Psikolojik Yardım Almanın Dini / Manevi Açıdan Damgalanması ve Bu Süreci Yaşayanların Manevi Danışmanlık Hizmetlerinden Beklentileri

Yıl 2020, Cilt: 18 Sayı: 39, 137 - 172, 25.06.2020

Kevser Çağlan , Gülüşan Göcen

https://doi.org/10.34234/ded.617263

Cited By: 2

Öz

Bu
çalışmanın amacı, psikolojik yardım alan dindar bireylerin, yardım almaya
yönelik tutumlarının dini inanç ve ibadet hayatlarıyla ilişkisini incelemek,
psikolojik yardım alma sürecinde damgalanma yaşayan bireylerin karşılaştıkları
problemlere yönelik manevi danışmanlık hizmetinin/rolünün ne olduğunu ortaya
koymak ve neler yapabileceğine dair önerilerde bulunmaktır. Nitel metotta olgu
bilim deseninde hazırlanan bu çalışmada, amaçlı örnekleme yöntemlerinden
kartopu ve maksimum çeşitlilik kullanılmış, farklı psikolojik rahatsızlığa
sahip kişiler çalışmaya dâhil edilmiştir. Ölçüt örnekleme de uygulanarak
katılımcıların kendilerini dindar olarak tanımlamaları, tanı almış olmaları ve
en az iki ay profesyonel psikolojik yardım almış olmaları koşulu sağlanmıştır.
Çalışma grubu depresyon, bipolar bozukluk, panik atak, anksiyete ve kişilik
bozukluğu tanısına sahip, psikolojik yardım almış ya da almakta olan 1’i erkek
20 kişiden oluşmuştur. Veriler, yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak
görüşme tekniği ile toplanmış, betimsel analiz kullanılarak yorumlanmıştır.
Araştırma sonucunda, yardım almanın kişinin sosyal çevresi tarafından inanç
eksikliği olarak damgalanmasının hastalarda içsel damgalanmaya neden olduğu, bu
kişilerin tıbbi tedavi almalarının yanında dini uygulamalarındaki eksiklikleri de
tespit edip gidermeye çalıştıkları, fakat bu konuda da çeşitli damgalamalara maruz
kalabildikleri, hastalıkların doğru şekilde algılanması ve çözümlenmesinde hem
hastalar hem de hasta yakınları için manevi desteğe ihtiyaç olduğu
belirlenmiştir. Ayrıca yaşadıkları süreç çerçevesinde çevrelerinden almak
istedikleri dini ve manevi kaynaklı destekleyici ve incitici olmayan konular
sorulmuş ve manevi danışmanlık uygulamalarından neler bekledikleri sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Psikolojik yardım, Din, Damgalama, Manevi danışmanlık ve rehberlik

The Religious/Spiritual Stigmatization of Receiving Psychological Help, and the Expectations of People Who Go Through this Process from Spiritual Counseling Services

Öz

The aims of this study are to examine religious people
who have received psychological help and their attitudes towards receiving
psychological help and their religious beliefs and practices, to show what role
can the spiritual counseling services take for the problems faced by individuals
who are stigmatized in the process of getting psychological help. In this study, which was carried out in qualitative
method, people with different psychological illnesses were included using
snowball and maximum diversity sampling from purposeful sampling methods. By
applying criterion sampling, participants were required to identify themselves
as religious, to have been diagnosed and to have received professional
psychological help for at least two months. Data
were collected by interview technique using semi-structured interview form and
interpreted using descriptive analysis. As a result of the research it
was determined, stigmatization of psychological illnesses as a lack of belief
by one's social environment causes internal stigmatization in patients. In
addition to condemning receiving medical treatment, patient's religious
practices are identified and get corrected. It is observed that there is a need
for spiritual support for both patients and their relatives about the right
perception and treatment of psychological diseases.

Anahtar Kelimeler

Psychological help, Religious, Stigmatization, Spiritual counseling and guidance

Kaynakça

• Al-Krenawi, A., (2005). Socio-political aspect of mental health practice with arabs inthe ısraeli context, The Israel Journal of Psychiatry And Related Sciences, 42,126-136.
• Apaydın H., Özer S., Aydın A. R. (2014). Hastalık sürecinde bireylerin dinî eğilimlerine psikolojik bir yaklaşım. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2(3), 5-51.
• Atmaca V., (2010). Eski medeniyetlerde günah- hastalık ilişkisi veya Tanrı’nın gazabı meselesi. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 34, 99-121.
• Ayten, A. (2010). Tanrı’ya sığınmak -Dinî başa çıkma üzerine psiko-sosyal bir araştırma-. İstanbul: İz.
• Ayvaışık, H. B., Er, N. M., Kışlak, Ş. T., Erkuş, A. (2000). Psikoloji terimleri sözlüğü: İngilizce- Türkçe. Ankara: Türk Psikologlar Derneği.
• Babaoğlu, A. (2002). Psikiyatri tarihi, İstanbul: Okuyan Us.
• Batinic, B., Lemonis, E., Opacic, G. (2013). Effects of internalized stigma of mental disorder on quality of life and self esteem in schizophrenic patients. Schizophrenia, 28.
• Baysan-Arabacı, L., Yedikardaşlar-Başoğul, C., Büyükbayram, A. (2015). Adli psikiyatri hastalarının içselleştirilmiş damgalanma ve sosyal işlevsellik düzeyleri. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 16 (3), 113–121.
• Ben-Porath, D. D. (2002). Stigmatization of individuals who receive psychotherapy: an interaction between help-seeking behavior and the presence of depression. Journal of Social And Clinical Psychology, 21(4), 400–413.
• Bilge, A. ve Çam, O. (2010). Ruhsal hastalığa yönelik damgalama ile mücadele. TAF Preventive Medicine Bulletin, 9 (1), 71-78.
• Budak, S. (2000). Psikoloji sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat.
• Çam, M. O. ve Uğuryol, M. (2019). Ruhsal hastalıktan iyileşmeye kültürel etki. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 11(1), 55-64.
• Çam, O. ve Bilge, A. (2007). Ruh hastalığına yönelik inanç ve tutumlar. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 8, 215-223.
• Çam, O. ve Bilge, A. (2013). Türkiye’de ruhsal hastalığa/hastaya yönelik inanç, tutum ve damgalama süreci: Sistematik derleme. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 4(2), 91-101.
• Diyanet İşleri Başkanlığı, Kur’an-ı Kerim Türkçe meali. (2020). (Çevrimiçi), kuran.diyanet.gov.tr/mushaf (Erişim Tarihi: 01.06.2020).
• Doğanavşargil, Ö. (2009). Şizofreni ve depresyonda içselleştirilmiş damgalama ve yaşam kalitesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Eker, D. (1989). Attitudes toward mental illness: Recognition, desired social dislance, expected hürden and negative influence on mental health among Turkish freshmen. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 24 (3), 146-150.
• Eker, F., Öner, Ö, Şahin, S. (2010). Din görevlilerinin şizofreniye ilişkin bilgi ve tutumları (Düzce örneği). Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 1(2), 63-70.
• Ekşi, H. (2001). Başaçıkma, dini başaçıkma ve ruh sağlığı arasındaki ilişki üzerine bir araştırma: Eğitim, ilahiyat ve mühendislik fakültesi öğrencilerinin karşılaştırılması (Yayınlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ersoy, M. A. ve Varan, A. (2007). Ruhsal hastalıklarda içselleştirilmiş damgalanma ölçeği Türkçe Formu’nun güvenilirlik ve geçerlik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 18(2), 163-171.
• Foucault, M. (2013). Akıl hastalığı ve psikoloji (E. Bayoğlu, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Gargari, S. (2015). Dokuz Eylül Üniversitesi'nde öğrenim gören üç farklı fakülte öğrencilerinin alkol ve madde bağımlılığına yönelik damgalamaları (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Geçtan, E. (2012). Psikodinamik psikiyatri ve normaldışı davranışlar. İstanbul: Metis.
• Goffman, E. (1963). Stigma: Notes on the management of spoiled identity. ABD, Prentice-Hall, Inc.
• Goffman, E. (2018). Damga: Örselenmiş kimliğin idare edilişi üzerine notlar. Ankara: Heretik.
• Göcen, G. (2015). Tüp bebek tedavisi almış kadınların dinî başa çıkma süreçleri ve dinî yaşantılar üzerine nitel bir araştırma. İstanbul Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 32, 165-217.
• Gökengin, D., Çalık, Ş., Öktem, P. (2017). Türkiye’de HIV’le ilgili damgalama ve ayrımcılığın analizi: HIV’le yaşayan kişiler için damgalanma göstergesi sonuçları. Klinik Dergisi, 30(1), 15-21.
• Güngörmüş, K., Ekinci, M., Daş, M. (2014). İlahiyat fakültesi öğrencilerinin ruhsal hastalığa yönelik inançlarının belirlenmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 11(2), 45-51.
• Hayward, P., Wong, G., Lam, D. (2002). Stigma and selfesteem in manic depression: An exploratory study. Journal of Affect Disorders, 69, 61-7.
• Horozcu, Ü. (2010). Tecrübî araştırmalar ışığında dindarlık ve maneviyat ile ruhsal ve bedensel sağlık arasındaki ilişkisi. Milel ve Nihal İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi, 7 (1), 209-240.
• İz, F., Hony, H. C., Alderson, A. D. (1989). İngilizce Türkçe sözlük = The Oxford English Turkish Dictionary. İstanbul: ABC Kitabevi.
• Kapıkıran, N. A. ve Kapıkıran, Ş. (2013). Psikolojik yardım aramada kendini damgalama ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5 (40), 131-141.
• Kaya, Y. ve Ünal, S. (2006). Psikotik bir hastalık durumunu açıklama ve çare arama davranışında cinsiyetin rolü. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 7, 197-203.
• Kula, N. (2005). Bedensellik engellilik ve dini başa çıkma. İstanbul: DEM.
• Kuş- Saillard, E. (2010). Ruhsal hastalara yönelik damgalamaya ilişkin psikiyatrist görüşleri ve öneriler. Türk Psikiyatri Dergisi, 21(1), 14-24.
• Link, B. G., Struening, E. L., Neese-Todd, S., Asmussen, S., Phelan, J. C. (2001). Stigma as a barrier to recovery: The consequences of stigma for the selfesteem of people with mental illnesses. Psychiatric Services, 52, 1621–1626.
• Oban, G., Küçük, L. (2011). Ergenlerde ruhsal hastalıklara yönelik damgalamayı etkileyen etmenler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 2 (1), 31-39.
• Ok, Ü. (2005). Dini düşüncede yaşanan stresin (şüphe, uyumsuzluk, çelişki v.b.) boyutları. Dini Araştırmalar, 8 (22), 11-40.
• Oran, N. T., Şenuzun, F. (2008). Toplumda kırılması gereken bir zincir: HIV/AIDS stigması ve baş etme stratejileri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5 (1), 1-16.
• Özmen, E. ve Taşkın, E. O. (2004). Ruhsal hastalıklara yönelik tutumların ruh sağlığı hizmetlerine etkisi. Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji (3P) Dergisi, 12 (Ek-3), 83-92.
• Reber, A. S. (1985). The penguin dictionary of psychology, penguin books, London, XI.
• Sezer, S., GÜLLEROĞLU, D. (2016). Psikolojik yardım arama tutumlarını yordayan değişkenler: Kendini damgalama, özsaygı, psikolojik yardım almış olma. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29 (1), 75-93.
• Stanford, M. S. (2007). Demon or disorder: A survey of attitudes toward mental illness in the christian church. Mental Health, Religion, Culture, 10 (5), 445-449.
• Subaşı, Z. (2016). Cinsel sorunlarda manevi danışmanlık ve rehberlik (MDR) uygulamaları. A. Ayten, M. Koç, N. Tınaz (Ed.), Manevi danışmanlık ve rehberlik Cilt-I içinde (s. 191-231). İstanbul: Dem.
• Taşkın, E. O. (2007). Ruhsal hastalıklara yönelik tutumlar ve damgalamayı etkileyen faktörler. E. Oryal Taşkın (Ed.), Stigma: Ruhsal hastalıklara yönelik tutumlar ve damgalama içinde (s. 41-57). İzmir: Meta Basım.
• The World Health Report, Mental Health: New Understanding, New Hope (2001). Chapter 3: Solving Mental Health Problems, www.who.int. (Erişim Tarihi: 09.05.2019).
• Topkaya, N. (2014). Psikolojik yardım almaya ilişkin tutumu yordamada cinsiyet, psikolojik yardım alma nedeniyle kendini damgalama ve sosyal damgalanma. Educational Sciences: Theory, Practice, 14(2), 471-487.
• Türk Dil Kurumu, “Damga”, Erişim adresi: http://tdk.gov.tr
• Varas-Diaz, N., Neilands, T.B., Malavé Rivera, S., Betancourt, E. (2010). Religion and HIV/AIDS stigma: Implications for health professionals in Puerto Rico. Glob Public Health, 1-18.
• Vogel, D. L, Wade, N.G., Ascheman, P. L. (2009). Measuring perceptions of stigmatization by others for seeking. psychological help: Reliability and validity of a new stigma scale with college students. Journal of Counseling Psychology, 56 (2), 301–308.
• Vogel, D. L., Wade, N. G., Hackler, A. H. (2007). Perceived public stigma and the willingness to seek counseling: The mediating roles of self stigma and attitudes toward counseling. Journal of Counseling Psychology, 54, 40–50.
• Vogel, D. L., Wade, N. G., Haake, S. (2006). Measuring the self-stigma associated with seeking psychological help. Journal of Counseling Psychology, 53, 325–337.
• Vogel, D., Bitman, R. L, Hammer, J. H., Wade, N. G. (2013). Is stigma ınternalized? The longitudinal ımpact of public stigma on self-stigma. Journal of Counseling Psychology, 60 (2), 311–316.
• Yüksel, G. E. ve Taşkın, E. O. (2005). Türkiye’de hekimler ve tıp fakültesi öğrencilerinin ruhsal hastalıklara yönelik tutum ve bilgileri. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 6, 113-21.