Expected in dueles: The lost İmam (mahdi)

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 2, 213 - 227, 20.10.2023

Ahmet Kara

Bu makale için 30 Mart 2024 tarihinde bir düzeltme yayımlandı. https://dergipark.org.tr/tr/pub/dade/issue/83440/1460954

Öz

Düvaz-deh means twelve in Persian. Duvaz-deh imam is the name attributed to the Twelve Imams. Düvâz-nâmes are presented in verse forms such as kaside, gazel, murabba, müseddes, muhammes, terci-i bend, verse and semai verse. There are more poems written in the form of verse, since they are expressed in the tradition of Alevi Bektashi poetry and by poets who have this style of understanding. In these studies, the Twelve Imams are described with their different characteristics and the last imam, Muhammad b. Hasan is accepted as the Mahdi and it is hoped that he will be born again one day and save people from evil. The Mahdi is referred to as the great savior against injustice in all world religions. In all the understandings of belief in the world, a Mahdi is mentioned. It is known that the belief in the Mahdi began to be converted to Islam as a result of the Shiite understanding of this belief. He expects that a savior will be sent to people with a Shiite understanding when they are in distress and difficulties, just like all world beliefs. In terms of Sunni belief, the belief in the Mahdi has not been evaluated on a specific person. In this study, the poems about Twelfth Imam Muhammed b. Hasan who is the expected Imam Mahdi, have been tried to be discussed.

Anahtar Kelimeler

Muhammed b. Hasan, Duvaz-name, Mahdi, Lost Imam.

Duvazlarda beklenen: Kayıp imam (mehdi)

Bu makale için 30 Mart 2024 tarihinde bir düzeltme yayımlandı. https://dergipark.org.tr/tr/pub/dade/issue/83440/1460954

Öz

Düvâz-deh Farsça olarak on iki anlamındadır. Düvâz-deh imam ise On İki İmam’a atfedilen adlandırmadır. Düvâz-nâme’ler kaside, gazel, murabba, müseddes, muhammes, terkib-i bend, terci-i bend, koşma ve semai nazım şekilleriyle ortaya konulmuştur. Alevi-Bektaşi şiir geleneği içerisinde ve bu anlayış tarzına sahip ozanlar tarafından dile getirildiği için koşma nazım şekliyle yazılan şiirler daha çoktur. Bu çalışmalarda On İki İmam farklı özellikleriyle anlatılmakta ve son imam olan Muhammed b. Hasan Mehdi olarak kabul edilmekte ve bir gün tekrardan dünyaya gelip insanları kötülüğün elinden kurtaracağı ümit edilmektedir. Mehdi, bütün dünya dinlerinde adaletsizliğe karşı beklenen büyük kurtarıcı olarak anılmaktadır. Dünya üzerindeki bütün inanç anlayışları içerisinde bir Mehdi’den söz edilmektedir. Mehdi inancının İslamiyet’e girmesi ise Şii anlayışına sahip olanların bu inancı ortaya koyması sonucunda başlandığı bilinmektedir. Şii anlayışına sahip kişiler sıkıntılı ve zorluk içinde olduğu zamanlarda tıpkı bütün dünya inançlarında olduğu gibi kendilerine bir kurtarıcı gönderileceğini beklemektedir. Sünni’lik açısından mehdi inancı belli bir kişi üzerinden değerlendirilmemiştir. Bu çalışmada ise Türk edebiyatında ortaya konan Düvâz-nâme’lerde On İkinci İmam Muhammed b. Hasan yani beklenen imam Mehdi ile ilgili şiirler ele alınmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mehdi, Düvâz-nâme, Muhammed b. Hasan, Kayıp İmam

Kaynakça

• Aydın, D. (2022). Klasik Türk Şiirinde Düvâz-dehler. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, (103), 261-281.
• Altınok, B.Y. (2013). Sıtkı Baba Divanı. Sistem Yayınları.
• Altun, E. (2010). Dini Tasavvufi Halk Edebiyatı. Kitabevi Yayınları.
• Aktan, M. Felat, (2023). Bektaşi Sıtkı Baba’nın Şiirlerinde Kerbela Vakası’nın Yansımaları, Şark ve Garp Literatür Araştırmaları, Sonçağ Yayınları.
• Çevik, M. (2007). Sefil Ali Hayatı-Deyişleri.
• Gökbel, A. (2019). Ansiklopedik Alevi Bektaşi Terimleri Sözlüğü. Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı.
• Güzel, A. (2009). Dinî-Tasavvufî Türk Edebiyatı El Kitabı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Gölpınarlı, A. (1979). Oniki İmâm. Der Yayınevi.
• Haldun, İ. (2007). Mukaddime, Cilt I, Hazırlayan: Süleyman Uludağ, 5. Baskı, İstanbul: Dergah Yayınları.
• İçli, A. (2018). Kâsımî Mecmuası’nın İçerik Analizi. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, (40), 468-499.
• İçli, A. (2020). Rûhî’nin Düvâznâmesi. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, (45), 64-84.
• İyiyol, F. (2013). Alevî-Bektaşî Geleneğinde Düvâzlar-Düvâzimamlar. Journal of International Social Research, 6/27, 228-250.
• Macit, M. (2017). Hatâyî Divanı, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı.
• Özmen, İ. (1998). Alevi-Bektaşi Şiirleri Antolojisi (An Anthology of Alevi-Bektashi Poetry) Vol. 1. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Sarıkçıoğlu, E. (2002). Başlangıçtan Günümüze Dinler Tarihi, Fakülte Kitabevi.
• Uludağ, S. (2012). Tasavvuf Terimleri ve Sözlüğü. İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
• Vehbî. (tarihsiz). Dîvân. Hacı Selim Ağa Yazma Eser Kütüphanesi, Haşim Paşa, nr. 76/4.
• Yavuz, Y. Ş. (2003). Mehdî. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 28, 371-374.