EXAMINING THE DIFFERENCES IN THE DARK TRIAD PERSONALITY TRAITS OF BANK EMPLOYEES IN TERMS OF DEMOGRAPHIC VARIABLES

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 1, 38 - 58, 30.03.2025

Nesrin Aksu , Mehmet Sadık Çoban , Abdulkadir Gümüş

https://doi.org/10.61964/dade.1619043

Öz

The aim of this study is to determine whether narcissism, Machiavellianism and psychopathy, dimensions of the dark triad personality traits, differ according to demographic factors. The sample consists of 251 employees working in various bank branches in the field of deposit and participation banking in Van Province. "Dark Triad Personality Scale" was used as a data collection tool. The data, obtained through the survey method, was analysed using the SPSS 25 package program. Validity analysis, reliability analysis, factor analysis, normality test, T Test and ANOVA analyses were conducted in the study. As a result, no significant differences were found between the dark triad sub-dimensions and the marital status, age and education level of the employees. However, Machiavellianism and narcissism dimensions showed significant differences based on gender and income status. Likewise, the psychopathy dimension differed significantly according to job title and work experience. In addition, a significant difference was observed in the narcissism and psychopathy dimensions based on the type of bank activity. Furthermore, it was determined that as work experience increases, negative personality traits such as Machiavellianism, narcissism and psychopathy become more pronounced. Lastly, job title was found to have a significant relationship with all three dimensions: Machiavellianism, narcissism and psychopathy.

Anahtar Kelimeler

Dark Triad, Narcissism, Machiavellianism, Psychopathy.

BANKA ÇALIŞANLARININ KARANLIK ÜÇLÜ KİŞİLİK ÖZELLİKLERİNİN DEMOGRAFİK DEĞİŞKENLER AÇISINDAN GÖSTERDİĞİ FARKLILIKLARIN İNCELENMESİ

Öz

Bu çalışmanın amacı karanlık üçlü kişilik özelliklerinin boyutlarından olan narsisizm, Makyavelizm ve psikopatinin demografik faktörlere göre farklılaşıp farklılaşmadığını ortaya koymaktır. Çalışmanın örneklemini Van ilinde mevduat ve katılım bankacılığı alanında farklı banka şubelerinde istihdam edilen 251 kişi oluşturmaktadır. ‘’Karanlık Üçlü Kişilik Ölçeği’’ veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Anket yöntemi ile elde edilen veri SPSS 25 paket programı ile analiz edilmiştir. Çalışmada geçerlilik analizi, güvenilirlik analizi, faktör analizi, normallik testi, T Testi ile ANOVA analizleri yapılmıştır. Çalışma sonucunda karanlık üçlü alt boyutları ile çalışanların medeni durumu, yaşı ve öğrenim durumu değişkenleri arasında anlamlı bir farklılık tespit edilememiştir. Buna karşın Makyavelizm ve narsisizm boyutlarının cinsiyet ve gelir durumuna göre anlamlı bir şekilde farklılaştığı görülmektedir. Gelir durumuna ilişkin analiz sonuçlarına bakıldığında çalışanların narsisizm ve Makyavelizm boyutlarının anlamlı bir şekilde farklılaştığı, psikopati boyutunda ise gelir düzeyine göre anlamlı bir farklılık tespit edilememiştir. Ayrıca banka faaliyet türüne göre de narsisizm ve psikopati boyutlarında anlamlı bir farklılık tespit edilmiştir. Aynı zamanda çalışma süresi arttıkça olumsuz kişilik özellikleri olarak nitelendirilen Makyavelizm, narsisizm ve psikopati davranış özelliklerinin daha fazla ortaya çıktığı tespit edilmiştir. Bununla beraber görev unvanının Makyavelizm, narsisizm ve psikopati boyutları ile anlamlı bir şekilde farklılaştığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Karanlık üçlü, Narsisizm, Makyavelizm, Psikopati.

Etik Beyan

Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Yayın Etik Kurul Başkanlığı’nın 08.12.2023 tarih 2023/29 oturum sayılı toplantısında almış olduğu karar ile etik kurulu izni alınmıştır.

Kaynakça

• Akıncı, İ. (2015). The relationship between the types of narcissism and psychological well-being: The roles of emotions and difficulties in emotion regulation. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. & Yıldırım, E. (2012). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı. Sakarya: Sakarya Kitapevi.
• Atay, S. (2009). Narsistik kişilik envanteri’nin türkçe'ye standardizasyonu. Gazi University Journal of Economics & Administrative Sciences, 11(1): 181-196.
• Aykanat, Z. & Yıldız, T. (2022). Ahlaki çözülmenin bir öncülü olarak karanlık üçlü: bir alan araştırması. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 24 (43): 891-909.
• Chien-Wen, T., Hsiu-Li, H., Jo-Ping, L., Mei-Shiue, L. ve Chen-Hui, W. (2013). The relationships among employee personality traits, service attitude, and service behavior in the leisure farm. Journal of Tourism and Hospitality Management, 1(2): 75-88.
• Erdoğan, B. (2018). Karanlık üçlü kişilik özelliklerine sahip üniversite öğrencileriyle kendine zarar verme davranışı gösterenlerin saldırganlık ve risk alma davranışlarının karşılaştırılması. İstanbul Üniversitesi Adli Tıp Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Ergun Özler, D., Giderler Atalay, C. ve Dirican, M. (2013). Örgütlerin karanlık yüzü makyavelizm ile ilgili literatür taraması ve çalışanların makyavelist eğilimlerini belirlemeye yönelik bir araştırma. 21. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı, Kütahya, 679-685.
• Fernie, B. A., Fung, A., & Nikčević, A. V. (2016). Dif¬ferent coping strategies amongst ındividuals with grandiose and vulnerable narcissistic traits. Jour¬nal of Affective Disorders, 205: 301–305.
• Filiz, M. (2022). Türkiye'de sağlık çalışanlarının karanlık üçlü kişilik özelliklerinin demografik değişkenler açısından incelenmesi. Eurasian Journal of Health Technology Assessment (EHTA),6(1): 1-11.
• Furtner, M.R., Maran, T. & Rauthmann, J.F. (2017). Dark leadership: The role of leaders’ dark triad personality traits. ın: Clark, M., Gruber, C. (eds) Leader Development Deconstructed . Annals of Theoretical Psychology, vol 15. Springer, Cham.
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri, felsefe- yöntem- analiz. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Hamedoğlu, M. A. (2009). Örgütsel narsisizm düzeyine ilişkin yönetici ve öğretmen algıları. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara.
• Hare, R. D. & Neumann, C. S. (2009). Psychopathy: Assessment and forensic ımplications. The Canadian Journal of Psychiatry, 54(12): 791-802.
• Hodson, G., Hogg, S. M. & MacInnis, C. C. (2009). The role of ‘‘dark personalities” (narcissism, machiavellianism, psychopathy), big five personality factors and ıdeology in explaining prejudice. Journal of Research in Personality, 43: 686-690.
• Kanten, P., Yeşiltaş, M. & Arslan, R. (2015). Kişiliğin karanlık yönünün üretkenlik karşıtı iş davranışlarına etkisinde psikolojik sözleşmenin düzenleyici rolü. Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 29(2): 365-391.
• Kaufman, S. B., Yaden, D. B., Hyde, E., & Tsukayama, E. (2019). The light vs. dark triad of personality: contrasting two very different profiles of human nature. Frontiers in Psychology, 10, 467.
• Kavak, O. (2020). Karanlık üçlü kişilik özelliklerinin örgütsel siyaset ve kariyer planlamaya etkisinde örgütsel aidiyetin aracı rolü. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Kars.
• Khoo, H. S. & Burch, G. J. (2008). The dark side of leadership personality and transformational leadership: A exploratory study. Personality and Individual Differences, 44(1): 86-97.
• Küçüksille, E. (2010). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. (Ed.). Ş. Kalaycı. 259- 269. Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Luchner, A. F., Houston, J. M., Walker, C., & Houston, M. A. (2011). Exploring the relationship between two forms of narcissism and competitiveness. Personality and Individual Differences, 51(6), 779-782.
• Nagler, U. K. J., Reiter, K. J., Furtner, M. R. & Rauthmann, J. F. (2014). İs there a “dark ıntelligence”? Emotional ıntelligence is used by dark personalities to emotionally manipulate others, Personality and Individual Differences, 65, 47-52.
• Okumuşoğlu, S. (2021). Mobbing ve karanlık üçlü kişilik özellikleri. Türk & İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (31), 1-10.
• Özcihan, T. (2014). Organizasyonlarda stratejik duygusal zeka kullanımı makyavelizm ilişkisi ve çatışma yönetimine yansıması: Tasarım mühendisliğinde bir araştırma. Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir.
• Özer, Ö., Uğurluoğlu, Ö., Kahraman, G. & Avcı, K. (2016). Hemşirelerin karanlık kişilik özelliklerinin sosyo-demografik değişkenler açısından incelenmesi. CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 14(3): 203-216.
• Özsoy, E. & Ardıç, K. (2017). Karanlık üçlü'nün (narsisizm, makyavelizm ve psikopati) iş tatminine etkisinin incelenmesi. Yönetim ve Ekonomi, 24(2): 391-406
• Özsoy, E. (2019). Yöneticilerin karanlık kişilik özelliklerinin çalışanların tükenmişlik düzeylerine etkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 22(1): 194-203.
• Özsoy, E., Rauthmann, J. F., Jonason, P. K., & Ardıç, K. (2017). Reliability and validity of the Turkish versions of Dark Triad Dirty Dozen (DTDD-T), Short Dark Triad (SD3-T), and Single Item Narcissism Scale (SINS-T). Personality and Individual Differences, 117, 11–14.
• Paulhus, D. L. & Williams, K. M. (2002). The dark triad of personality: narcissism, machiavellianism and psychopathy. Journal of Research in Personality, 36: 556-563.
• Polatcı, S., & Yeloğlu, H. O. (2021). Karanlık ve aydınlık kişilik özelliklerinin girişimcilik niyeti üzerindeki etkisinin incelenmesi. Journal of Organizational Behavior Review, 3(1), 73-87.
• Rauthmann, J. F. & Kolar, G. P. (2013). The perceived attractiveness and traits of the dark triad: Narcissists are perceived as hot, machiavellians and psychopaths not, Personality and Individual Differences, 54: 582-586.
• Saltoğlu, S. & Uysal Irak, D. (2020). Kişiliğin karanlık üçlüsü: Narsisizm, Makyavelizm ve psikopati. Türk Psikoloji Yazıları, 23(45), 42-58.
• Satıcı, S. A., Kayiş, A. R., Yılmaz, M. F. & Eraslan-Çapan, B. (2019). Üniversite öğrencilerinde karanlık üçlü kişilik özellikleri ile dürtüsellik ve heyecan arama davranışları arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 9(54): 857-881.
• Set, Z. (2020). Sosyal kötücül kişilikler: karanlık üçlü. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar-Current Approaches in Psychiatry, 12(3): 318-329.
• Spain, S. M., Harms, P. & Lebreton, J. M. (2013). The dark side of personality at work. Journal of Organizational Behavior, 35(1): 41-60.
• Spurk, D., Keller, A. C., & Hirschi, A. (2016). Do bad guys get ahead or fall behind? Relationships of the Dark Triad of personality with objective and subjective career success. Social Psychological and Personality Science, 7(2), 113-121.
• Tabachnick, B., G. & Fidell, L., S. (2013). Using Multivariate Statistics. Boston: Allyn and Bacon.
• Ülkü, T. & Polatcı, S. (2023). Kurumsal dünyada karanlık ve aydınlık taraf: Kişilik özelliklerinin etik olmayan örgüt yanlısı davranışlar üzerindeki etkisinin keşfi. Sosyal Mucit Academic Review, 4(4), 503-531.
• Vadera, A. K., Pratt, M. G., & Mishra, P. (2013). Constructive deviance in organizations: Integrating and moving forward. Journal of Management, 39(5), 1221-1276.
• Webster, B. D., & Smith, M. B. (2019). The dark triad and organizational citizenship behaviors: The moderating role of high involvement management climate. Journal of Business and Psychology, 34, 621-635.
• Yaşlıoğlu, D. T. & Atılgan, Ö. (2018). Karanlık üçlü ölçeği: Türkçe'ye uyarlama, güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İİBF Dergisi, 5(3): 725-739.
• Yıldız, M. Gençtürk, G. Köse G. (2024). Sporda karanlık üçlü; narsisizm psikopati Makyavelizm kişilik özellikleri üzerine bir araştırma. Yalova Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 3(1), 160-173.
• Yücel, E. (2020). Kişiliğin karanlık üçlüsü: Turizm sektöründe demografik değişkenler açısından bir inceleme. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 17(1): 71-86.