BAĞIMSIZ DENETÇİLERE UYGULANAN YAPTIRIM KARARLARININ YARGI KARARLARI BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2025, Sayı: 32, 204 - 219, 16.02.2025

İsa Kılıç

https://doi.org/10.58348/denetisim.1597196

Öz

Bağımsız denetçiler ve denetim kuruluşları, bağımsız denetime tabi olan işletmelere ait finansal tabloları ve işletmelerin doğrulanması gereken diğer verilerini önceden belirlenmiş olan kural ve kaidelere göre inceleyen ve bu verilerin uygunluğunu doğrulayan kişilerdir. Denetçiler ve denetim kuruluşları, bu mesleki faaliyetlerini yürütürken uymak zorunda oldukları kurallara aykırı bir davranışta bulundukları takdirde ilgili denetçi ve denetim kuruluşlarına KGK tarafından aykırılığın mahiyetine göre bir yaptırım uygulanmaktadır. KGK’nın yaptırım kararlarına karşı yargı yolu açık olup yaptırım kararına karşı itiraz etmek isteyen denetçiler, bu yaptırım kararlarına karşı idari yargı yoluna başvurabilirler. Çalışma; KGK tarafından bağımsız denetçilere veya denetim kuruluşlarına uygulanan yaptırım karalarına karşı, idari yargıda açılan davaların nihai kararları üzerinden görüş ve önerilerde bulunmayı amaçlamaktadır. Amaç doğrultusunda, Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP)’nde yapılan taramada 57 (elli yedi) mahkeme kararına erişilmiş olup bu kararlardan 33 (otuz üç)’ü araştırmaya dâhil edilmiştir. Araştırmada yöntem olarak doküman analiz yöntemi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda; denetçilerin yapmış olduğu denetimde işletmelerin finansal yapısının gerçeği yansıtmadığı açık olduğu hâlde olumlu görüş verilerek finansal tablo kullanıcılarının yanıltıldığı, denetimlerde fiziki stok sayımlarının yapılmamasına rağmen alternatif denetim prosedürlerinin uygulanmadığı, önemli yanlışlık risklerinin belirlenip değerlendirilmediği, denetimlerde uluslararası denetim standartlarına açıkça aykırı durumların olduğu ve bu aykırılıkların uygulanan denetim kalitesini ciddi ölçüde olumsuz etkilediği sonuçlarna ulaşılmıştır. Denetçilere yönelik sürekli eğitim yükümlülüğü programlarının içeriğinin; denetim standartlarıyla uyumlu ve etik ilkeler ile denetim kanıtlarının değerlendirilmesi gibi konuları kapsayacak şekilde zengin olması, KGK’nın yaptırım kararlarını alırken ölçülülük ve orantılılık ilkelerine uygun olacak şekilde hareket etmesi, bağımsız denetim standartlarına uyumsuzlukların önlenmesine yönelik rehberlik hizmetlerinin artırılması denetçilere uygulanan yaptırım kararlarının azalmasına ve daha kaliteli denetim hizmetlerinin sunulmasına katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Bağımsız Denetçi, KGK, Yaptırım Kararları

EVALUATION OF SANCTION DECISIONS APPLIED TO INDEPENDENT AUDITORS IN THE CONTEXT OF JUDICIAL DECISIONS

Öz

Independent auditors and auditing organizations are individuals who examine the financial statements of businesses subject to independent audit and verify the conformity of these data and other data that need to be verified according to predetermined rules. If auditors and auditing organizations act in a manner contrary to the rules they must abide by while carrying out their professional activities, the KGK imposes a sanction on the relevant auditors and auditing organizations according to the nature of the violation. There is a legal remedy available against the sanction decisions of the KGK, and auditors who wish to object to the sanction decisions can apply to administrative courts against these sanction decisions. The aim of the study is to conduct a research on the final decisions of the lawsuits filed in the administrative courts against the types of sanctions applied to independent auditors or auditing institutions and to provide opinions and suggestions based on the research results. In line with the purpose, 57 (fifty-seven) court decisions were accessed in the scanning conducted in the National Judiciary Network Information System (UYAP) and 33 (thirty-three) of these decisions were included in the research. Document analysis method was used as the research method. As a result of the research; Although it was clear in the audit conducted by the auditors that the financial structure of the companies did not reflect the truth, the financial statement users were misled by giving a positive opinion, Although physical stock counts were not carried out during the audits, alternative audit procedures were not applied, whether the risks of material misstatement have been identified and assessed, It was concluded that there were clear violations of the ISA during the audits and that these violations had a serious negative impact on the audit quality. The content of continuing professional education programs for auditors; The training content is rich enough to be compatible with auditing standards and to cover topics such as ethical principles and the evaluation of audit evidence, The KGK must act in accordance with the principles of proportionality and moderation when making sanction decisions. Increasing guidance services to prevent non-compliance with independent auditing standards will contribute to the reduction of sanction decisions applied to auditors and the provision of higher quality auditing services.

Anahtar Kelimeler

Independent Auditor, KGK, Sanction Decisions

Kaynakça

• Armağan, R. (2015). Yönetsel Yargıda Vergi Davalarının Hukuki Niteliği: Tam Yargı –İptal Davası Tartışmaları. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt 2, Sayı 1, ss.127-145.
• Bağrıaçık, A. ve Tekinsoy, M. A. (2022). Tam Yargı Davası Özelinde İdari Yargıda Dava Açma Süresi. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XXVI. Y. Sa.3, ss.585-618
• Canatan, B. (2011). İdare hukuku, (3. Baskı). Detay Yayıncılık, Ankara.
• Çağlayan, R. (2020). İdari yargılama hukuku (12. Baskı). Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Gözler, K., ve Kaplan, G. (2011). İdare hukuku dersleri. Ekin Kitapevi Yayınları, Bursa.
• Fuentes, C. D., Illueca, M., Pucheta-Martinez, M. C. (2015). External investigations and disciplinary sanctions against auditors: the impact on audit quality. Series 6:313–347.
• Karapınar, A. ve Dölen, T. (2020). Bağımsız denetim raporlarında kilit denetim konusu açıklamaları: Türkiye örneği. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 22(4), 763-780.
• Kılıç, İ. ve Alptekin, T. (2023). Muhasebe Meslek Mensuplarının Almış Olduğu Meslekten Çıkarma Disiplin Cezalarının Yargı Kararları Bağlamında Değerlendirilmesi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 25(1), 150-181.
• Kıral, B. (2020). Nitel Bir Veri Analizi Olarak Doküman Analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 170-189
• Peker, A., (2024). Denetim Kalitesi ve Entegre Raporlama Kalitesinin Firmaların Finansal Performansına Etkisi. Denetişim Dergisi, 30, 159-171.
• Quick, R., Warming-Rasmussen, B. (2002). Disciplinary Observance and Sanctions on German and Danish. International Journal of Auditing Int. J. Audit. 6: 133-153.
• Sak, R., Sak, İ.T.Ş., Şendil, Ç.Ö., Nas, E. (2021). Bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 227-250
• Mevzuat Kaynakları
• Bağımsız Denetim Yönetmeliği
• İdari Yargılama Usulü Kanunu