Evidence of Muhammad’s (pbuh) Prophethood in Qadi Abd al-Jabbar

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 2, 671 - 703, 30.09.2021

Veysi Ünverdi , Mustafa Ünverdi

https://doi.org/10.33415/daad.923912

Cited By: 2

Öz

The purpose of this study is to systematically reveal the Qadi Abd al-Jabbar’s method of the foundation of prophethood and evidence of the prophethood of Muhammad (pbuh). Prophethood, which is among the usul as-salase, is one of the three fundamental issues that take place together with divinity and maâd. The acceptance of faith in Allah and other creed principles is only possible with the institution of prophethood. Today, the centralization of atheistic currents on the opposition of prophethood and religion has made the literature on the proof of prophethood more essential and required new studies on this subject. The evidence put forward by Qadi Abd al-Jabbar in the context of the proof of prophethood is essential in seeing the classical proofs of faith in the prophet. He tried to prove prophethood based on rational, informed and emotional miracles. In this context, the Quran is the most important evidence of prophethood in terms of misconduct and rhetoric, emphasizing the unseen news and rational evidence it contains. Narrative miracles also prove the prophethood of the Muhammad (pbuh) and reveal that the Quran in which these news takes place is an actual book. Unlike the majority of Mu’tezilite theologians, his treatment of emotional miracles as evidence of prophethood brought him closer to Sunni thought.

Anahtar Kelimeler

Muhammad, Prophethood, Miracle, Qadi Abd al-Jabbar

KÂDÎ ABDÜLCEBBÂR’DA HZ. PEYGAMBER’İN NÜBÜVVET DELİLLERİ

Öz

Bu çalışmanın amacı Kâdî Abdülcebbâr’ın Hz. Peygamber’in nübüvvetini temellendirme yöntemini ve risâletinin kanıtlarını sistematik şekilde ortaya koymaktır. Usûl-i selâse arasında bulunan nübüvvet ulûhiyyet ve meâd ile birlikte yer alan üç temel mevzudan birisidir. Allah’a imanın ve diğer itikadî esasların kabulü ancak nübüvvet müessesesi ile mümkündür. Günümüzde ateistik akımların peygamber ve din karşıtlığı üzerinde merkezileşmesi nübüvvetin ispatına dair literatürü daha fazla önemli hale getirmiş ve bu konuda yeni çalışmaları gerekli kılmıştır. Kâdî Abdülcebbâr’ın nübüvvetin ispatı bağlamında ortaya koyduğu deliller, peygambere imanın klasik kanıtlarını görmek açısından mühimdir. O, aklî, haberî ve hissî mûcizelere dayanarak nübüvveti ispat etmeye çalışmıştır. Bu bağlamda Kur’an fesâhat ve belagat açısından, içerdiği gaybî haberler ve aklî delillere vurgu yapması yönüyle en önemli nübüvvet delilidir. Haberî mûcizeler de Hz. Peygamber’in nübüvvetini kanıtladığı gibi bu haberlerin yer aldığı Kur’an’ın da hak kitap olduğunu ortaya koyar. Onun, Mu’tezilî kelamcıların çoğunluğundan farklı olarak hissî mûcizeleri risâlet delili olarak ele alması da onu Sünnî düşünceye yaklaştırmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hz. Muhammed, Risâlet, Mûcize, Kâdî Abdülcebbâr

Kaynakça

• Abdülbâkî, Muhammed Fuâd. el-Mu‘cemü’l-müfehres li elfâzi’l-Kur’âni’l-Kerîm. Kahire: Dârü’l-Kütübi’l-Mısriyye, ts.
• Âlûsî, Ebû’s-Senâ Şihâbüddîn Mahmud. Rûhu’l-meânî fî tefsîri’l-Kur’âni’l-Azîm ve’s-sebi’l-mesânî. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 2005.
• Bağdâdî, Abdülkâhir el-. el-Fark beyne’l-firak, thk. M. O. el-Haşt. Kahire: b.y., ts.
• Bardakçı, Safa. “Kâdî Abdülcebbâr’ın İnşikâk-ı Kamer Görüşü”. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 28/28 (2009), 155-180.
• Barlak, Muzaffer. Kelâm’da Nübüvvet Tartışmaları. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2015.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmâil. el-Câmi‘u’s-sahîh. thk. Sıdkî el-Attâr. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1352.
• Bulut, Halil İbrahim. “Mûcize”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 30/350-352. İstanbul: TDV Yayınları, 2005.
• Bulut, Halil İbrahim. Nübüvvetin İspatında Mûcize. Ankara: Araştırma Yayınları, 2016.
• Câhiz, Ebû Osman Amr b. Bahr. “Hucecü’n-nübüvve”. Resâilü’l-Câhiz thk. Abdüsselam Harun. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1979.
• Cübbâî, Ebû Ali. Kitâbu’l-makâlât, thk. Özkan Şimşek vd. İstanbul: Endülüs Yayınları, 2019.
• Cürcânî, Seyyid Şerif. Şerhu’l-mevâkıf. nşr. M. Ömer Dimyati. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998.
• Cüveynî, Ebu’l-Meâlî. Kitâbü’l-irşâd. thk. M. Yusuf Musa-Abdulmunim Abdulhamid. Mısır: Matbaatü’s-Saade, 1950.
• Çelebi, İlyas. “İnşikâku’l-Kamer”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 22/343-345. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
• Çelebi, İlyas. İtikadî Açıdan Uzak ve Yakın Gelecekle İlgili Haberler. İstanbul: Kitapevi Yayınları, 1996.
• Ebû’s-Senâ Şihâbüddîn Mahmud, Âlûsî. Rûhu’l-meânî fî tefsîri’l-Kur’âni’l-Azîm ve’s-sebi’l-mesânî. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 2005.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid. el-İktisâd fi’l-itikâd, nşr. Hüseyin Atay-İbrahim Agah Çubukçu. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1962.
• Harpûtî, Abdüllatif. Tenkîhu’l-kelâm fî akâidi ehli’l-İslâm. İstanbul: Necm-i İstikbal Matbaası, 1911.
• Hayyât, Ebu’l-Hüseyn. el-İntisâr ve’r-red alâ İbni’r-Râvendî el-mülhid. thk. A. Nasri Nader. Beyrut: el-Matbaatu’l-Kâsulikiyye, 1957.
• İbn Kesîr, Ebû’l-Fida. el-Bidâye ve’n-nihâye. Kahire: Dâru’l-Kalem, 1994.
• Kâdî Abdülcebbâr. Muhtasar fî usûli’d-din. thk. Muhammed Ammara. Kahire: Dârü’ş-Şürûk, 1408.
• Kâdî Abdülcebbâr. Tesbîtü Delâili’n-Nübüvve. çev. M. Şerif Eroğlu-Ömer Aydın. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2017.
• Kâdî Abdülcebbâr. el-Muğnî fî ebvâbi’t-tevhîd ve’l-adl. thk. İbrahim Medkûr-Tâhâ Hüseyin. 20 Cilt. Kahire: b.y., 1962.
• Kâdî Abdülcebbâr. el-Muğnî fî ebvâbi’t-tevhîd ve’l-adl. thk. Mahmud el-Hudayrî. 20 Cilt. Kahire: b.y., 1965.
• Kâdî Abdülcebbâr. “Muhtasar fî usûli’d-din” Resâilü’l-adl ve’t-tevhid. thk. Muhammed Ammara. Kahire: Dârü’ş-Şürûk, 1408.
• Kâdî Abdülcebbâr. Şerhu’l-usûli’l-hamse. thk. Abdulkerim Osman. Kahire: Mektebetü Vehbe, 1996.
• Kâdî Abdülcebbâr. Tesbîtü delâilin’n-nübüvve. thk. Abdülkerim Osman. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Arabiyye, ts.
• Kaʻbî, Ebû’l-Kâsım el-Belhî. Kitâbü’l-makâlât. thk. Hüseyin Hansu vd. İstanbul: Kuramer Yayınları, 2018.
• Mâtûrîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed. Kitâbü’t-tevhid. thk. Bekir Topaloğlu-Muhammed Aruçi. İstanbul: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2018.
• Mâverdî, Ebû’l-Hasen Ali b. Muhammed b. Habîb. en-Nüket ve’l-uyûn. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• Muhammed Fuâd, Abdülbâkî. “el-Mu‘cemü’l-müfehres li elfâzi’l-Kur’âni’l-Kerîm”. Kahire: Dârü’l-Kütübi’l-Mısriyye, ts.
• Nesefî, Ebu’l-Muîn. Tebsıratü’l-edille fî usûli’d-dîn. thk. Hüseyin Atay-Ş. Ali Düzgün. 2 Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2004.
• Râzî, Fahrûddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyin. Kitâbü’l-erbaʿîn. thk. Ahmed Hicâzî es-Sekâ. Kahire: Mektebetü’l-Külliyyetü’l-Ezheriyye, 1986.
• Râzî, Fahrûddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyin. Mefâtihu’l-gayb. 32 Cilt. Mısır: b.y., ts.
• Râzî, Fahrûddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyin. Muhassalu efkâri’l-mütekaddimîn ve’l-müteahhirîn. çev. Hüseyin Atay. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1978.
• Sâbûnî, Nûreddin. el-Bidâye fî usûli’d-dîn. çev. Bekir Topaloğlu. İstanbul: İFAV Yayınları, 2018.
• Semerkandî, Ebu’l-Leys Nasr b. Muhammed. Tefsiru’s-Semerkandî el-musemma bahru’l-ulûm. nşr. Ali Muhammed Muavvid vd. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1993.
• Subhi, Ahmet. Fî ilmi’l-kelam. Beyrut: Dâru’n- Nehzati’l-Arabiyye, 1985.
• Şaşa, Mehmet. “Osmanlı Medrese Geleneğinde Mu’cize Tasavvuru”. Osmanlı Dönemi İlmî Çalışmaları 1. 79-111. Ankara: Sonçağ Yayınları, 2021.
• Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr. Câmiu’l-beyân an tevîli âyi’l-Kur’ân. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 2010.
• Tahirova, Adile. “Kâdî Abdülcebbâr ve Ebû Muîn en-Nesefî’ye göre Nübüvvetin Gerekliliği”. Bakü Devlet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İlmi Mecmuası 4 (2005), 117-155.
• Teftâzânî, Sa’düddîn. Şerhu’l-akâid. çev. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergah Yayınları, 1999.
• Teftâzânî, Sa’düddîn. Şerhu’l-mekâsıd. thk. Abdurrahmân Umeyre. 8 Cilt. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1998.
• Ünverdi̇, Veysi. “İslâm Kelâmı Açısından Mûcize Kerâmet İlişkisi”. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16 (25 Aralık 2020), 1-20. https://doi.org/10.34085/buifd.746600
• Yavuz, Salih Sabri. “Mi’rac”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 30/132-135. İstanbul: TDV Yayınları, 2005.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Delâilü’n-Nübüvve”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 9/115-117. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Nübüvvet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 33/279-285. İstanbul: TDV Yayınları, 1996.
• Zemahşerî, Mahmûd b. Ömer b. Muhammed. Tefsîru’l-keşşâf. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2009.