Öğretmenlerin Mesleki Değerlere İlişkin Görüşlerinin Belirlenmesi

Yıl 2019, Cilt: 17 Sayı: 38, 171 - 206, 25.12.2019

İshak Kozikoğlu , Ömer Bekler

https://doi.org/10.34234/ded.517186

Cited By: 3

Öz

Bu araştırmanın amacı öğretmenlerin mesleki değerlere
sahip olma düzeylerini ve bu değerlere ilişkin görüşlerini belirlemektir. Bu
araştırmada karma yöntem desenlerinden açıklayıcı sıralı desen kullanılmıştır.
Araştırmanın çalışma grubunu, Türkiye’nin farklı illerinde görev yapmakta olan
farklı branşlardan 541 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplamak
amacıyla ‘’Mesleki Değerler Ölçeği’’ ve “yarı-yapılandırılmış görüşme formu”
kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen verilerin analizinde betimsel
istatistikler, t testi, ANOVA ve betimsel analiz tekniği kullanılmıştır.
Araştırmanın sonucunda, öğretmenlerin farklılıklara saygı duyma mesleki
değerine çok yüksek düzeyde sahip oldukları; kişisel ve toplumsal sorumluluk,
şiddete karşı olma ve işbirliğine açık olma mesleki değerlerine ise yüksek
düzeyde sahip oldukları belirlenmiştir. Öğretmenlerle yapılan görüşmelerde de
benzer sonuçlara ulaşılmıştır.  Kadın
öğretmenlerin  şiddete karşı olma ve
işbirliğine açık olma değerlerine erkeklere oranla daha yüksek düzeyde  sahip oldukları sonucuna ulaşılmıştır.  Eğitim fakültesi mezunlarının diğer fakülte
mezunlarına göre,  ilkokul ve lise
kademesinde görev yapan öğretmenlerin ortaokul kademesinde görev yapan
öğretmenlere göre, 16 yıl ve üzeri mesleki deneyime sahip olanların 1-5 ve 6-10
yıl mesleki deneyime sahip olanlara göre daha fazla  kişisel ve toplumsal sorumluluk sahibi
olduklarını ve işbirliğine daha açık olduklarını düşündükleri sonucuna
ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mesleki değerler, Farklılıklara saygı duyma, Kişisel ve toplumsal sorumluluk, Şiddete karşı olma, İşbirliğine açık olma

Determining Teachers Opinions about Professional Values

Öz

The aim of this study is to determine the level of teachers'
professional values ​​and their opinions. In this study, exploratory sequential
design was used. The study group consists of 541 teachers who work from
different branches in different provinces of Turkey. "Professional Values
​​Scale" and “semi-structured interview form” were used for data
collection. Descriptive statistics, t test, ANOVA and descriptive analysis were
used for data analysis. As a result of the research, it was concluded that
teachers have a very high level of professional value of "respect for
differences"; they have high level of professional values that are
"personal and social responsibility", "being against
violence" and "being open to cooperation". Similar results were
reached in interviews with teachers. It was concluded that female teachers have
higher levels of being against violence and being open to cooperation than men.
It was concluded that faculty of education graduates, the teachers working in
primary, high school level and those with professional experience of 16 years
and beyond have higher level of personal and social responsibility and are more
open to cooperation than those who have 1-5 and 6-10 years professional
experience, graduates of other faculties, and who work in secondary school
level.

Anahtar Kelimeler

Professional values, Respect for differences, Personal and social responsibility, Being against violence, Being open to cooperation

Kaynakça

• Açıkgöz, Ü. K. (2003). Etkili ögrenme ve ögretme. İzmir: Eğitim Dünyası Yayınları.
• Akbaş, O. (2004). Türk milli eğitim sisteminin duyuşsal amaçlarının ilköğretim 2. kademedeki gerçekleşme derecesinin değerlendirilmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Akın, U. ve Özdemir, M. (2009). Öğretmen adaylarının demokratik değerlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi: Eğitim bilimleri fakültesi örneği. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences, 42(2), 183-198.
• Akkiprik, G. B. (2007). Genel lise öğretmenlerine göre karakter eğitimi yoluyla öğrencilere kazandırılacak değerler: Çok boyutlu bir araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Altınkurt, Y. ve Yılmaz, K. (2011). Öğretmen adaylarının öğretmenlerin mesleki etik dışı davranışlar ile ilgili görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(22), 113-128.
• Altunay, E. ve Yalçınkaya, M. (2011). Öğretmen adaylarının bilgi toplumunda değerlere ilişkin görüşlerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 17(1), 5-28.
• Aşkan, D. (2010). İlköğretim okulu yönetici ve öğretmenlerinin değer algılarının bazı değişkenlere göre incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Berkowitz, L. ve Daniels, L. R. (1963). Responsibility and dependency. The Journal of Abnormal and Social Psychology, 66(5), 429-436.
• Bilge, F. (1997). Eğitim bilimleri öğrencilerinin sürekli kızgınlık düzeyleri ve kızgınlıklarını ifade biçimlerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(13), 75-80.
• Büyükkaragöz, S. S. ve Kesici, Ş. (1996). Öğretmenlerin hoşgörü ve demokratik tutumları. Kuramdan Uygulamaya Eğitim Yönetimi Dergisi, 3, 353-365.
• Büyükkaragöz, S. Ş., Muşta, M. C. ve Pilten, Ö. (1998). Öğretmenlik mesleğine giriş. Konya: Mikro Basım.
• Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Chebat, J. C. (1986). Social responsibility, locus of control, and social class. The Journal of Social Psychology, 126(4), 559-561.
• Creswell, J. W. (2014). Research design. Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. USA: Sage Publications Inc.
• Çankaya, D. ve Seçkin, O. (2004). Demokratik değerlerinin benimsenmesi açısından öğretmen ve öğretmen adaylarının görüş ve tutumları. Uluslararası Demokrasi Eğitimi Sempozyumu, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Çelik, F. ve Güven, M. (2011, Ekim). 5. Sınıf sosyal bilgiler programında sorumluluk, estetik ve doğal çevreye duyarlılık değerlerinin kazandırılmasına ilişkin öğrenci ve öğretmen görüşleri. Değerler Eğitimi Sempozyumu: Sosyal ve Kuramsal Yönleriyle Değerler Eğitimi, Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eskişehir.
• Çelik, N. (2005). Okul-aile ilişkilerinde yaşanan sorunlar (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Çetin, Ş. (2004). Değişen değerler ve eğitim. Milli Eğitim Der¬gisi, 161, 5-16.
• Çoban, A. E., Karaman, N. G. ve Doğan, T. (2010). Öğretmen Adaylarının kültürel farklılıklara yönelik bakış açılarının çeşitli demografik değişkenlere göre incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Dergisi, 10(1), 125-131.
• Demirel, Ö. (2007). Kuramdan Uygulamaya Eğitimde Program Geliştirme. Ankara, Pegem A Yayıncılık.
• Demirtaş, H. (2004). Demokratik sınıf yönetimi ve üniversite öğrencilerinin öğretim elemanlarının sınıf içi tutum ve davranışlarına ilişkin görüşleri. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya.
• Derman Sparks, L. (2010). Anti-bias curriculum: Tools for empowering young children (2th Ed). Washington D.C.: National Association for The Education of Young Children.
• Deveci, H. ve Dal, S. (2007) Teachers view of values education in social studies curriculum. Fourtheenth International Conference on Learning, Johannesburg, South Africa.
• Dilmaç, B. (2002). İnsanca değerler eğitimi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Dönmez, B. ve Cömert, M. (2007). İlköğretim okulu öğretmenlerinin değer sistemleri. Değerler Eğitimi Dergisi, 5(14), 29-59.
• Ekmişoğlu, M. (2007). Erken çocukluk döneminde farklılıklara saygı eğitimi kavramı hakkında öğretmen görüşlerinin incelenmesi ve farklılıklara saygı ölçeği’nin geçerlik güvenirlik çalışması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Onsekiz Mart Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Erçetin, Ş. (2000). İlköğretim okulları hangi değerle yönetiliyor? Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 31-43.
• Erdem, A.R. (2007). Eğitim fakültesi kültürünün önemli bir öğesi: Değerler (Pamukkale üniversitesi eğitim fakültesi örneği). Eurasian Journal of Educational Research (EJER), 7(26), 95-108.
• Everard, B. (1995). Values as central to competent professional practice. In H. Busher & R. Saran (Eds.), Managing teachers as professionals in schools. (pp. 131-150). Routhledge Publications.
• Fyffe, L., Hay, I. ve Palmer, G. (2004). Issues and concerns in children's values education. (ed. Brendan Barlett, Fiona Bryer, Dick Roebuck) Educating: Weaving research into practice. Griffith University Publisher.
• Genç, S. Z. (2008). An evaluation of teachers ‘views of primary school principals’ practice of democratic values. Social Behavior and Personality, 36(4), 483-492.
• Gözütok, D. F. (2008). Eğitim ve şiddet. Ankara: Gazi Kitabevi Yayınları.
• Güven, E. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının farklılıklara saygı düzeyleri ile özerklik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). On Dokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
• Halstead, J. M. ve Taylor, M. J. (2000). Learning and teaching about values: A review of recent research. Cambridge Journal of Education, 30(2), 169-202.
• Hatunoğlu, Y. ve Hatunoğlu, A. (2005). Öğretmenlerin fiziksel cezalandırmaya ilişkin görüşleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 105-116.
• Hökelekli, H. (2010). Modern eğitimde yeni bir paradigma: Değerler eğitimi. Eğitime Bakış Dergisi, 6(18), 4-10.
• Karadağ, E., Baloğlu, N. ve Yalçınkayalar, P. (2006). İlköğretim okulu yöneticilerinin öğretmenler tarafından algılanan demokratik tutumları ile öğretmenlerin demokratik değerleri üzerine ilişkisel bir araştırma. Değerler Eğitimi Dergisi, 4(12), 65-82.
• Karip, E. (2001). Sınıf yönetimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Kuran, K. (2002). Öğretmenlik mesleği (Niteliği ve özellikleri). Edt. Adil Türkoğlu. Öğretmenlik mesleğine giriş. Ankara: Mikro Yayınları.
• Kuş, D. (2009). İlköğretim programlarının, örtük programın ve okul dışı etmenlerin değerleri kazandırma etkililiğinin 8. sınıf ilköğretim öğrencilerinin ve öğretmenlerinin görüşlerine göre incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Mehmedoğlu, Y. ve Mehmedoğlu, A. U. (2006). Küreselleşme: Ahlâk ve değerler. İstanbul: Litera Yayıncılık.
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis (2nd edition). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Oğuz, A. (2011). Öğretmen adaylarının demokratik değerleri ile öğretme ve öğrenme anlayışları. Değerler Eğitimi Dergisi, 9(22), 139-160.
• Öğüdülmüş, S. (2006). Okullarda şiddet ve önlenmesi. Ed. Selahattin Gelbal, Okullarda şiddetin önlenmesi, mevcut uygulamalar ve sonuçları.
• Özden, Y. (1997). Öğrenme ve öğretme. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Özensel, E. (2003). Sosyolojik bir olgu olarak değer. Değerler Eğitim Dergisi, 1(3), 217-240.
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative research & evaluation methods. USA: Sage Publications, Inc.
• Rokeach, M. (1973). The nature of human values. New York: The Free Press.
• Sabatier, C. ve Willems, L. L. (2005). Transmission of family values and attachment: A french three-generation study. Applied Psychology: An International Review, 54(3), 378-395.
• Sabuncuoğlu, Z., ve Tuz, M. (2003). Örgütsel psikoloji. Bursa: Furkan Ofset.
• Sağnak, M. (2004). Örgütlerde değerler yönünden birey örgüt uyumu ve sonuçları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 37(37), 72-95.
• Sağnak, M. (2005). İlköğretim okullarında görevli yönetici ve öğretmenlerin örgütsel değerlere ilişkin algıları. Eğitim ve Bilim, 30(136), 31-38.
• Sarı, E. (2005). Öğretmen adaylarının değer tercihleri: Giresun eğitim fakültesi örneği. Değerler Eğitimi Dergisi, 3(10), 75-90.
• Senemoğlu, N. (2010). Gelişim, öğrenme ve öğretim: Kuramdan uygulamaya (16. baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Sezgin, F. (2006). İlköğretim okulu öğretmenlerinin birey-örgüt değer uyumuna ilişkin algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 12(4), 557-583.
• Şahin Fırat, N. (2010). Okul müdürü ve öğretmenlerin okul kültürü ile değer sistemlerine ilişkin algıları. Eğitim ve Bilim, 35(156), 71-83.
• Şişman, M. (2002). Eğitimde mükemmellik arayışı etkili okullar. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Telatar, S. (2012). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin demokratik tutumları ile kişilik özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi: İstanbul ili Anadolu yakası örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tunca, N. (2012). İlköğretim öğretmenleri için mesleki değerler ölçeğinin geliştirilmesi ve ilköğretim öğretmenlerinin mesleki değerlerinin belirlenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Tunca, N., ve Sağlam, M. (2013). İlköğretim öğretmenlerine yönelik mesleki değerler ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 3(1), 139-164.
• Türkoğlu, A. (1996). 99 soruda eğitim bilimine giriş. İzmir: Memleket Gazetecilik ve Matbaacılık.
• Yalar, T. (2010). İlköğretim sosyal bilgiler programında değerler eğitiminin mevcut durumunun belirlenmesi ve öğretmenlere yönelik bir program modülü geliştirme (Yayınlanmamış doktora tezi). Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Yapıcı, A. ve Zengin, Z. S. (2003). İlahiyat fakültesi öğrencile¬rinin değer tercih sıralaması üzerine psikolojik bir araştırma: Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi örneği. Değerler Eğiti¬mi Dergisi, 1(4), 173-206.
• Yazıcı, K. (2011). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Demokratik Değerlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Eğitim ve Bilim, 36(159), 165-178.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, K. (2011). İlköğretim okulu öğretmenlerinin sınıf yönetimi tarzları ile demokratik değerlere ilişkin görüşleri arasındaki ilişki. Değerler Eğitimi Dergisi, 9(21), 147-170.
• Yöndem, Z. D. ve Bıçak, B. (2008). Öğretmen adaylarının öfke düzeyi ve öfke tarzları. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(2), 1-15.
• Yurtseven, R. (2003). Özel ortaöğretim kurumlarında çalışan öğret-menlerin demokratik tutumları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Zoba, A. (2000). İlköğretim okullarında varolan örgütsel değerlerle öğretmenlerin sosyalleşmesi arasındaki ilişki (Yayımlanmış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.