TÜRK EĞİTİM SİSTEMİNDEKİ SORUŞTURMALARIN: YAPISI, SÜRECİ VE BIRAKTIĞI İZ

Yıl 2024, Sayı: 30, 1 - 15, 30.08.2024

Anıl Kadir Eranıl , Ramazan Eyice , Muhammed Atan , Temel Alici

https://doi.org/10.58348/denetisim.1383929

Öz

Bu araştırmanın amacı, ‘soruşturma geçirmiş eğitimcilerin soruşturma sisteminin yapısına ve işleyişine yönelik düşüncelerini ve soruşturmanın kendilerinde oluşturduğu etkilerin neler olduğu?’ sorularına yanıt aramaktır. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden olgubilim deseninde tasarlanmıştır. Araştırmanın verileri yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. İnceleme ve soruşturma geçirmiş 15 eğitimci (öğretmen, okul müdürü ve yardımcısı, akademisyen) araştırmanın katılımcı grubunu oluşturmaktadır. Katılımcıların seçiminde ölçüt örneklem yönteminden faydalanılmış ve maksimum çeşitlilik göstermesine dikkat edilmiştir. İçerik analizi ile tümevarımsal bir yol izlenerek veriler analiz edilmiştir. Analizler sonucunda soruşturma sisteminin yapısına ve işleyişine yönelik düşünceleri ve soruşturma sonrası soruşturma geçiren eğitimcilerin kendilerinde oluşan etkiye yönelik toplamda 10 tema ve bu temalara bağlı 65 kod keşfedilmiştir. Soruşturma geçiren eğitimcilerin (SGE) soruşturma sisteminin yapısına ve işleyişine yönelik düşüncelerinde ortaya altı tema çıkmıştır. Bu temalar frekans sıklığına göre ‘soruşturulanın düşünceleri (f=26), uygulanan ceza (f=24), soruşturmacının tutumları (f=22), soruşturmanın nedeni (f=20), soruşturmanın türü (f=17), yönetimin tutum ve davranışlarıdır (f=13)’. SGE’nin soruşturma sonrası kendilerinde oluşan etki ve düşüncelere yönelik dört tema ortaya çıkmıştır. Bu temalar frekans sıklığına göre ‘mesleğine etkisi (f=29), sağlığına etkisi (f=21), soruşturma sürecindeki düşüncesi ve eylemi (f=10), ilişkilerine etkisidir (f=7)’.

Anahtar Kelimeler

Türk eğitim sistemi, soruşturma, inceleme

Etik Beyan

The research was approved by Scientific Research and Publication Ethics Committee of Nevşehir Hacıbektaş Veli University (dated 26/05/2023 and no. 2023/05.188).

Proje Numarası

No

INVESTIGATIONS IN THE TURKISH EDUCATION SYSTEM: STRUCTURE, PROCESS AND ITS REFLECTIONS

Öz

The aim of this research is to seek answers to ‘what the opinions of the investigated educators on the structure and running of the investigations are and what the reflections of the investigations are? The research conforms to phenomenology design which is one of qualitative research methods. Semi-structured interview form was employed to collect data. The study group of the research consists of 15 educators (teacher, school principal and vice principal) who have undergone an investigation. Criterion sampling method was used and maximum diversity was considered in the selection of the participants. The data were analyzed through content analysis by following an inductive pattern. As a result of the analyses, a total of 10 themes and 65 codes were identified. Six themes were created regarding the opinions of the investigated educators (IEs) on the structure and running of the investigation system. Based on the frequency density, the themes are as follows respectively: ‘the opinions of the investigated (f=26), the penalty imposed (f=24), the investigator’s attitudes (f=22), the reason for the investigation (f=20), the type of investigation (f=17) and the attitudes and behaviours of the administration (f=13)’. Regarding the impacts and opinions that investigation processes have left on the investigated educators, four themes were generated. Based on the frequency density, the themes are as follows respectively: ‘the impact on the profession (f=29), the impact on the health (f=21), thoughts and actions in the course of the investigation (f=10), the impact on the relationship (f=7)’.

Anahtar Kelimeler

Investigation, inspection, Turkish education system

Proje Numarası

No

Kaynakça

• Aküzüm, C., & Özmen, F. (2013). Eğitim denetmenlerinin rollerini gerçekleştirme yeterlikleri: Bir Meta-Sentez Çalışması, Ekev Akademi Dergisi, (56), 97-120.
• Altınok, F. (2013). İlkokul ve ortaokullarda yapılan sınıf içi denetim etkinliklerinin klinik denetim modeli açısından incelenmesi [Unpublished master dissertation]. Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Altun, B. (2014). Denetime eleştirel yaklaşım: Öğretmen denetimi nasıl olmalı? [Unpublished doctoral dissertation]. Adnan Menderes Üniversitesi.
• Arıca, M. N. (2000). Memur suçları ve soruşturma. İlksan Matbaası
• Aslanargun, E., & Göksoy, S. (2013). Öğretmen denetimini kim yapmalıdır?, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(ÖYGE Özel Sayısı/ÖYGE Special Issue), 98-121. https://doi.org/10.12780/UUSBD177
• Aydın, İ. (2013). Öğretimde denetim: Durum saptama, değerlendirme ve geliştirme. Pegem Akademi.
• Betweli, O. K. (2020). Curbing teacher misconduct in public primary schools in sumbawanga municipal and rural districts, Tanzania: Headteachers’strategıes and challenges. European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences 8(4),22-40.
• Çakıcı, L. (1985, April 25-26). Açılış konuşması. Eğitim yönetiminde denetleme ve değerlendirme sempozyumu. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
• Çelebi, N., Övür, M. & Eravcı, F. (2017). Soruşturma grubunda görev yapan il eğitim denetmenlerinin süreç içinde karşilaştiklari sorunlar. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(1), 1-30. https://doi.org/10.18026/cbayarsos.298897
• Çelik, İ. (2010). Eğitim müfettişlerinin inceleme ve soruşturma sürecinde yaptıkları hatalar [Unpublished master dissertation].Ankara Üniversitesi.
• Cole, G. (2002). Personel and human resource management (5.ed.). Continumum. London.
• Creswel, J. W. (2014). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. Sage.
• Creswell, J. W., & Creswell, J. D. (2017). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. Sage publications.
• Dağlı, A. (2006). İlköğretim denetmenlerinin eğitim ve yaşam ile ilgili karşılaştıkları sorunlar ve bu sorunların çözümüne ilişkin öneriler, Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (6), 1-8.
• Demir, S. B., & Almalı, H. (2020). Öğretmenler ne yapıyor ki! Öğretmenlerin görüşlerine göre öğretmenlik mesleğinin itibarı üzerinde etkili olan faktörler, Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 1-17. https://doi.org/10.17556/erziefd.448632
• Demirkasımoğlu, N. (2015). Toplum yaşamında kurallar: Birey-kural ilişkisi, Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 138-156. https://doi.org/10.18026/cbusos.25587
• Deniz, Ü. (2022). Eğitim müfettişlerinin rollerine ilişkin kavramsal bir değerlendirme, Milli Eğitim Dergisi, 51(236), 3657-3678. https://doi.org/10.37669/milliegitim.999899
• Ekinci, H., & Sabancı, A. (2020). Okul müdürlerinin soruşturma görevlerini yerine getirirken karşılaştıkları sorunlar, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(1), 138-154. https://doi.org/10.7822/omuefd.572807
• Erdem, A. R., & Eroğul, M. G. (2012). Sınıf öğretmenlerinin görüşlerine göre ders denetiminde eğitim müfettişlerinin öğretmene ilişkin tutumları, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(31), 13-26.
• Erdoğan, O., & Sezgin, F. (2020). Okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin yaşadıkları etik ikilemler: Nedenler ve baş etme stratejileri, Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 10(2), 593-634. https://doi.org/10.14527/pegegog.2020.020
• Gelmez, Ş. (2011). İlköğretim okullarında okul müdürlerinin yaptığı denetimin öğretmenleirn mesleki gelişim ve yeterliklerine etkisi. Yüksek lisans tez,, Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• Gezer, H. (2015). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin işledikleri disiplin suçları ile aldıkları disiplin cezalarının değerlendirilmesi [Unpublished master dissertation], Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Gürgen, L. (2018). 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunu’nda görevi kötüye kullanma suçunun soruşturma usulü, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, 6(11), 145-168. https://doi.org/10.18771/mdergi.437237
• Karakütük, K., & Özbal, E. Ö. (2019). Eğitim yöneticilerinin yaşadıkları sorunlar ile sorun çözmede kullandiklari teknikler, Milli Eğitim Dergisi, 48(223), 33-60.
• Kayıkçı, K. (2005). Milli Eğitim Bakanlığı müfettişlerinin denetim sisteminin yapısal sorunlarına ilişkin algıları ve iş doyum düzeyleri, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 44, 507-527. https://doi.org/10.37669/milliegitim.932195
• Kayıkçı, K., & Tatar, D. (2021). İletişim merkezlerinin işleyişine ilişkin okul müdürleri ve ilçe millî eğitim şube müdürlerinin görüşleri, Milli Eğitim Dergisi, 50(230), 873-898.
• Kazak, E., & Öztürk, N. (2023). İllerde görevli maarif müfettişlerinin inceleme-soruşturma görevleri sırasında karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (65), 196-227. https://doi.org/10.21764/maeuefd.1070263
• Memduhoğlu, H. B., & Mazlum, M. M. (2014). Bir değişim hikâyesi: Eğitim denetmenlerine ilişkin metaforik algılar, Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 28-47.
• Mertens, D. M. (2012). Ethics in qualitative research in education and the social sciences. In Lapan, S. D., Quartaroli, M. T., & Riemer, F. J. (Eds.). Qualitative research: An introduction to methods and designs. Jossey-Bass.
• Milli Eğitim Bakanlığı, Teftiş Kurulu Başkanlığı. (2006). İnceleme soruşturma ve ön inceleme rehberi. Retrieved from: https://tkb.meb.gov.tr/www/inceleme-ve-sorusturma/kategori/27
• Ökdem, M. (2021). Öğretmenlerin İlk ve orta okullardaki kural dışı davranışlarına ilişkin karşılaştırmalı bir araştırma. International Social Sciences Studies Journal, 7(78), 589-607. http://dx.doi.org/10.26449/sssj.3008
• Özben, D. İ., & Günbayı, İ. (2019). BİMER ve CİMER’e gelen şikâyetler ile ilgili maarif müfettişlerinin, ilçe milli eğitim müdürlerinin ve şube müdürlerinin görüşleri: Bir durum çalışması, Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 6(2), 163-182.
• Özdem, G., Albay, T. ve Çelik, İ. (2012). Eğitim denetmenlerinin soruşturma sürecinde göstermiş oldukları davranışlara ilişkin öğretmen görüşleri. International Journal of Human Sciences, (9)2, 1591-1618.
• Özmen, F., & Güngör, A. (2008). Eğitim denetiminde etik, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 137-155.
• Özmen, F., & Şahin, Ş. (2010). İlköğretim müfettişlerinin soruşturma görevi yerine getirirken karşılaştıkları sorunlar, Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (15), 92-109.
• Polit D. F, Beck C. T., (2017). Nursing research: Generating and assessing evidence for nursing practice (10th ed). Lippincott, Williams & Wilkins.
• Sağlam, A. Ç., & Aydoğmuş, M. (2016). Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin eğitim sistemlerinin denetim yapıları karşılaştırıldığında Türkiye eğitim sisteminin denetimi ne durumdadır?, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sciences, 9(1), 17-38.
• Sağlamer, E. (1977). İlköğretimde teftiş. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Smith, B. N., & Hains, B. J. (2012). Examining administrators’ disciplinary philosophies: A conceptual model. Educational Administration Quarterly, 48(3), 548-576. https://doi.org/10.1177/0013161X12441363
• Şirin, A., & Dal, S. (2019). Okul müdürlerinin muhakkiklik görevine ilişkin görüşleri: Bağcılar, Bakırköy, Başakşehir, Esenler ve Zeytinburnu, İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 11(3), 215-240. https://doi.org/10.17932/IAU.IAUD.m.13091352.2019.3/43.215-240
• Taş, H. & Kıroğlu, K. (2019). İlköğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin işledikleri disiplin suçları ile aldıkları disiplin cezalarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi İlköğretim Online,18(1), 78-96. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2019.527162
• Taş, H., & Kıroğlu, K. (2018). Sınıf öğretmenlerinin disiplin suçlarına ve disiplin cezalarına ilişkin bilgi düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(3). https://doi.org/10.17860/mersinefd.409812
• Tetik, Ş. C. (2011). Eğitim denetçilerinin görevleri ile ilgili stres kaynakları ve bu stres kaynakları ile baş etme yöntemleri [Unpublished master dissertation].Akdeniz Üniversitesi.
• Tracy, S. (1995). How historical concepts of supervision relate to supervisory practices today, The Clearing House, 68, 5,320-325. https://doi.org/10.1080/00098655.1995.9957261
• Tunç, H. S., & Gökçe, A. T. (2018). Okul yöneticilerinin Alo 147 hakkındaki görüşlerinin bilgi uçurma açısından değerlendirilmesi Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(4), 477-487. https://doi.org/10.18506/anemon.347443
• Yeşil-Yıldırım, G., & Levent, A. F. (2021). Okul müdürlerinin öğretmenlere verdikleri disiplin cezalarına ilişkin görüşleri. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(42), 1566-1593. https://doi.org/10.46928/iticusbe.989557
• Yıldırım, N. (2015). İnceleme soruşturma açısından okul müdürlerinin değerlendirilmesi Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, (5), 418-433. https://doi.org/10.16991/INESJOURNAL.178
• Yüksel, İ. (2019). Okul yönetimleri ve öğretmenlik mesleğine yönelik BİMER’e konu olan şikâyetlerin analizi (Antalya örneği) Uluslararası Karamanoğlu Mehmetbey Eğitim Araştırmaları Dergisi,1(1), 19-30.