من تصور الفلسفة الذي يضع الموسيقى نحو فهم للموسيقى يفتح أرضية جديدة للفلسفة

Yıl 2023, Cilt: 23 Sayı: 1, 103 - 119, 31.03.2023

Halil İbrahim Doğramacı , Ömer Yıldız

https://doi.org/10.33415/daad.1211979

Öz

.The relationship between philosophy and music have gained different meanings during the history of philosophy. The question of “how is this relation?” also has maintained its importance because of the uncertainty of this very relation. Therefore, this question can’t be answered easily. Contrarily, it will remain a question that allowing different answers as the perspectives of different periods of philosophical history are revealed. In this paper, firstly we have handled the views of both ancient Greek philosophers and classical Muslim philosophers on music. After that, the effort of philosophy to posit music has been problamatized in the light of the notions of “place”, “space”, “positioning”, “power”, “alienation”, and especially “unpretentiousness”. We also have conceptualized the idiom of “break fresh ground” --that literally means to open a new road and idiomatically means to deal with something in a new way- by removing it from everyday use in favor of our philosophical purpose.

Anahtar Kelimeler

Dikey Düşünce, Kozmos, İlimler Tasnifi, Tözcülük, İlişkisellik

From The Perception Of Philosophy That Posits Music Towards An Understanding Of Music That Breaks Fresh Ground For Philosophy

Öz

The relationship between philosophy and music have gained different meanings during the history of philosophy. The question of “how is this relation?” also has maintained its importance because of the uncertainty of this very relation. Therefore, this question can’t be answered easily. Contrarily, it will remain a question that allowing different answers as the perspectives of different periods of philosophical history are revealed. In this paper, firstly we have handled the views of both ancient Greek philosophers and classical Muslim philosophers on music. After that, the effort of philosophy to posit music has been problamatized in the light of the notions of “place”, “space”, “positioning”, “power”, “alienation”, and especially “unpretentiousness”. We also have conceptualized the idiom of “break fresh ground” --that literally means to open a new road and idiomatically means to deal with something in a new way- by removing it from everyday use in favor of our philosophical purpose.

Anahtar Kelimeler

Philosophy, Vertical Thinking, Classification of Sciences, Horizontal Thinking, Relationality

Müziği Konumlandıran Felsefe Algısından Felsefeye Çığır Açan Bir Müzik Anlayışına

Öz

Felsefe ile müzik arasındaki ilişki felsefe tarihi boyunca farklı görünümler kazanmıştır. Biri diğerine indirgenemez karakterdeki bu iki farklı varoluş tarzının nasıl bir ilişki içinde olduğu sorusu da bizzat bu ilişkinin kendisindeki değişkenlik sebebiyle önemini daima korumuştur. Bu yüzden bu sorunun diğer bütün felsefi sorular gibi, belirli bir felsefi ekol ya da filozofun görüşleri lehine cevaplanarak karara bağlanabilir bir karakteri yoktur. Aksine o, felsefe tarihinin farklı dönemlerindeki perspektifler ortaya çıkarıldıkça farklı cevaplara imkân tanıyan bir istifham olmak durumundadır. Bu makalede bu sorunun cevabı aranırken bir zemin teşkil etmesi amacıyla öncelikle, Antik Yunan felsefesinin ve Klasik İslam felsefesinin müziğe yaklaşımları kısaca ele alınmıştır. Bir sınırlılık olarak Antik Yunan filozoflarından Pisagor, Platon ve Aristoteles’e; Klasik İslam filozoflarından ise Kindî, Fârâbî ve İbn Sînâ’ya referansta bulunulmuş, ardından felsefenin, kendi varoluş tarzından apayrı bir varoluş tarzına sahip olan müziği konumlandırma çabası sorunsallaştırılarak bu sorun “yer”, mekân”, “konumlandırma”, “iktidar”, “yabancılaşma” ve özellikle de “tevazu” kavramı ışığında irdelenmiştir. Felsefe ve müziğin ilişkiselliği vurgulanırken başlıkta dikkat çekilen “çığır açma” deyimi gündelik kullanımından çıkartılarak makalenin kendi felsefi gayesi lehinde kavramsallaştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Felsefe, Dikey Düşünce, İlimler Tasnifi, Yatay Düşünce, İlişkisellik

Kaynakça

• Anderson, Warren D. Ethos and Education in Greek Music: The Evidence of Poetry and Philosophy. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1966.
• Aristoteles. Poetika. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2007.
• Babich, Babette. “Mousike techne: The Philosophical Practice of Music in Plato, Nietzsche, and Heidegger”. Articles and Chapters in Academic Book Collections. https://research.library.fordham.edu/phil_babich/23
• Bowman, Wayne D. Philosophical Perspectives on Music. Oxford University Press, 1998.
• Derrida, Jacques - Moore, F. C. T. “White Mythology: Metaphor in the Text of Philosophy”. New Literary History 6/1 (1974), 5-74. https://doi.org/10.2307/468341
• Fârâbî. İhsâu’l-‘Ulûm. thk. Osman M. Emin. Mısır, 1931.
• Fârâbî. Kitâbu’l-Mûsîkâ’l-Kebîr. thk. Gattâs Abdülmelik Haşebe - Mahmud Ahmed el-Hıfnî. Kahire: Dâru’l- kâtibi’l-Arabiyye, ts.
• Ferguson, Kitty. The Music of Pythagoras: How an Ancient Brotherhood Cracked the Code of the Universe and Lit the Path from Antiquity to Outer Space. New York, NY: Walker Books, 1st edition., 2008.
• Feyzioğlu, Nesrin. “Müzik Malzemesinin Oluşum ve Biçimlenmesinde Matematiğin Rolü”. Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi 13 (2004), 95-104.
• Gökberk. Felsefe Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2010.
• İbn Sînâ. Kitabü’ş-Şifa, II. Analitikler. çev. Ömer Türker. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2006.
• İbn Sina. Mûsikî. çev. Ahmet Hakkı Turabi. İstanbul: Litera Yayıncılık, 1. basım., 2004.
• İsababayeva, Ayna. “Antik Yunan Müzik Felsefesinde Ethos Kavramı”. Erciyes Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Doktora Tezi, 2013.
• Kahraman, Abdullah (ed.). İhvân-ı Safâ Risâleleri - Cilt 1. Cağaloğlu, İstanbul: Ayrıntı, Birinci basım., 2012.
• Kahraman, Abdullah (ed.). İhvân-ı Safâ Risâleleri - Cilt 5. Cağaloğlu, İstanbul: Ayrıntı, Birinci basım., 2012.
• Kolukırık, Kubilay. “Bir İslâm Filozofu Olan Farâbî’nin Müzik Yönü”. Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19 (Şubat 2014), 29-53.
• Kutluer, İlhan. “El-Ulumu’l-Felsefiyye: İslam Entelektüel Geleneğinde Felsefenin Bilim Olarak Kavranışı Üzerine”. Doğu’dan Batı’ya Düşüncenin Serüveni. ed. Ali Osman Kurt - Bayram Ali Çetinkaya. 1/309-332. İstanbul: İnsan Yayınları, 2015.
• Platon. Devlet. çev. Sabahattin Eyuboğlu - M. Ali Cimcoz. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2018.
• Sörbom, Göran. “Aristotle on Music as Representation”. The Journal of Aesthetics and Art Criticism 52/1 (1994), 37-46. https://doi.org/10.2307/431583
• Strauss, Leo. “Siyaset Felsefesi Nedir?” çev. Burhanettin Tatar. Siyasi Hermenötik. ed. Burhanettin Tatar. 13- 55. Samsun: Etüt Yayınları, 2000.
• Tatar, Burhanettin. “Din Dilinin Ontolojik-Tarihsel Karakteri Üzerine Notlar”. Din Dili. ed. Ahmet Baydar. 19-62, 2015.
• Tatar, Burhanettin. “Müzikte Anlam Sorunu”. İslam Araştırmaları Dergisi 22 (01 Eylül 2009), 59-70.
• Tatar, Burhanettin - Aydın, Sümeyye. “Müzik ve İktidar İlişkisi: Kuramsal ve Tarihsel Bir Analiz”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 43 (28 Aralık 2017), 5-30.
• Turabi, Ahmet Hakkı. el-Kindî’nin Mûsikî Risâleleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1996.
• Turabi, Ahmet Hakkı. “İbn Sînâ ve Müzik”. Doğu’dan Batı’ya Düşüncenin Serüveni. ed. Abdullah Kahraman - Bayram Ali Çetinkaya. 5/981-1009. İstanbul: İnsan Yayınları, 2015.
• Ülger, Emir. “Wittgenstein ve Strauss’ta Müzik Metaforunun Kullanımı: Felsefi Projenin Parçası mı, Basit Bir Allegori mi?” Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 6/1 (31 Mayıs 2022), 200-241. https://doi.org/10.30561/sinopusd.1106844