Role Model Preference Scale of Imam Hatip Secondary School Students: The Study of Validity and Reliability

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 2, 769 - 796, 30.09.2021

Hüseyin Algur , Zeynep Kaya

https://doi.org/10.33415/daad.956389

Cited By: 2

Öz

Role Model Preferences Scale of Imam Hatip Secondary School Students (IHSSRMPS) it is a scale based on social learning theory. It aims to determine which features are effective in the modelling preferences of Imam Hatip Secondary School (IHSS) students. The main purpose of the probe is to analyze the validity and reliability of the IHSSRMPS scale. The research was carried out voluntarily on 357 students educating at 11 İHSS in Ankara, 225 female and 132 male. Subsequently of the study, a reliable and valid scale was developed which included 15 items under 3 factors, explaining a total variance of 72.74%. The scale factors were named as Extrovert Personality Traits, Religious Life Traits and Introvert Personality Traits. The model fit of the structure reached by exploratory factor analysis was confirmed by testing with confirmatory factor analysis.

Anahtar Kelimeler

Social Learning, Role Modeling, Scale Development

İMAM HATİP ORTAOKULU ÖĞRENCİLERİNİN ROL MODEL TERCİHLERİ ÖLÇEĞİ: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Öz

İmam Hatip Ortaokulu Öğrencilerinin Rol Model Tercihleri Ölçeği (İHORMÖ) sosyal öğrenme teorisi temelinde oluşturulmuş bir ölçektir. Bu teoriden hareketle çalışmada İmam Hatip Ortaokulu (İHO) öğrencilerinin sosyal yaşantılarında model alma tercihlerine yön veren unsurlar tespit edilmeye çalışılmıştır. Araştırmanın temel amacı, İHORMÖ’nün geçerlik ve güvenilirlik analizini yapmaktır. Araştırma Ankara’da yer alan 11 İHO’da öğrenim gören 225’i kadın, 132’si erkek olmak üzere 357 öğrenci üzerinde gönüllülük esasına dayalı olarak uygulanmıştır. Çalışmanın sonucunda 3 faktör altında 15 maddenin yer aldığı, açıkladığı varyans toplamda %72,74 olan, geçerlik ve güvenilir testlerinden geçmiş bir ölçek geliştirilmiştir. Ölçeğin alt boyutlarına; “Dışa dönük Kişilik Özellikleri”, “Dini Yaşantı Özellikleri” ve “İçe dönük Kişilik Özellikleri” adları verilmiştir. Açımlayıcı faktör analiziyle ulaşılan yapının model uyumu, doğrulayıcı faktör analizi ile test edilerek onaylanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Öğrenme, Rol Model Alma, Ölçek Geliştirme

Kaynakça

• Algül, Hüseyin vd. İlmihal: İman ve İbadetler. 1 Cilt. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 4. Basım, 2003.
• Allport, Floyd H. - Allport, Gordon W. “Personality Traits: Their Classification and Measurement”. The Journal of Abnormal Psychology and Social Psychology 16/1 (1921), 6-40. https://doi.org/doi.org/10.1037/h0069790
• Alpar, Reha. Spor, Sağlık ve Eğitim Bilimlerinden Örneklerle Uygulamalı İstatistik ve Geçerlik-Güvenirlik. Ankara: Detay Yayınları, 2010.
• Alpar, Reha. Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistiksel Yöntemler. Ankara: Detay Yayınları, 2013.
• Arslantürk, Zeki - Arslantürk, Hamit E. Uygulamalı Sosyal Araştırma Kavramlar, Teknikler, Metotlar, Bilgisayar Uygulaması SPSS. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 3. Basım, 2013.
• Bacanlı, Hasan vd. “Beş Faktör Kuramına Dayalı Bir Kişilik Ölçeğinin Geliştirilmesi: Sıfatlara Dayalı Kişilik Testi (SDKT)”. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi 7/2 (2009). https://dergipark.org.tr/tr/pub/tebd/275060
• Bacanlı, Hasan. Eğitim Psikolojisi. Ankara: Pegem Akademi, 19. Basım, 2013.
• Balkış Baymur, Feriha. Genel Psikoloji. İstanbul: İnkılap, 22. Basım, 2014.
• Bandura, Albert. “On the psychosocial impact and mechanisms of spiritual modeling”. The International Journal for the Psychology of Religion 13/3 (2003), 167-173. https://www.uky.edu/~eushe2/Bandura/Bandura2003IJPR.pdf
• Bandura, Albert. “Social cognitive theory”. Annals of child development. Vol. 6. Six theories of child development. ed. R. Vasta. 1-60. Greenwich, CT: JAI Press, 1989. https://www.uky.edu/~eushe2/Bandura/Bandura1989ACD.pdf
• Bandura, Albert. Social Learning Theory. New York City: General Learning Press, 1971.
• Baş, Türker. Anket Nasıl Hazırlanır? Nasıl Uygulanır? Nasıl Değerlendirilir? Ankara: Seçkin Yayıncılık, 7. Basım, 2013.
• Başaran, İbrahim Ethem. Eğitim Psikolojisi. Ankara: Gül Yayınevi, 5. Basım, 1996.
• Bayram, Nuran. Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş Amos Uygulamaları. Bursa: Ezgi Kitabevi, 2. Basım, 2013.
• Budak, Selçuk. Psikoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 2009.
• Büyüköztürk, Şener vd. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi, 22. Basım, 2016.
• Büyüköztürk, Şener. Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi, 9., 2008.
• Creswell, John W. - Clark, Vicki L. Plano. Karma Yöntem Araştırmaları Tasarımı ve Yürütülmesi. çev. Yüksel Dede - Selçuk Beşir Demir. Ankara: Anı Yayıncılık, 2. Basım, 2015.
• Çakmak, Mustafa. “Ahlak ve İnsan”. İş Ahlakı ve Değerler Eğitimi. ed. Mustafa Çakmak. 9-36. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 2017.
• Demir, Nesrin Kula. “Elazığ’da Kurtlar Vadisi Dizisinin Alımlanması”. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 9/2 (2007), 251-266.
• DeVellis, Robert F. Scale Development: Theory and Applications. California: Sage Publications, 4. Basım, 2016.
• Din Öğretimi Genel Müdürlüğü. Yeni Dönem Kitapçık, 2021.
• elGazâli, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ahmed. İhyâu Ulûmi’d-Dîn. çev. Ahmet Serdaroğlu. 4 Cilt. İstanbul: Bedir Yayınevi, 2011.
• Ergen, Yunus. “Popüler Kültürün Popüler Rol Modelleri YouTuberlar: İlköğretim Çağındaki Özel Okul Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma”. İnsan ve Toplum 9/1 (2019), 117-154.
• Erjem, Yaşar - Çağlayandereli, Mustafa. “Televizyon ve Gençlik: Yerli Dizilerin Gençlerin Model Alma Davranışı Üzerindeki Etkisi”. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 30/1 (2006), 15-30.
• Erkuş, Adnan. Psikolojide Ölçme ve Ölçek Geliştirme-I Temel Kavramlar ve İşlemler. Ankara: Pegem Akademi, 2. Basım, 2014.
• Faiz, Melike - Karasu Avcı, Emine. “Tarihi Kahramanların Değerler Eğitiminde Rol Model Olarak Kullanılmasına İlişkin Ortaokul Öğrencilerinin Algıları”. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 16/1 (2019), 694-724.
• Gündüz, Turgay. “Gençlik Dönemi Din Eğitimi”. Gelişimsel Basamaklara Göre Din Eğitimi. ed. Mustafa Köylü. Nobel Yayıncılık, 2010.
• Johnson, Burke - Christensen, Larry. Educational Research Quantitative, Qualitative and Mixed Approaches. California: Sage Publication, 5. Basım, 2014.
• Kalaycı, Şerif. Spss Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Ankara: Asil Yayın, 2014.
• Karaboğa, M. Tahir. “Lise Öğrencilerinin Rol Model Tercihlerine İlişkin Bir Çalışma”. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 15/2 (2019), 363-391.
• Karakuş, Neslihan - Çoksever, Pınar. “Değerler Eğitiminde Rol Model Olarak Kadın Kahramanlar”. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi 10/20 (2019), 46-62.
• Keskin Coşkun, Sevgi vd. “Değer Eğitimde Özdeşim Kurma: Hz. Muhammed (sav) Örneği”. Değerler Eğitimi Dergisi 17/37 (2019), 175-218.
• Kılavuz, M. Akif. “Anne Baba Örnek Davranışlarının Çocukların ve Ergenlerin Dinî Kişiliğinin Oluşumuna Etkileri”. Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 14/2 (2005), 41-58.
• Kılavuz, M. Akif. “Ergenlerde Özdeşleşme ve Din Eğitimi”. Gençlik Din ve Değerler Psikolojisi. ed. Hayati Hökelekli. İstanbul: Dem Yayınları, 251.-306. Basım, 2006.
• Marcoulides, George A. - Randall E. Schumacker (ed.). New Developments and Techniques in Structural Equation Modeling. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers, 2001.
• Mehmedoğlu, Ali Ulvi. Kişilik ve Din. İstanbul: Dem Yayınları, 2014.
• Meydan, Cem Harun - Şeşen, Harun. Yapısal Eşitlik Modellemesi Amos Uygulamaları. Ankara: Detay Yayıncılık, 2. Basım, 2015.
• Nabavi, Razieh Tadayon. “Bandura’s Social Learning Theory & Social Cognitive Learning Theory”. Theories of Developmental Psychology, 1-24.
• Namlı Altıntaş, İrem. “9-11 yaş Arası Öğrencilerin Çizgi Film ve Animasyonlardan Edindikleri Değerler ve Rol Model Alma Durumları”. Route Educational and Social Science Journal 3/2 (2016), 316-335.
• Oruç, Cemil vd. “Okulöncesi Dönem Çocuğunun Kişilik Gelişiminde Rol Modellik ve Çizgi Filmler”. Ekev Akademi Dergisi 15/48 (2011), 303-319.
• Özdemir, Şuayip. “Çocuğun Din Eğitiminde Ailenin Rolü”. Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi 9 (2002), 113-131.
• Öztürk, Emine - Taluk, Abdülselam. “Orta Öğretim Öğrencilerinin Yeni Rol Modelleri Olarak Dizi Karakterleri”. Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi 21 (2011), 177-202.
• Punch, Keith F. Sosyal Araştırmalara Giriş Nicel ve Nitel Yaklaşımlar. çev. Dursun Bayrak vd. Ankara: Siyasal Kitabevi, 2014.
• Sağlam, İsmail. “Okulöncesi Eğitimde Taklit Etkinlikleri ve Din Eğitimi Açısından Değerlendirilmesi”. Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 9/9 (2000), 557-564.
• Seçer, İsmail. Psikolojik Test Geliştirme ve uyarlama Süreci Spss ve Lisrel Uygulamaları. Ankara: Anı Yayıncılık, 2015.
• Tabachnick, Barbara G. - Fidell, Linda S. Using Multivariate Statistics. New York: Pearson Education, 6. Basım, 2013.
• Taşkın, Osman. “Gençlere Göre İdeal Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmeni”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 7/4 (2018), 2551-2568. https://doi.org/doi.org/10.15869/itobiad.449183
• Taşkın, Osman. Ortaokul ve Lise Öğrencilerine Göre Din Kültürü Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Rol Modelliği. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2018.
• Türk, Nuri. Popüler Dizi Filmlerin Lise Öğrencilerinin Rol -Model Alma Davranışı Üzerine Etkisi: Onun Gibi Olsam. Malatya: İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Türkmen, Merve. İlk Dönem Çocuk Ergenlerin (11-14 yaş arası) Alışveriş Davranışlarında Rol Model Etkisinin İncelenmesi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Üstündağ, Alev. “Gençlerin Model Aldıkları Televizyon Karakterleri” 14/1 (2019), 27-50. https://doi.org/10.17550/akademikincelemeler.427334
• Yörükoğlu, Atalay. Gençlik Çağı. İstanbul: Özgür Yayınları, 2004.