Bir Medya Aracı Olarak Sinemanın Din Eğitiminde Kullanımı: Baudrillard’ın Simülasyon Teorisi Bağlamında Bir Değerlendirme

Yıl 2019, Cilt: 17 Sayı: 38, 7 - 40, 25.12.2019

SÜLEYMAN Gümüş

https://doi.org/10.34234/ded.347162

Öz

Bu makale, Jean Baudrillard’ın Simülasyon
Kuramı üzerinden, din eğitiminde sinemanın kullanılabilirliğini analiz etme
amacını taşımaktadır. Çalışma, üç bölümden oluşmaktadır: birinci bölümde
simülasyon kuramı açıklanmış; ikinci bölümde, simülasyonun bireyi ve toplumu
dönüştürmesi üzerinde durulmuş ve son bölümde de düşünür tarafından bir
simülasyon modeli olarak kabul edilen sinemanın eğitsel imkân ve sınırlılıkları değerlendirilmeye
çalışılmıştır. Bu amaçla, kendi tekil durumunun sınırlılığında din eğitiminin
hedeflerine ulaştırmak için uygun görülen bir araç, kültür eleştirisi olan
simülasyon teorisi merkeze alınarak tümel bir bakış açısında kritik edilmiştir.
Din eğitiminin kazanımları ile öğretim araçları arasındaki ilişki, kendi
dinamiği içinde bir gerçeklik haline gelebilmektedir. Söz konusu bu gerçeklik
ise, dinin anlamının önüne geçme tehlikesini içermektedir. Özellikle din
eğitiminin bilimsel statüsü, onun pratik bağlamını aşırı güçlendirerek
antropolojik bir olgu olmasıyla sınırlandırabilir ki bu, dinin eğitim
dolayımında dünyaya geri çekilmesi demektir. Simülasyon, gerçeğin yerine ikame
edilmiş ve kökenden bağımsız olan yansımasını ifade etmektedir. Simülasyon
evreni, göndergelerinden yoksun göstergelerin inşa ettiği sanal bir evrene
göndermede bulunmaktadır. Baudrillard’a göre sinema filmi de, bu evrende
yer alan bir simülasyon modeli/simülakr olarak çalışmaktadır. Sonuçta anlamın
aktarılamaması nedeniyle, din eğitiminin amaçladığı dini bilgiler ve ahlaki
ilkelerin, bir yüzey olan sinema ekranı üzerinden izleyiciye aktarılması mümkün
görünmemektedir. Filmlerin etkileyiciliği, bilinçdışının bağlarından ve
sınırlardan kurtularak özgürleşmesi sonucu bir kendinden geçmesi haline
benzemektedir. 

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Simülasyon, Sinema, Simülakr, Anlam

The Possibility of Using Cinema as a Media Tool in Religious Education: An Evaluation in The Context of Baudrillard's Theory of Simulation

Öz

This article aimed to analyze the possibility of
using cinema as a tool in religious education based on Jean Baudrillard’s
simulation theory. This work consists of three parts: in the first part the
simulation theory is explained; in the second part, the transformation of
individual and society by simulation is dwelt on and in the last part, the educational  possibilities and limits of cinema which
accepted as a ‘simulation model’ by Baudrillard, is assessed. For this purpose,
a suitable tool is in the limitation of its singular status, for reaching the
goals of religious education was criticized by simulation theory which is
cultural critique. The relationship
between the learning outcomes of religious education and teaching tools can
become a reality within its own dynamics. This reality involves the danger of
preventing the meaning of religion. In particular, the scientific status of
religious education can be limited to anthropological phenomenon by
over-strengthening its practical context, which  means that religion retreats to the culture
through education. Simulation states the reflection of real world free from the
origin which is replaced with the real one. The universe of simulation implies
a virtual universe which consists of signs without reference. According to the
Baudrillard, cinema, as being part of universe of simulation, works as a model
of simulation/simulacr. Since the sense can not be transferred, transferring
religious knowledges and moral principles through cinema screen as a model is
not possible. Impressiveness of movies is similar to ecstasy as a result of
getting rid of liberation of the unconscious from its ties and limits.

Anahtar Kelimeler

Religious education, Simulation, Simulacr, Sense, Cinema

Kaynakça

• Altıntaş, R. (2005). Din ve sekülerleşme. İstanbul: Pınar Yayınları.
• Altun, F. (2006). “M. McLuhan ve J. Baudrillard’ın medya kuramlarının karşılaştırmalı çözümlemesi” (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi SBE, İstanbul.
• Baudrillard, J. (1991). Sessiz yığınların gölgesinde ya da toplumsalın sonu (O. Adanır, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Baudrillard, J. (2002). Tam ekran (B. Gülmez, Çev.). İstanbul: YKY.
• Baudrillard, J. (2005a). Baştan çıkarma üzerine (A. Sönmezay, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Baudrillard, J. (2005b). İmkânsız takas (A. Sönmezay, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Baudrillard, J. (2005c). Şeytana satılan ruh (O. Adanır, Çev.). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Baudrillard, J. (2006). Kusursuz cinayet (N. Sevil, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Baudrillard, J. (2008). Simgesel değiş tokuş ve ölüm (O. Adanır, Çev.). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Baudrillard, J. (2009). Gösterge ekonomi politiği hakkında bir eleştiri (O. Adanır ve A. Bilgin, Çev.). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Baudrillard, J. (2010a). Kötülüğün şeffaflığı: aşırı fenomenler üzerine bir deneme (I. Ergüden, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Baudrillard, J. (2010b). Sanat komplosu (E. Gen ve I. Ergüden, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Baudrillard, J. (2011). Çaresiz stratejiler (O. Adanır, Çev.). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Baudrillard, J. (2014). Simülasyon ve simülakrlar (O. Adanır, Çev.). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Bayrı, D. (2011). Gözün egemenliği tarihin sonu mu?. Özne Dergisi, 14, 93-104.
• Benjamin, W. (2015). Fotoğrafın kısa tarihi: teknik araçlarla yeniden üretim çağında sanat eseri (G. Sarı, Çev.). İstanbul: Zeplin Yayınları.
• Betül O. D. & Şener, N. K. (2014). Medya ve din. İstanbul: Köprü Kitapları.
• Bogard, W. (1990). Closing down the social: Baudrillard’s challenge to contemporary sociology. Journal of Social Theory, 8(1), 1-15.
• Borges, J. L. (1993). Alçaklığın evrensel tarihi (Z. Çağlayan, Çev.). İstanbul: Telos Yayıncılık.
• Coşkun, M. K. (2015). Değerler eğitiminde sinematerapinin imkânı ve gücü. Bilal Yorulmaz ve diğerleri (Ed.). Sinema ve Din içinde (s. 175-192). İstanbul: DEM Yayınları.
• Coşkun S., Saraçlı, S. (2015). Dini içerikli filmlerle karşı tutum ve davranışların din eğitimi bağlamında istatiksel tekniklerle incelenmesi: AKÜ İslami İlimler Fakültesi öğrencileri üzerine bir uygulama. Bilal Yorulmaz ve diğerleri (Ed.). Sinema ve Din içinde (s. 109-129). İstanbul: DEM Yayınları.
• Deleuze, G. (2015). Anlamın mantığı (H. Yücefer, Çev.). İstanbul: Norgunk Yayıncılık.
• Deleuze, G. (2017). Fark ve tekrar (B. Yalım ve E. Koyuncu, Çev.). İstanbul: Norgunk Yayınları.
• Doğan, B. O., Şener N. K. (2014). Medya ve din. İstanbul: Köprü Kitapları.
• Dostoyevski, F. M. (2014). Karamazov kardeşler (N. Yalaza Taluy, Çev.). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Gane, M. (1991). Baudrillard’s bestiary: Baudrillard and culture. London: Routledge.
• Güler, Z. (2004). Şeyh Galib divanında ayna sembolü. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 103-121.
• Güzel, M. (2015). Gerçeklik ilkesinin yitimi: Baudrillard’ın simülasyon teorisinin temel kavramları. FLSF, 19, 65-84.
• Kellner, D. (2009). “Baudrillard and the art conspiracy”. Jean Baudrillard: Fatal Theories içinde, David B. Clarke, Marcus A. Doel, William Merrin, Richard G. Smith (Ed.). London: Routledge.
• Kellner, D. (1989). Jean Baudrillard: From marxism to postmodernism and beyond. Standford: Standford University Press.
• Koch, A. M & Elmore, R. (2006). “Simulation and symbolic exchange: Jean Baudrillard’s augmentation of Marx’s theory of value”. Journal of Politics &Policy, 34(3), 556-575.
• Korkmaz, M. (2015). Din dersi öğretmenlerinin bir öğretim materyali olarak filmlerden yararlanma durumu. Bilal Yorulmaz ve diğerleri (Ed.), Sinema ve Din içinde (s. 85-107). İstanbul, Türkiye.
• Korukçu, A., Güngör, M., Ardahanlı, Ö. (2015). Animasyon filmlerin değerler bağlamında değerlendirilmesi. Bilal Yorulmaz ve diğerleri (Ed.), Sinema ve Din içinde. (s. 53-83) İstanbul: DEM Yayınları.
• Kur’ân-ı Kerim Meâli. (2017). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.
• Kutsal Kitap (Tevrat, Zebur, İncil). (2010). İstanbul: Yeni Hayat Yayınları.
• Lane, R. J. (2001). Jean Baudrillard. London: Routledge.
• McLuhan, M. (2013). Understanding media: The extensions of man. Berkeley: Ginko Press.
• Pawlett, W. (2007). Jean Baudrillard: Against banality. London: Routledge.
• Peters, F. E. (2004). Antik Yunan felsefesi terimleri sözlüğü (H. Hünler, Çev.). İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Postman, N. (1994). Televizyon öldüren eğlence (O. Akınhay, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Postman, N. (1995). Çocukluğun yok oluşu (K. İnal, Çev.). İstanbul: İmge Yayınları.
• Schumpeter, J. A. (1950). Capitalism, socialism and democracy. New York: Harper and Brothers Publishers.
• Turan, M. (2007). Nihilizm ve Jean. EÜHFD, 11(1-2), 87-103.
• Vrabec, N. & Polievková, P. & Moravčíková M. (2013). The role of media literacy development as a part of religious education curriculum. European Journal of Science and Theology, 9(5), 211-223.
• Walters, J. (2012). Baudrillard and theology. London & New York: T&T Clark International.
• Yorulmaz, B. (2013a). Filmlerle din kültürü ve ahlak bilgisi dersi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Yorulmaz, B. (2013b). Pepee çizgi filminin din ve değerler eğitimi açısından değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 24(6), 438-448.
• Yorulmaz, B. ve Tanrıverdi Z. K. (2015). Din ve değerler eğitimi açısından keloğlan çizgi filminin değerlendirilmesi. Bilal Yorulmaz ve diğerleri (Ed.), Sinema ve Din içinde (s. 29-53). İstanbul: DEM Yayınları.
• Yorulmaz, B. (2016). Sinema ve din eğitimi. İstanbul: DEM Yayınları.