Examining the Relationship Between Parental Attitudes and Preschool Children’s Social Value Acquisition*

Yıl 2023, Cilt: 21 Sayı: 45, 129 - 150, 25.06.2023

Neslihan Yurt , Arzu Özyürek

https://doi.org/10.34234/ded.1248344

Öz

In this study, the effect of parental attitudes on the social value acquisition of preschool children was examined. In the study conducted using the relational screening model, the study group consisted of 210 children attending pre-school education institution and their mothers (n=210). Data on the children were collected by applying the scale individually, and data on the parents were collected by the scales applied to the mothers. In data collection Parental Attitude Scale, Assessment of Parenting Attitudes of Couples Scale and Preschool Social Value Acquisition Scale were used. Pearson correlation coefficient and regression analysis was used in the analysis of the data. As a result of the research, it was determined that as the democratic attitude of the mothers increased, the acquisition of the cooperation value of the children increased. It was found that as the fathers’ over-tolerant attitude increased, the children’s responsibility value and social value acquisition in general increased, and the children’s kindness value acquisition increased as their democratic attitude increased. It was found that mother’s attitudes did not predict children’s social value acquisition, but fathers’ attitudes towards their children, and especially their over-tolerant attitudes, predicted children’s social value acquisition. The results obtained from the study were discussed with the existing literature and suggestions were developed for parents, teachers and researchers.

Anahtar Kelimeler

Parental Attitude, Preschool Period, Value, Social Appreciation.

Ebeveyn Tutumları ile Okul Öncesi Çocukların Sosyal Değer Kazanımları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Öz

Bu çalışmada, ebeveyn tutumlarının okul öncesi çocuklarının sosyal değer kazanımlarına etkisi incelenmiştir. İlişkisel tarama modelinde gerçekleştirilen çalışmada, çalışma grubunu okul öncesi kurumlarında eğitimini sürdüren 210 çocuk ve bu çocukların anneleri (n=210) oluşturmaktadır. Çocuklara ilişkin veriler bireysel olarak ölçeğin uygulanmasıyla, anne-babalara ilişkin veriler ise annelere uygulanan ölçeklerle toplanmıştır. Veri toplamada Anne-Baba Tutum Ölçeği, Eşlerin Çocuk Yetiştirme Tutumlarını Değerlendirme Ölçeği ve Okul Öncesi Sosyal Değer Kazanımı Ölçeğinden yararlanılmıştır. Veriler Pearson Koralesyon Katsayısı ve regresyon analiziyle incelenmiştir. Araştırma neticesinde, annelerin demokratik tutumu arttıkça çocukların iş birliği değeri kazanımının arttığı belirlenmiştir. Babaların aşırı hoşgörülü tutumu arttıkça çocukların sorumluluk değeri ve genel olarak sosyal değer kazanımlarının, demokratik tutumu arttıkça çocukların nezaket değeri kazanımlarının arttığı bulunmuştur. Anne tutumlarının çocukların sosyal değer kazanımını yordamadığı, fakat babaların çocuklarına yönelik tutumları ve özellikle aşırı hoşgörülü tutumlarının çocukların sosyal değer kazanımını yordadığı bulunmuştur. Çalışmadan elde edilen sonuçlar alan yazın verileri ile tartışılarak anne-babalara, öğretmen ve araştırmacılara öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Anne-Baba Tutumu, Okul Öncesi Dönem, Değer, Sosyal Değer Kazanımı

Kaynakça

• Akto, A., & Akto, S. (2020). Erken çocukluk ve değerler eğitimi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(74), 330-336.
• Arıcı, D., & Bartan, M. (2020). Çocuğu okul öncesi eğitime devam eden annelerin çocuklarına değer edindirme sürecine yönelik görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(6), 279-290.
• Atabey , D., & Ömeroğlu, E. (2016b). Okul öncesi sosyal değerler kazanımı ölçeğinin geliştirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(35), 101-110.
• Atalay, D., & Özyürek, A. (2020) Ebeveyn tutumları ile ergenlerin arkadaşlık ilişkileri ve akran sapması arasındaki ilişki. TURAN-SAM Uluslararası Bilimsel Hakemli Dergi. 12 (46), 294-302.
• Aydoğdu, F., & Dilekmen, M. (2016). Ebeveyn tutumlarının çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 570-585.
• Balıkçı, G. N. (2016). Erken çocukluk döneminde değerler ve ahlak eğitiminin yeri ve önemi. A. Güvenç Saygın ve M. Saygın (Der.). Eğitimde gelecek arayışları: dünden bugüne Türkiye'de beceri, ahlak ve değerler eğitimi uluslararası sempozyum içinde (s. 101-106), Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
• Bee, H. (2009). Çocuk gelişimi psikolojisi. (O. Gündüz, Çev.). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Berkowitz, M. W. (2011). What works in values education. International Journal of Educational Research, 50(3), 153-158.
• Berkowitz, M. W., & Bier, M. C. (2005). Character education parents as partners. Educational Leadership, 63(1), 64-69.
• Bronfenbrenner, U., & Morris, P. A. (1998). The bioecological model of human development. W. Damon ve R. M. Lerner (Eds.) . Handbook of child psychology: sixth edition, volume one: theoretical models of human development, Development: John Wiley & Sons, Inc.
• Buri , J. R., Louiselle, P. A., Misukanis, T. M., & Mueller , R. A. (1988). Effects of parental authoritarianism and authoritativeness on self-esteem. Personality and Social Psychology Bulletin, 14(2), 275-280.
• Bulach, C.R., & Butler J.D. (2002). The occurence of behaviors associated with sixteen character values. Journal of Humanistic Counseling, Education and Development, 41, 200-214.
• Darling, N. (1999). Parenting Style and Its Correlates. D. Erıc (Ed) Champaign: ERIC Clearinghouse on Elementary and Early Childhood Education. University of Illinois, 427.
• Demiriz, S., & Öğretir, A.D. (2007). Alt ve üst sosyo-ekonomik düzeydeki 10 yaş çocuklarının anne tutumlarının incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 105-122.
• Derman, M. T., & Başal, H. A. (2013). Okul öncesi çocuklarında gözlenen davranış problemleri ile ailelerinin anne-baba tutumları arasındaki ilişki. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 115-144.
• Doğan, A. (2018). Değerler eğitimi açısından aile iletişiminin çocuk üzerindeki etkisi. Toplum Bilimleri Dergisi, 23, 145-150.
• Feshbach, N. D. (1975). The relationship of childrearing factors to children’s aggression, empathy, and related positive and negative social behaviors Wit, J. ve Hartup, W. W. (Eds.), Determinants and origins of aggressive behavior, The Hague. Netherlands: Mouton.
• Güngör, E. (1993). Değerler Psikolojisi. Amsterdam: Hollanda Türk Akademisyenler Birliği Vakfı Yayınları.
• Gürsoy, S. (2006). Anne-Baba Rehberliği İçin İpuçları. Yeni Eğitim, 16, 57-59.
• Kalaylı, A., Gültekin Akduman, G., & Özyürek, A. (2023). Investigation of factors affecting the child-rearing attitudes of mothers and fathers with CHAID analysis, IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (14), 53-75.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kirschenbaum, H. (2000). From values clarification to character education: A journal of humanistic counselling. Education and Devolepment, 39(1), 4-20.
• Lee, K., Baillargeon, R. H., Vermunt, J. K., Wu, H., & Trmblay, R. H. (2007). Age differences in the prevalence of physical aggression among 5-11-year old canadian boys and girls. Aggressive Behavior, 33(1), 26-37.
• Maboçoğlu, M. (1998). Demokrasi Eğitimi Nasıl Olmalıdır? VII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi (s. 57). Konya: Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi.
• Mahoney, G., & MacDonald, J. (2004). Responsive teaching: parent mediated developmental ıntervention. Cleveland, OH: Case Western Reserve University, 58(4), 359-372.
• Mayers, A. (2013). Introduction to statistics and SPSS in psychology. Harlow: Pearson Education Limited.
• Memiş, A. ve Güney Gedik, E. (2010). Sınıf öğretmenlerinin değer yönelimleri. Değerler Eğitimi Dergisi, 8(20), 123-145.
• Metin, M. (2014). Kuramdan uygulamaya bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Muris, P. M., Meester, C., Merckelbach, H., & Hulsenbeck, P. (2000). Worry in children is related to perceived parental rearing and attachment. Behaviour Research and Therapy, 38(5), 487-497.
• Oktay, A. (2007). Yaşamın sihirli yılları: okul öncesi dönem. İstanbul: Epsilon.
• Ömeroğlu, E., & Sapsağlam, Ö. (2016). Okul öncesi dönemde karakter ve değer eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Öztabak, M. ve Özyürek, A. (2018). Okul öncesi çocuklarda öz düzenleme becerileri ile anne-baba tutumları arasındaki ilişki üzerine bir inceleme. Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 7(5), 385-395.
• Özyürek , A., & Gülay Ogelman, H. (2022). Anne-babaların çocuk yetiştirme tutumlarının belirlenmesinde karşılaşılan güçlükler ve güvenirlik sorunu. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(1), 43-57.
• Özyürek , A., & Tezel Şahin, F. (2005). 5-6 yaş grubunda çocuğu olan ebeveynlerin tutumlarının incelenmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 20.
• Özyürek , A., Aydın, A., Şirin , Ş., Turan , R., & İrken, F. (2020). Okul öncesi çocuğa sahip Türkiye'de ve yurtdışında yaşayan Türk ebeveynlerin çocuk yetiştirme tutumlarının karşılaştırılması. TURAN-SAM Uluslararası Bilimsel Hakemli Dergisi, 12(45), 215-220.
• Özyürek, A. (2017). Okul öncesi çocuğa sahip anne-babalara yönelik "çocuk yetiştirmeye yönelik anne-baba görüşleri ölçeği" ve "anne-baba tutum ölçeği" geliştirme çalışması. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 2(1), 26-39.
• Özyürek, A. (2018). Anne-baba çocuk yetiştirme tutumları ve üç farklı ölçek geliştirme çalışması. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 22(2), 663-671.
• Özyürek, A., & Tezel Şahin, F. (2008). 5-6 yaş çocuğu olan ailelerin demografik özelliklerinin çocuk yetiştirme tutumlarına etkisinin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(3), 394-414.
• Özyürek, A., & Tezel Şahin, F. (2015). Anne-Çocuk İlişkisinin ve Baba Tutumlarının Çocukların Ahlaki ve Sosyal Kural Anlayışları Üzerine Etkisi, Eğitim ve Bilim, 40 (177), 161-174.
• Pekşen Akça, R. (2012). Ana-babaların çocuk yetiştirmede aşırı koruyucu olmaları. Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, 29, 1-13.
• Pighin, G. (2005). Çocuklara değer aktarımı (A.Y. Gök, Çev.). İzmir: İlya.
• Pike, R. W. (1989). Creative training techhniques handbook. Minneapolis: MN: Lakewood Books.
• Rokeach, M. (1973). The nature of human values. New York: The Free Press.
• Russell, G. (1982). Shared caregiving families. An parenting Australian study. N. E. Lamb (Ed.),. Parenting and child development nontraditional families içinde (ss. 1173-1180), New York and London: Psychology Press Taylor & Francis Group.
• Sak, R., Şahin Sak, İ., Atli, S., & Şahin, B. (2015). Okul öncesi dönem: Anne-baba tutumları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 972-991.
• Schaffer, C. E., & Digeronimo, T. F. (2009). Anne ve babalar İçin çocuk psikolojisi (M. M. Açan, Çev.). İstanbul: Yakamoz Yayınları.
• Schwartz, S. (2012). An overview of the schwartz theory of basic values. Online Readings in Psychology and Culture, 2(1), 1-20.
• Sclafani, J. (2004). The educated parent: Recent trends in raising children. Westport CT: Praeger Publishers.
• Seven, S. (2007). Ailesel faktörlerin altı yaş çocuklarının davranış problemlerine etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 51, 478-490.
• Spera, C. (2005). A review of the relationship among parenting practices, parenting styles, and adolescent school achievement. Educational Psychology Review, 17(2), 130-140.
• Steinberg, L., Mounts, N. S., Lamborn, S. D., & Dornbush, S. M. (1991). Authoritative parenting and adolescent adjustment across varied ecological niches. Journal Research on Aolescence, 1, 21-34.
• Sümer, N., Gündoğdu Aktürk, E., & Helvacı, E. (2010). Anne-baba tutum ve davranışlarının psikolojik etkileri: Türkiye'de yapılan çalışmalara toplu bir bakış. Türk Psikoloji Yazıları, 13(25), 42-59.
• TDK. (2022). Türk Dil Kurumu. Türk Dil Kurumu Sözlükleri: 08.03.2022 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı.
• Tezel Şahin , F., & Özyürek , A. (2008). 5-6 yaş grubu çocuğa sahip ebeveynlerin demografik özelliklerinin çocuk yetiştirme tutumlarına etkisinin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(3), 395-414.
• Topaç, N., Bardak, M., Kirişci, M. ve Mertoğlu, E. (2020). Okul öncesi dönem çocuklarının değer kavramlarını tanımlamalarının incelenmesi: Nitel bir çalışma. Değerler Eğitimi Dergisi, 18(39), 447-487.
• Tuzcuoğlu, N. (2003). Bir aile olmak: anne baba olmanın altın kuralları. İstanbul: Morpa.
• Uyanık Balat, G. (2007). İlköğretime başlayan çocukların anne babalarının çocuk yetiştirme tutumlarının okul öncesi eğitimden yararlanma düzeylerine göre incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 32(143), 90-98.
• Weilburger, L. (2009). Çocuk ve disiplin. İstanbul: Ekinoks.
• Yaka, Ş., Yalçın, D., & Denizli, E. (2014). Okul öncesi eğitimde verilecek öncelikli değerlere ilişkin veli görüşleri. Değerler Eğitimi Dergisi, 12(28), 169-192.
• Yalar, T., & Yanpar Yelken, T. (2011). Değerler eğitiminin iyileştirilmesi ile ilgili öğretmen görüşlerinin belirlenmesi ve bir program modülü örneğinin geliştirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(38), 79-98.
• Yaşar Ekinci, F., Arayıcı, P., & Dinleyici, S. (2017). Okul öncesi dönem çocuklarının değer düzeyleri ile ebeveynlerinin ebeveynlik tutumları arasındaki ilişkisinin incelenmesi. N. Sarp ve B. Gamiş (Ed.). Çocuk gelişimi ve nörolojisi sempozyumu içinde (ss. 221-253), İstanbul: Üsküdar Üniversitesi.
• Yavuzer, H. (1999). Yaygın anne-baba tutumları. Ü. Davaslıgil, A. Oktay, Z. Baltaş, Ü. Korkmazlar, Ö. Köknel , H. Yavuzer , . . . O. Güngörmüş içinde, Ana-baba Okulu (s. 115-119). İstanbul: Remzi.
• Yavuzer, H. (2019). Ana-baba ve Çocuk. (29.Baskı). İstanbul: Remzi.
• Yılmaz, H., & Büyükcebeci, A. (2019). Bazı pozitif psikoloji kavramları açısından helikopter ebeveyn tutumlarının sonuçları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 9(54), 707-744.