Engelli Birey Algısında Çocuk Edebiyatının Önemi - İçimdeki Müzik Örneği

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 5, 43 - 59, 15.12.2022

Dilek Toy , Bilal Uysal

https://doi.org/10.5281/zenodo.7422756

Öz

Engellilik bedensel, ruhsal ya da süreğen hastalıklarla oluşan kişisel ihtiyaçları karşılamayı ve sosyal yaşamı sürdürmeyi zorlaştıran yeti kaybıdır. Sağlıklı her insan potansiyel bir engellidir. İnsanlar birtakım hak ve özgürlüklere sahiptir, engelli olmak bu hakları kullanmaya mâni değildir. Engelli çocuk, fiziksel ya da ussal engeli nedeniyle dışlanmamalı; eğitim, sağlık, sosyal yaşam gibi evrensel haklardan rahatlıkla faydalanabilmelidir. Engelli çocuklara haklarını vermekle yükümlüyüz, bu nedenle çocuklara temel insan haklarına saygıyı bir değer olarak kazandırmak gerekmektedir. Çocuklara anlatmakla öğretilemeyecek duyguları, durumları, doğru davranışları sezdirerek kazandırmak mümkündür. Çocuğun aklıyla birlikte duygularına dokunarak sezdirmenin yollarından biri de çocuk edebiyatı ürünleridir. Çocuğa göre, çocuk bakış açısıyla, çocuğun duygu zenginliğiyle oluşturulmuş nitelikli bir ürün; başta dilsel olmak üzere çocuğun bilişsel, kişilik ve sosyal gelişimine katkı sağlayacaktır. Çocuk bu eserlerde duyumsamayı, empatiyi, insafı, farklılıklara saygı duymayı ve sağlıklı iletişim kurmayı edinerek hayatını zenginleştirebilir. Çalışmada çocuk edebiyatı ürünü İçimdeki Müzik örneğinden yola çıkılarak engelli karakterin, diğer çocukların gelişimine etkileri incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

engellilik, çocuk edebiyatı, engellilik farkındalığı, çocuğun gelişim alanları, İçimdeki Müzik

Kaynakça

• Akbulut, Y. (2010). Sosyal Bilimlerde SPSS Uygulamaları. İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık.
• Aslan, C. (2021). Çocuk Edebiyatı ve Duyarlık Eğitimi (4. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Can, A. (2017). SPSS ile Bilimsel Araştırma Sürecinde Nicel Veri Analizi. (5. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Cüceloğlu, D. (1999). İnsan ve Davranışı-Psikoloji Temel Kavramları (9. Baskı). İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Çayır, K., Soran, M. ve Ergün M. (Ed.). (2015). Engellilik ve Ayrımcılık-Eğitimciler İçin Temel Metinler ve Örnek Dersler, İstanbul: Karekök Yayıncılık.
• Çiçek, E. ve Öncel, S. (2017). Chedoke-Mcmaster Engelli Çocuklara Yönelik Tutumlar, Ölçeğinin Türkçe Gerçeklik ve Güvenirlik Çalışması. İçinde; 2. Uluslararası Çağdaş Eğitim Araştırmaları Kongresi Bildiri Özetleri Kitabı, 28 Eylül-01 Ekim 2007, Muğla, Türkiye, ss. 155.
• Dilidüzgün, S. (2018). Çağdaş Çocuk Yazını (3. Baskı). İzmir: Tudem Yayıncılık.
• Draper, S.M. (2019). İçimdeki Müzik (40.Baskı). İstanbul: Timaş Yayınları.
• Ekici, M. (2019). Çocuk Kitaplarında Engelliler ve Sorunlarının İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Erdoğan, M., Vatandaş, C., (2020). Bireysel ve Toplumsal Dışlanma Pratiği: Önyargı ve Ayrımcılık. İnsan ve Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 474-485.
• Gander, Mary J., Gardiner, Harry W. (1998). Çocuk ve Ergen Gelişimi (3. Baskı) (Yay. Haz: Bekir Onur). Ankara: İmge Yayınevi.
• Gönen, M. ve Veziroğlu, M. (2013). Çocuk Edebiyatının Genel Hedefleri. İçinde; Çocuk Edebiyatı, (Ed: M. Gönen), ss. 1-14. Ankara: Eğiten Kitap.
• Gürdal Ünal, A. (2010). Türk Çocuk Edebiyatında Engellilerin Temsili. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Boğaziçi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Işıtan, S. (2013). Özel Amaçla Yazılmış Çocuk Kitapları: Çocuk Kitaplarında Engelli Kavramı. İçinde; Çocuk Edebiyatı, (Ed: M. Gönen), ss. 159-176. Ankara: Eğiten Kitap.
• Karasar, N. (1999). Bilimsel Araştırma Yöntemi (9. Baskı), Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kargın, T. (2004). Kaynaştırma: Tanımı, Gelişimi ve İlkeleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(2), 1-19.
• Kavcar, C. (1999). Edebiyat ve Eğitim (3. Baskı). Ankara: Engin Yayınevi.
• Lukens, Rebecca J., Smith, Jacquelin J.&Coffel, Cynthia M. (2018). Çocuk Edebiyatına Eleştirel Bir Bakış (1). (Çev: C. Panay). İstanbul: Erdem Yayınları.
• Resmî Gazete, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (2014). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/02/20140219-1.htm (Erişim Tarihi: 12.09.2020).
• Resmî Gazete, Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Yer Alan Engelli Bireylere Yönelik İbarelerin Değiştirilmesi Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (2013). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/05/20130503-1.htm (Erişim Tarihi: 12.09.2020).
• Resmî Gazete, Milletlerarası Sözleşme (2009). https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2009/07/20090714-1.htm (Erişim Tarihi: 12.09.2020)
• Şahin, B. (2014). Metodoloji. İçinde; Bilimsel Araştırma Yöntemleri (4. Baskı), (Ed: A. Tanrıöğen), ss. 110-130. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Şirin, M.R. (2019). Çocuk Edebiyatına Eleştirel Bir Bakış (2. Baskı). İstanbul: Uçan At.
• T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (2020). Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni 2020-Mayıs. Ekim 25, 2020. T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Veri Tabanı. https://www.ailevecalisma.gov.tr/media/51832/mayis-istatistik-bulteni.pdf (Erişim Tarihi: 14.12.2020)
• T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı (2020), Milli Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim 2019-2020. Kasım, 12, 2020. Millî Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim 2019-2020 (meb.gov.tr). (Erişim Tarihi: 14.12.2020)
• Türkçe Sözlük (10. Baskı). Türk Dil Kurumu: 2005.
• Türnüklü, D. A. (2000). Eğitimbilim Araştırmalarında Etkin Olarak Kullanılabilecek Nitel Bir Araştırma Tekniği: Görüşme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, (24), 543-559.
• Uçan, H. (2016). Dilbilim, Göstergebilim ve Edebiyat Eğitimi (2. Baskı). İstanbul: İz Yayıncılık.
• Uçan, H. (2019). Bir Demet Öykü. İstanbul: İz Yayınları.
• UNICEF. (2015). Türkiye’de Engeli Olan Çocuklara Yönelik Bilgi, Tutum ve Davranış Raporu. Türkiye'de Engeli Olan Çocuklara Yönelik Bilgi, Tutum ve Davranış Raporu, UNICEF Türkiye (Erişim Tarihi: 20.01.2020).
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2004). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (4. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, O. ve Yakar, Y. M. (2018). Türk Çocuk Edebiyatında Sorun Odaklı Yaklaşım. Çocuk ve Medeniyet, 3(6), 29-42.