AN INVESTIGATION ON RESOURCES OF NARRATIVE A POETIC TEXT: EFFECT OF HADITHS (NARRATIONS) ON MULLAH KHALIL es-SIIRDI’S WORK NAMED NAHCU’L-ANÂM

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 2, 64 - 79, 31.10.2018

Bayram Kanarya

Öz

Mullah
Khalîl es-Siirdî (1754-1843) was born Kulpik village linked to county Hizan
that located in province Bitlis. He is a scholar who wrote works in different
disciplines. He interested to hadith especially and summarized İbn Hacer’s work
Nüzhetu’n-Nazar in his book called Usûlu’l-Hadîs that is available as a manuscript
(handwritten).  The most famous of his
works on madrasah and mind people is Nahcu’l-Ânâm book which composed of 271
couplets.

İn this work approached many topics for example
belief, worship, prophecy, principle and İslamic mycticism etc. with poetry and
a method the people can understand.  İt
is possible to say when he writing this book benefited from his hadith
accumulationis. es-Siirdî explained the meaning of some hadiths as a literary
language in this work at the same time.  We
want to concentrate on this paper which couplets are taken from which hadiths.
The main purpose of this study is identify to some possible sources of hadith
and some narration map.

Anahtar Kelimeler

Hadith, Narration, Molla Khalîl, Nahcu’l-Anâm

MANZÛM BİR METNİN RİVAYET KAYNAKLARI ÜZERİNE BİR İNCELEME: MOLLA HALÎL es-SİİRDÎ’NİN NEHCÜ’L-ENÂM İSİMLİ ESERİNDE RİVAYETLERİN (HADİSLERİN) ETKİSİ

Öz

Molla
Halîl es-Siirdî (1754-1843) Bitlis’in Hizan ilçesine bağlı Kulpik köyünde
dünyaya gelmiş ve farklı İslamî ilimlerde eser telif etmiş bir alimdir. es-Siirdî
aynı zamanda hadis ilmi ile de hususi olarak ilgilenmiş ve İbn Hacer’in
Nüzhetun’n-Nazar isimli hadis usulüne dair eserini, bugün elimizde mahtût
olarak da bulunan Usûlu’l-Hadîs adıyla ihtisar etmiştir. Eserleri içerisinde
hem medrese ehli hem de halk tarafından en fazla rağbet görmüş olanı, 271
beyitten oluşan Nehcü’l-Enâm isimli eseridir.

Bu eserde başta itikad, ibadet, nübüvvet, ahlak
ve tasavvuf olmak üzere birçok konu manzum bir şekilde ve halkın anlayabileceği
akıcı bir üslup ile ele alınmıştır. Onun bu eseri telif ederken hadis
birikiminden istifade ettiğini ve bazı hadislerde geçen hususları edebî bir
dille aktardığını söylemek mümkündür. Biz bu çalışmada eseri tetkik ederek
hangi beyitlerin hangi hadislerden mülhem olabileceği üzerinde yoğunlaşmak
istiyoruz. Bu çalışmayı yapmak istememizdeki temel amaç ise eserin muhtemel bazı
hadis kaynaklarını tespit etmek ve rivayet haritasını ortaya koymaktır.  

Anahtar Kelimeler

Hadis, Rivayet, Molla Halîl, Nehcü’l-Enâm

Kaynakça

• Aclûnî, İsmail b. Muhammed (2001). Keşfu’l-Hafâ ve Müzîlü’l-İlbâs. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail, (1992). Sahîhu’l-Buhârî. İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Çağmar, M. E. (2009). Molla Halîl el-İs’irdî’nin ‘Risâletun Fî İlmi’t-Tecvîd’ Adlı Eseri, Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, sayı: 2, 153-161.
• Gökçe, C. (2015). Molla Halîl es-Siirdî’nin Hayatı, Eserleri ve Tekfîr Problemine Bakışı (Nehcü’l-Enâm Adlı Eseri İle Sınırlı), Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, yıl: 20, sayı:34, 76-96.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali (2000). Fethu’l-Bârî Şerhu Sahîhi’l-Buhârî. Riyad: Daru’s-Selam.
• İbn Hanbel, Ahmed b. Muhammed (1992). Müsned. İstanbul: Çağrı Yayınları.
• İbn Kayyım el-Cevziyye, (1996). el-Menâru’l-Münîf fi’s-Sahîh ve’d-Daîf. Riyad: Daru’l-Asime.
• İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd, (1992). Sünen. İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Kandemir M.Y. (2010). Şemâil. (ss. 497-500). İstanbul: TDV Yayınları.
• Karakaya, N. (2006). Bir Dilci Olarak Molla Halîl es-Siirdî. YYÜSBE, Van: Yayımlanmamış yüksek lisans.
• Kehhâle, Ö. R. (1957). Mu’cemu’l-Müellifîn Terâcimu Musannifi’l-Kütübi’l-Arabiyye. Dımaşk: Müessesetu’r-Risale.
• el-Kûğî, A. H. (?). Rehberi ‘Avâm Şerhâ Nehcü’l-Enâm. Diyarbakır: Nur Kitabevi.
• el-Kurtubî, Muhammed b. Ahmed (2006). el-Câmi’ li Ahkâmi’l-Kur’an. Beyrut: Müessesetü’r-Risale.
• Mâlik b. Enes, (1992). el-Muvatta. İstanbul: Çağrı Yay.
• Mehmet Tahir Efendi, B. (?). Osmanlı Müellifleri. Haz. A. Fikri Yavuz ve İsmail Özen, İstanbul: Meral Yayınevi.
• Memduhoğlu, A. (2008). Molla Halîl es-Siirdî ve Usûlu’l-Fıkh Adlı Elyazma Eseri Üzerine, İbrahim Hakkı ve Siirt Uleması Sempozyumu. (ss. 293-316).Siirt: Beyan Yayınları.
• Muslim, Ebu’l-Huseyn b. el-Haccâc, (1992). Sahîhu Muslim. İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Pakiş Ö. (1996). Molla Halîl es-Siirdî ve Tefsirdeki Metodu. MÜSBE, İstanbul: Yayımlanmamış yüksek lisans.
• Suyûtî, Celaluddin Abdurrahman, (2007). el-Leâliu'l-Masnûa Fi'l-Ehâdîsi'l-Mevdûa. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
• Öncü, M. (2013a). Molla Halîl es-Siirdî’nin “Basîratu’l-Kulüb Fî Kelami Allâmi’l-Ğuyûb” Adlı Eserinin Arap Dili Açısından İncelenmesi. DÜSBE, Diyarbakır: Yayımlanmamış Doktora.
• Öncü, M. (2013b). Molla Halîl es-Siirdî’nin Vad’ İlmi İle İlgili Risalesinin Tahlîli ve ‘Adûduddîn el-İcî’nin Risalesi İle Karşılaştırılması. Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XV/2, 365-391.
• Taberânî, Süleyman b. Ahmed (1985). el-Mu’cemu’s-Sağîr. thk. Muhammed Şekûr, Beyrut: el-Mektebu’l-İslami.
• Tirmizî, Ebu İsa Muhammed b. Sevre (1992). Sünen. İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Tirmizî, Ebu İsa Muhammed b. Sevre, (1988). eş-Şemâilu’l-Muhammediyye. thk. İzzet Ubeyduddeaas, Beyrut: Daru’l-Hadis.
• ez-Zerkeşî, B. (2004). el-İcâbe li Îrâdi Mestedrakethu Aişetu Ala’s-Sahabe. Beyrut: Müessesetu’r-Risale.
• Ziriklî, H. (2002). el-A’lâm Kâmusu Terâcim. Beyrut: Daru’l-İlm.
• http://www.theholyquran.org (Erişim tarihi: 22.10.2017).