”. Türkiye’de Misyonerlik Faaliyetleri. ed. Ömer Faruk Harman. 407-427. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2005.
• Köse, Ali. Neden İslâm’ı Seçiyorlar. İstanbul: İsam Yayınları, 1997.
• Köse, Saffet. “Din Özgürlüğü ve Barış Yolunda İki Farklı Tecrübe”, İslâm Hukuku Araştırmaları Dergisi 5 (2005), 13-48.
• Kunduracı, Nevzat. “İslam Medeniyetinde Birlikte Yaşama Kültürü”. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi 15/34 (2015), 61-88.
• Kurtubî, Ebû Abdullâh. el-Câmi‘ li-ahkâmi’l-Kur’ân. thk. Abdullah et-Türkî. Beyrût: Müessesetü’l-Risâle, 2006.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr. Te’vîlâtü Ehli’s-sünne. thk. Mecdi BaSellum. Beyrût: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2005.
• Mâverdî, Ebü’l-Hasen. en-Nüketü ve’l-uyûn. thk. es-Seyyid Abdülmaksûd. 6 Cilt. Beyrût: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• Mukâtil b. Süleymân. et-Tefsîru’l-kebîr. thk. Abdullah Şehhâte. 4 Cilt. y.y.: Merkezu Tahkîki’t-Türâs, 1979.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn. el-Câmi‘u’s-sahîh. Riyad: Beytü’l-Efkari’d-Devliyye, 1998.
• Nesefî, Ebü’l-Berekât. Medârikü’t-tenzîl ve hakâiku’t-te’vîl. thk. Yusuf Bedevî. 3 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kelimi’t-Tayyib, 1998.
• Râzî, Fahreddîn. İsmetü’l‐enbiyâ. thk. Muhammed Hicâzî. Kahire: Mektebetü’s‐sakafeti’d‐diniyye, 1986.
• Râzî, Fahreddîn. Mefâtîhu’l-gayb. 32 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1981.
• Sâvî, Ahmed b. Muhammed. Hâşiyetü’s-Sâvî alâ Tefsîri’l-Celâleyn. Beyrût: Dâru’l-Cîl, ts.
• Şahinalp, Hacer. “Din Hürriyeti Bağlamında Din Değiştirme Hürriyeti: İrtidât”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4/2 (2013), 101-125.
• Tabâtabâî, Muhammed Hüseyin. el-Mîzân fî Tefsîri’l-Kur’ân. çev. Salih Uçan-Vahdettin İnce. İstanbul: Kevser Yayınları, 2017.
• Taberî, Ebû Ca‘fer. Câmi‘u’l-beyân ‘an te’vîli âyi’l-Kur’ân. thk. Abdulmuhsîn et-Turkî. 26 Cilt. Kahire: Dâru Hicr, 2001.
• Temi̇r, Hakan. “Abdurrahman b. Ebî Bekir’in Hayatı ve Erken Dönem İslam Tarihindeki Faaliyetleri”. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 43 (2020), 129-154.
• Tirmizî, Ebû Îsâ. Sünenü’t-Tirmizî. thk. Nâsirüddîn el-Elbânî. Riyad: Mektebetü’l-Meârif lin-neşri ve’t-tevri’, 1417.
• Toksarı, Ali. “Din ve Vicdan Özgürlüğü Bağlamında Kitap ve Sünnete Göre Mürtede Yapılması Gereken Muamele”. Bilimname 8/19 (2010), 47-74.
• Turan, İbrahim. “Günümüz Aile Problemleri Çerçevesinde Kur’an’da Ebeveyn-Çocuk İlişkisi”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 35/35 (2013), 71-104.
• Türk Aile Yapısı. VI. Beş Yıllık Kalkınma Planı Özel İhtisas Komisyonu Raporu. Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı, 1998.
• Vatandaş, Celaleddin. Hz. Muhammed’in Hayatı ve İslam Daveti. İstanbul: Pınar Yayınları, 2014.
• Yapıcı, Asım. “Müslümanlıktan Hıristiyanlığa Geçişin Sebepleri Üzerine Sosyo-Psikolojik Bir İnceleme”. İslâmî Araştırmalar 20/2 (2007), 221-238.
• Yavuz, Kerim. Çocuk ve Din. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları, 1994.
• Yazır, Muhammed Hamdi. Hak Dini Kuran Dili. İstanbul: Eser Neşriyat, 3. Basım, 1979.
• Yiğit, Yaşar. “İnanç ve Düşünce Özgürlüğü Perspektifinden İrtidad Suç ve Cezasına Bakış”. İslâmiyât 2/2 (1999), 121-137.
• Zavalsız, Y._Sinan. “Din Değiştirmenin Psiko-Sosyal Kodlar”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12/2 (2012).
• Zeccâc, Ebû İshâk. Me‘âni’l-Kurʾân ve i‘râbüh. thk. Abdüllcelîl Şelebî. 5 Cilt. Beyrût: Alemü’l-Kütüb, 1998.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım. el-Keşşâf ‘an hakâ’ikı gavâmizi’t-tenzîl ve ‘uyûni’l-ekâvîl fî vücûhi’t-te’vîl. thk. Halil Şeyha. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 2005.
• Zuhaylî, Vehbe. Tefsiru’l-vecîz. Dımeşk: Dâru’l-fikr, 1996.