Meçhul Bir Muharrir, Meşhur Bir Kaside: Ispartalı Zeynelâbidin Bey ve Hadîka-i Semeretü’l-Fuâd İsimli Kasîde-i Bürde Tercümesi

Yıl 2023, Cilt: 34 Sayı: 1, 65 - 117, 24.07.2023

Ömer Said Güler

https://doi.org/10.26650/di.2023.34.1.1231370

Öz

İslami edebiyat mahsulleri arasında, üzerine en fazla ikincil metin (şerh, tercüme, nazire, tahmis vb.) yazılan eserlerden biri Kâ‘b b. Züheyr’in Kasîde-i Bürde’sidir. İlk kelimelerinden ötürü Kasîde-i Bânet Su‘âd olarak da tanınan bu eserin cazibesi, bizzat Hz. Peygamber’e sunulup onun övgü ve ihsanına mazhar olmasından ileri gelmektedir. Gerek bu manevi özelliği gerekse edebî kıymeti dolayısıyla bütün İslam devletlerinde büyük bir ilgiyle karşılanan bu manzume, Osmanlı devrinde de edebî muhitlerin takip ettiği bir metin olmayı sürdürmüştür. Bu vesileyle tercüme ve şerh geleneğine Türkçe olarak da konu edilmeye başlanan Kasîde-i Bürde, devletin son yıllarına kadar, hatta Cumhuriyet döneminde dahi ihmale uğramadan gündemdeki yerini korumayı başarmıştır. Bu çalışma kapsamında söz konusu kasidenin Arap harfleriyle basılan ilk ve tek müstakil Türkçe tercümesi hüviyetindeki bir eserin, Ispartalı Zeynelâbidin Bey’in Hadîka-i Semeretü’l-Fuâd (1928) isimli mensur tercümesinin bir tanıtımı yapılarak eserin metni neşredilmiş, ilgili literatür dâhilindeki bir eser daha istifadeye sunulmuştur. Bu esnada, iki devri idrak etmiş velud ancak meçhul bir müellifin hâl tercümesi, kaleme aldığı Ben Kimim? isimli ilgi çekici otobiyografisi üzerinden takdim edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kâ‘b b. Züheyr, Kasîde-i Bürde (Bânet Su‘âd), Ispartalı Zeynelâbidin Bey, Osmanlı tercüme ve şerh geleneği, Ben Kimim?

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

Çalışmamı okuyup titiz düzeltme önerilerinde bulunan muhterem hocam M. Ertuğrul Düzdağ’a müteşekkirim. Ayrıca çalışma içerisinde verdiğim bütün fotoğrafların çözünürlük kalitesini iyileştiren kıymetli dostum Arif Yasin Kavdır’a bu teknik katkısından ötürü teşekkürlerimi bildiririm.

An Underexplored Author and a Famous Ode: Ispartalı Zeynelābidin Bey and His Translation of Kaʿb ibn Zuhayr’s Qasīdah al-Burdah Titled Hadīqa-i Samaratu’l-Fuʾād Ömer Said

Öz

One of the most widely commented upon and translated works of Islamic literature is Kaʿb ibn Zuhayr’s (d. 24/645?) Qasīdah al-Burdah, also known as Bānat Suʿād [Suʿād has departed] due to its opening words. Kaʿb ibn Zuhayr presented this poem to Prophet Muhammad (peace be upon him) in person and received his praise and benevolence, and this poem has been highly regarded for its spiritual and literary value by all Islamic states. It remained a prominent text in literary circles during the Ottoman period, consistently being translated and commented upon in Turkish. In this regard, Qasīdah al-Burdah had started to being the subject of the translation and commentary tradition in Turkish and managed to maintain its place of interest without being neglected until the final years of the Empire and even into Türkiye’s Republican Period. This study introduces Ispartalı Zeynelābidin Bey’s 1928 prose translation of Qasīdah al-Burdah, which he titled Hadīqa-i Samaratu’l-Fuʾād [garden of the fruit of the heart], the first and only printed Turkish translation of the ode in Arabic script, and publishes the text in order to make it available within the relevant literature. Additionally, the study attempts to present the biography of a prolific but lesser-known writer who lived through both the Ottoman and Republican periods through his interesting autobiography titled Ben Kimim? [Who Am I?].

Anahtar Kelimeler

Kaʿb b. Zuhayr, Qasīdah al-Burdah, Bānat Suʿād, Ispartalı Zeynelābidin Bey, Ottoman literary translation and commentary tradition, Ben Kimim?

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Aksekili Ahmed Hamdî. “Kur’an-ı Kerim ve Gramofon”. notlarla yay. haz. Halit Ünal. Islamic University of Europa Journal of Islamic Research 6/1 (2013), 69-80. google scholar
• Aydın, Nermin Zahide. “Çok Partili Siyasi Hayata Geçiş Sürecinde Cumhuriyet Halk Partisi ile Demokrat Parti’nin Mücadelesi: Isparta Örneği (1946-1950)”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 69 (2021), 153-172. google scholar
• Bediüzzaman Said Nursî. Barla Lahikası. İstanbul: rnk Neşriyat, 2011. google scholar
• Dikici, Ali. “Millî Şef Dönemi İç Güvenlik Anlayışı ve Türk Polisi”. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi 27/80 (2011), 389-460. google scholar
• Ersoy, Ersen. “Kütahya Belediyesi Mustafa Hakkı Yeşil Kütüphanesinde Bulunan El Yazmalarının Dökümü”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 22 (2019), 713-1034. google scholar
• Eyüb Sabri Paşa. Mir ’âtü’l-Haremeyn. 2 Cilt. haz. Ömer Fâruk Can - F. Zehra Can. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2018. google scholar
• Güler, Ömer Said. “Kasîde-i Bürde (BânetSu'âd) Üzerine Osmanlı Döneminde Yazılan Türkçe Eserler”. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi 8 (2022), 548-592. google scholar
• Muhammed Hamidullah. İslâm Peygamberi. çev. Mehmet Yazgan. İstanbul: Beyân Yayınları, 2004. google scholar
• Özçelik, Ayfer. “Cebesoy, Ali Fuat”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 7/194-195. İstanbul: TDV Yayınları, 1993. google scholar
• Sebîlürreşâd Mecmuası. C. 24. proje yürütücüsü ve ed. M. Ertuğrul Düzdağ. İstanbul: Bağcılar Belediyesi, 2021. google scholar
• Şeyhulislâm Mustafa Sabri. İslâm’da Münakaşaya Hedef Olan Mes’eleler. sad. Osman Nuri Gürsoy. İstanbul: Sebil Yayınevi, 1976. google scholar
• Tansel, Fevziye Abdullah. Mehmed Akif Ersoy: Hayatı ve Eserleri. haz. Abdullah Uçman. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2021. google scholar
• Ünver, Metin - Sarıkaya, Hüseyin. Üç Devir Bir Fakülte: Türkiye ’nin İlk İlahiyat Fakültesinin Tarihi (1900-1933). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınevi, 2022. google scholar