Türk Eğitim Sisteminde Değer Arayışı: Yenilenen (2017) İlköğretim Programları Hangi Değerleri Kazandırıyor?

Yıl 2020, Cilt: 18 Sayı: 40, 9 - 44, 25.12.2020

Mehmet Kart , Hüseyin Şimşek

https://doi.org/10.34234/ded.623787

Cited By: 13

Öz

Bu çalışmada, 2017 yılında yenilenen ilköğretim programlarında hangi değerlerin yer aldığı incelenmiştir. Nitel desende durum çalışması olarak tasarlanan araştırmada içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, ilköğretim programlarının değer anlayışının iyi insan iyi vatandaş beklentisi üzerine temellendirildiği anlaşılmıştır. İlköğretim programlarının gerek açıklama kısmında gerekse kazanımlarında değerlere yer verilmiş, değerlerin bireyin gelişimindeki önemi üzerinde durulmuştur. İlköğretim programlarında bireyin çok yönlü gelişimine özel vurgu yapılmış, değerlerin birey gelişimindeki önemine değinilmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre ilköğretim düzeyindeki 20 dersin öğretim programında yer alan tüm kazanımların %11,83’ü duyuşsal alana hitap eden ve değer içeren kazanımlardan oluşmaktadır. İlköğretim programlarının tamamında 65 farklı değere yer verilmekte olup en fazla önemsenen değer 92 defa tekrarlanan sorumluluk değeridir. Sorumluluk değerini sırasıyla saygı (38), sağlığa duyarlılık (37), adalet (26), kültürel mirasa duyarlılık (25) ve çalışkanlık (25) değerleri takip etmektedir. Bu değerler Millî Eğitim Bakanlığının önemsediği kök değerler ile belirli ölçüde örtüşmektedir. Değer içeren kazanımın en fazla olduğu programlar ise Oyun ve Fiziki Etkinlikler, Beden Eğitimi ve Hukuk ve Adalet programlarıdır. Buna karşın Türkçe ve İngilizce programlarında değer içeren herhangi bir kazanım bulunamamıştır. İlköğretim programlarında yer alan değerler, dini-ahlaki, bireysel, toplumsal, millî, demokratik, bilimsel, ekonomik, çevresel ve estetik olmak üzere 9 farklı değer kategorisi altında toplanarak sınıflandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Değerler, değer eğitimi, ilköğretim, kazanım, program

The Quest for Value in Turkish Education System: What kind of values are gained through Turkey’s renewed Primary Education Curriculum?

Öz

This study examines the values covered in Turkey’s renewed primary education curricula in 2017. Qualitative research design, including content analysis is employed for the purpose of the analysis. At the end of the analysis, it is clearly understood that the value perception in the curriculum is based on bringing up an accountable citizen and a benevolent individual. Emphasizing the importance of value in the self-formation of the individuals, reference to values are done both in the introduction and in skill acquisition part of the programe. Especially the multi-dimensional development of an individual is emphasized and the importance of the values in the formation of the individuals is underlined in the curriculum. According to findings, 11.83% of all the intended learning outcomes of 20 courses at the primary level are related to the affective domain. In the entire primary school level curriculum, 65 different values are covered and the most emphasized one is considered as "responsibility" which is stressed 92 times throughout the curriculum. Following the value of Responsibility come values of; Respect (38 times), sensitivity for Health (37 times), Justice (26 times) sensitivity for Cultural Heritage (25 times), and Diligence (25 times). These values noticeably coincide with the core values covered by The Ministry of National Education. The Curricula with the highest value based contents are found to be; Game-Physical Activities, Physical Education, and Law-Justice curricula. However, in the Turkish and English curricula there are no intended learning outcomes related to values. The values in the Primary Curriculum are combined and classified in nine different categories namely; religious-moral, individual, social, national, democratic, scientific, economic, environmental, and aesthetic.

Anahtar Kelimeler

Functions, primary education, program, value education, values

Kaynakça

• Aktan, O. ve Kılıç, A. (2015). Sosyal bilgiler öğretim programındaki değerleri 100 temel eserde bulunan değerlerin destekleme durumu. Değerler Eğitimi Dergisi, 12(30), 7-68.
• Aktan, O. ve Padem, S. (2013). İlköğretim 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitabında kullanılan okuma metinlerinde yer alan değerler. E-AJI (Asian Journal of Instruction), 1(2), 44-55.
• Allport, G. W., Vernon, P. ve G. Lindzey. (1970). Study of values (Revised 3th ed). Chicago: The Riverside Publishing Company.
• Baki, Y. (2019). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin değer aktarımı açısından incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 17(37), 109-146.
• Baş, M. (2017). 2009 ve 2015 İlkokul matematik dersi öğretim programları ile 2017 ilkokul matematik dersi öğretim programı karşılaştırması. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 1219-1258.
• Çekin, A. (2012). Değer açısından ilköğretim din kültürü ve ahlak bilgisi dersi kazanımları: Bir içerik analizi. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 12(2), 105-119.
• Çelik, F. (2010). 5. sınıf Sosyal Bilgiler programında sorumluluk, estetik ve doğal çevreye duyarlılık değerlerinin kazandırılmasına ilişkin öğrenci ve öğretmen görüşleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Davey, L. (2009). The application of case study evaluations. (Çev: T. Gökçek). Elementary Education Online, 8(2), 1-3.
• Demir, K. ve Demirhan İşcan, C. (2007). Hayat bilgisi dersinde değerler ve değerler eğitimi. 1. Ulusal İlköğretim Kongresi. 15-17 Kasım 2007, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Gall, D.M., Gall, P.J., ve Borg, W.R. (2007). Educational research: An introduction. Boston, MA: Pearson
• Gömleksiz, M. N. ve Cüro, E. (2011). Sosyal bilgiler dersi öğretim programında yer alan değerlere ilişkin öğrenci tutumlarının değerlendirilmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 95–134.
• Güngör, E. (2000). Değerler psikolojisi üzerine araştırmalar (3. Baskı). İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Güzel Candan, D. ve Ergen, G. (2014). 3. Sınıf hayat bilgisi ders kitaplarının temel evrensel değerleri içermesi bakımından incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 134-161.
• İdi Tulumcu, F. İ.ve Tulumcu, F. M. (2015). İlköğretim ikinci kademe Türkçe dersi programlarında yer alan değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 13(29), 535-560.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi (19. Baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kardaş, M. ve Cemal, S. (2017). Değerler eğitimi ve Türkçe öğretiminde değer eğitimi üzerine yapılan araştırmalara ilişkin kaynakça denemesi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 9(16), 383-412.
• Kaymakcan, R. ve Meydan, H. (2011). Din kültürü ve ahlak bilgisi programları ve öğretmenlerine göre değerler eğitimi. Değerler Eğitimi Dergisi, 9(21), 29–55.
• Keskin, Y. (2012). İlköğretim programlarındaki bazı ortak değerlerin kazanılma düzeylerinin bazı değişkenler açısından karşılaştırılması (Samsun ili örneği). The Journal of Academic Social Science Studies, 5(8), 827-849. https://doi.org/10.9761/jasss_352
• Kuş, Z., Merey, Z. ve Karatekin, K. (2013). İlköğretim 4. ve 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarında yer alan değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(25), 183-214.
• Kuzu, K. (2015). Okul öncesi öğretmenlerinin değerler eğitimi hakkındaki görüşleri ve bu görüşlerin sınıf içi uygulamalara yansıması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• McMillan, J. H. (2012). Educational research: Fundamentals for the consumer. Boston: Pearson.
• MEB. (2017a). Beden eğitimi ve spor dersi öğretim programı (ortaokul 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx adresinden 25.12.2017 tarihinde alındı.
• MEB. (2017b). Bilişim teknolojileri ve yazılım dersi öğretim programı (ortaokul 5 ve 6. sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx adresinden 25.12.2017 tarihinde alındı.
• MEB. (2017c). Fen Bilimleri dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx adresinden 25.12.2017 tarihinde alındı.
• MEB. (2017d). Görsel sanatlar dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx adresinden 25.12.2017 tarihinde alındı.
• MEB. (2017e). Hayat bilgisi dersi öğretim programı (ilkokul 1, 2 ve 3. sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx adresinden 25.12.2017 tarihinde alındı.
• MEB. (2017f). Hukuk ve adalet dersi öğretim programı (ortaokul 6, 7 veya 8. sınıf). http://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx adresinden 25.12.2017 tarihinde alındı.
• MEB. (2017g). İmam hatip ortaokulu temel dini bilgiler dersi öğretim programı. http://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx adresinden 25.12.2017 tarihinde alındı.
• MEB. (2017h). İngilizce dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx adresinden 25.12.2017 tarihinde alındı.
• MEB. (2017i). İnsan hakları, yurttaşlık ve demokrasi dersi öğretim programı (ilkokul 4. sınıf). http://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx adresinden 25.12.2017 tarihinde alındı.
• MEB. (2017j). Matematik dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx adresinden 25.12.2017 tarihinde alındı.
• MEB. (2017k). Müzik dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx adresinden 25.12.2017 tarihinde alındı.
• MEB. (2017l). Ortaokul temel dini bilgiler (İslam 1-2) dersi öğretim programı. http://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx adresinden 25.12.2017 tarihinde alındı.
• MEB. (2017m). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu peygamberimizin hayatı dersi öğretim programı. http://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx adresinden 25.12.2017 tarihinde alındı.
• MEB. (2017n). Oyun ve fiziki etkinlikler dersi öğretim programı (ilkokul 1, 2, 3 ve 4. sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx adresinden 25.12.2017 tarihinde alındı.
• MEB. (2017o). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 4, 5, 6 ve 7. sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx adresinden 25.12.2017 tarihinde alındı.
• MEB. (2017p). Şehrimiz… dersi öğretim programı (ortaokul 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx adresinden 25.12.2017 tarihinde alındı.
• MEB. (2017r). T.C. inkılap tarihi ve Atatürkçülük dersi öğretim programı (ortaokul 8. sınıf). http://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx adresinden 25.12.2017 tarihinde alındı.
• MEB. (2017s). Teknoloji ve tasarım dersi öğretim programı (ortaokul 7 ve 8. sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx adresinden 25.12.2017 tarihinde alındı.
• MEB. (2017t). Trafik güvenliği dersi öğretim programı (ilkokul 4. sınıf). http://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx adresinden 25.12.2017 tarihinde alındı.
• MEB. (2017u). Türkçe dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx adresinden 25.12.2017 tarihinde alındı.
• MEB. (2018). Güçlü yarınlar için 2023 eğitim vizyonu. http://2023vizyonu.meb.gov.tr/doc/2023_EGITIM_VIZYONU.pdf adresinden 15.01.2020 tarihinde alındı.
• Merriam, S. B. (2018). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (3. Baskıdan Çeviri, Çeviri Editörü: S. Turan). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Miles, M. B. ve Huberman, A. B. (1994). Qualitative data analysis (2nd Ed.). Thousand Oaks, CA: Sage Publications, Inc.
• Öğretim programı taslaklarında değerler eğitimi. (2017, Kasım 8). Tedmem: https://tedmem.org/mem-notlari/gorus/ogretim-programi-taslaklarinda-degerler-egitimi adresinden alındı.
• Spranger, E. (2001). İnsan tipleri bir kişilik psikolojisi. İstanbul: İz Yayınları.
• Şahin, Ö. ve Başgül, M. (2019). Ortaokul matematik ders kitaplarında sosyal değerler. Dicle University Journal of Ziya Gokalp Education Faculty, 34, 90-104.
• Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı (TTKB). (2017, Temmuz 18). Müfredatta yenileme ve değişiklik çalışmalarımız üzerine... https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_07/18160003_basin_aciklamasi-program.pdf adresinden 25.12.2019 tarihinde alındı.
• Yaşaroğlu, C. (2018). Öğretim programlarında değerler: Hayat bilgisi dersi örneği. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(5), 725–733.
• Yaylacı, A. F. ve Beldağ, A. (2018). Değerler eğitimi ve güncel tartışmalar: Gazete haberlerine ilişkin bir eleştirel söylem analizi. Sakarya University Journal of Education, 8(1), 139-155.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9.Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yin, R. K. (2003). Case study research: Design and methods (3rd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Zengin, M. ve Arslan İçöz, E. (2018). Dini, felsefi, psikolojik boyutlarıyla vicdan ve değerler eğitimindeki yeri. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 0(10), 323-345. DOI: 10.18498/amauifd.379279