On The First Turkish (Ottoman) - Japanese Grammer Book and Dictionary

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 17, 15.01.2018

A. Merthan Dündar

Öz

After the Ertugrul Frigate disaster which occurred on
September 16th, 1890, surviving Turkish mariners were transferred to
Turkey by two Japanese battleships named Hiei and Kongo. Noda
Shōtarō who worked for Jiji Shinpo newspaper came to Istanbul with
them. Noda also brought the charity money gathered for survivors in
Japan. He started to learn Turkish and teach Japanese to Turkish
officers with the demand of Sultan Abdulhamit II. Seven Turkish
officers learned Japanese at the end of two years of training, between
1891 and 1893 in the War Academy.
Thus far, the first book published in Turkey about Japanese language
has been considered as Anesti's and İsakcalızade Ali Rıza's "Japon
Elifbası" (Japanese Alphabet) written in 1908 which is a 12-page
booklet. Upon our research at Istanbul Greater City Municipality,
Atatürk Library we found a dictionary written by Lieutenant Mustafa
Asım Effendi in 1893. This dictionary which consists of information
about Japanese language, was dedicated to Sultan Abdulhamit II by its
author.
This dictionary, without its dedication on the introduction and
explanatory pages, has 348 pages. The dictionary consists of 12.006
words which are classified under 95 subtitles in 3 languages; meanings
of approximately 4.002 words are given in French, Japanese and
Turkish. These subtitles include Ottaman royal titles, ranks, colors,
commodity, adjectives, body parts etc.
This dictionary was neither published nor duplicated; it has existed as
an original single copy, written by Mustafa Asım Effendi until today.

Anahtar Kelimeler

First Japanese-Turkish Dictionary, Turkish-Japanese Relations, Noda Shōtarō, Mustafa Asım Effendi, Turkish Lexiocography

İLK TÜRKÇE (OSMANLICA) - JAPONCA DİLBİLGİSİ KİTABI VE SÖZLÜĞÜ ÜZERİNE NOTLAR

Öz

1890'da meydana gelen Ertuğrul Faciası'ndan sonra hayatta kalan
Türk denizcileri, Hiei ve Kongo adlı iki Japon savaş gemisiyle
Türkiye'ye getirilmişlerdir. Onlarla beraber Jiji Shinpo gazetesinde
çalışan Noda Shōtarō'da İstanbul'a gelmiştir. Noda, kazazedeler için
Japonya'da toplanmış olan yardım paralarını Türkiye'ye getirmiştir.
Sultan II. Abdülhamit'in talebi ile Noda, Türkçe öğrenmeye başlamış
ve Türk subaylarına da Japonca öğretmeye başlamıştır. Harp
Okulu'nda 1891-1893 yılları arasında iki yıl devam eden Japonca
dersleri sonunda 7 Türk subayı Japonca öğrenmiştir.
Şimdiye kadar, Türkiye'de yayımlanan ilk Japonca hakkındaki kitap
olarak Anesti ve İsakcalızade Ali Rıza tarafından 1908'de hazırlanan
Japon Elifbası adlı 12 sayfalık kitapçık gösteriliyordu. Biz, İstanbul
Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı'nda yaptığımız araştırmada
Mülazm-ı Sâni Mustafa Asım Efendi tarafından 1893 yılında yazılmış
bir sözlük bulduk. Japonca hakkında bilgiler de içeren bu sözlük, yazarı
tarafından dönemin Osmanlı Sultanı II. Abdülhamit'e ithaf edilmiştir.
Sözlükte girişteki ithaf ve açıklama sayfaları hariç 348 sayfadan
oluşmaktadır. Yaklaşık 4.002 kelimenin anlamı Fransızca, Japonca ve
Türkçe olarak verilmiş olup 3 ayrı dilde 95 alt başlık halinde 12.006
kelime sözlükte yer almaktadır. Alt başlıklar, Osmanlı İmparatorluk
saray unvanları, rütbeler, renkler, eşyalar, sıfatlar, uzuvlar gibi çok gibi
farklı konuları içermektedir.
Bu sözlük, matbaada basılarak çoğaltılmamış olup Mustafa Asım
Efendi'nin hazırladığı şekilde tek nüsha olarak günümüze kadar
bulunmayı beklemiştir. 

Anahtar Kelimeler

İlk Japonca-Türkçe Sözlük, Türk-Japon İlişkileri, Noda Shōtarō, Mustafa Asım Efendi

Kaynakça

• Mehmet Zeki, Japonya’nın Mâzisi, Hâli, İstikbâli, Mahmud Bey Matbaası, İstanbul 1308 (1891). A. Merthan Dündar, "Japan in the Turkish Press: An Essay on Books Written about Japan in Ottoman Script during the 19th and 20th Centuries", Asian Research Trends New Series, No 7, The Toyo Bunko, Tokyo 2012, s. 55-73. Anesti ve İsakcalızade Ali Rıza, Japon Elifbası,Zaman Kütüphanesi Sahibi Misak, Dersaadet, 1324 (1908) Nobuo Misawa, Göknur Akçadağ,"The Beginning of the Japanese Language Education in the Ottoman Empire", Osmanlı Araştırmaları / The Journal of Ottoman Studies, Cilt 41, Sayı 41, İSAM, İstanbul 2013, s. 253-278. Nobuo Misawa, Göknur Akçadağ, "The beginning of the Japanese language education in the Ottoman Empire", Osmanlı Araştırmaları, No. 41, İSAM, İstanbul 2013, s. 253-278. YAMADA", 地中海論集 /Mediterranean World, 一橋大学地中海研究会, (21) 2012, pp. 51 - 69. Nobuo Misawa, Göknur Akçadağ, "The First Japanese Muslim, Shôtarô NODA (1868– 1904)," Annals of Japan Association of Middle East Studies, 23-1, Tokyo 2007, pp. 85-109. A. Merthan Dündar, "Muhayyel Tarihe İtiraz: Ertuğrul Faciası, Yamada Torajiro ve Abdülhalim Noda Shōtarō Üzerine", Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, İstanbul 2015, s. 362- 372. Selçuk Esenbel, Japon Modernleşmesi ve Osmanlı: Japonya’nın Türk Dünyası ve İslam Politikaları, İletişim Yayınları, İstanbul 2016.