The Effect of Offender’s Intention to Punishment in Islamic Law [Turkish]

Yıl 2014, Cilt: 2 Sayı: 3, - , 15.06.2014

Suat Erdoğan

Öz

This work aims to assess the relation between the intention of offender and the type of punishment. It handles the motives behind different offenses and the approaches regarding punishment type. It also evaluates the existence of any relation between the punishments in Islamic Law and the intentions of offender. Punishment against crimes that are explained in detail by Quran and Sunnah such as murder, adultery, aspersion against chastity, consuming intoxicants, crimes against public order, and apostasy are handled from the perspective of the purpose of perpetrator. The relation between human nature and the concept of crime with punishments are analyzed. The effects of the purpose of perpetrator on the deterrence of punishments are examined.

Anahtar Kelimeler

-

İslam Hukukunda Failin Amacının Cezaya Etkisi

Öz

Bu çalışmada failin amacı ile cezanın niteliği arasındaki ilişki konu edilmektedir. Faili suça iten saikler ve cezanın niteliği konusundaki düşüncelere yer verilmekte, İslam hukukundaki cezalar ile failin suç işlerken güttüğü amaç arasındaki ilişkinin varlığı değerlendirme konusu yapılmaktadır. Kur’an ve Sünnet’te ayrıntılı olarak açıklanan, kasten adam öldürme, zina, iffete iftira, hırsızlık (serika), terör (hırâbe), sarhoşluk verici maddeleri kullanma ve dinden dönme (irtidad) suçları karşılığında öngörülen cezalar, failin amacı penceresinden ele alınmakta, insan fıtratı ve suç olgusu ile cezalar arasındaki ilişki araştırılmaktadır. Failin amacının hesaba katılmasının cezaların caydırıcılığına katkısı üzerinde durulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kur’an, Sünnet, Hukuk, Suç, Ceza, Failin Amacı

Kaynakça

• Acar, İsmail, “Osmanlı Kanunnameleri ve İslam Ceza Hukuku”,53-68, DEÜİFD, Sayı, XIIIIVX, İzmir 2001.
• Ali Haydar, Hoca Emin Efendi Zâde (ö. 1936), Durerü’l-hukkâm şerh-u mecelleti’l-ahkâm, üçüncü baskı, Matbaa-ı tevzî-i tıbâ‘at, İstanbul 1330.
• Artuk, Mehmet Emin, Gökçen, Ahmet, Yenidünya, Caner, Ceza Hukuku Genel Hükümler, beşinci baskı, Turhan Kitapevi, Ankara 2011
• Aydın, M. Akif, “Osmanlı Ceza Hukuku”, DİA, VII, ss. 478-482, İstanbul 1993
• Azîm Âbâdî, Ebû Tayyib Muhammed, Avnü’l-Ma‘bûd, şerh-i süneni ebî Davud, thk. Abdurrahman Muhammed Osman, I-XIV, ikinci baskı, Mektebü’s-selefiyye, Medine 1388/1968
• Bardakoğlu, Ali, “Ceza”, DİA, VII, ss. 470-478, İstanbul 1993
• Bentham, Jeremy, Yasamanın İlkeleri, çev. Barkın Asal, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2011
• Bassıouni, M.Cherif, “The Islamic Criminal Justice System, Quesas Crimes” , 203-209, New York, 1982, çev. Nasi Aslan, “ İslam Ceza Hukukunda Kısası Gerektiren Suçlar”, ss. 311, 320, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, III, sayı, I, 2003
• Behnesî, Ahmed Fethi (ö. 1983), el-Kısas fi’l-Fıkhi’l-İslamî, beşinci baskı, Dâru’ş-şurûk, Beyrut, 1989
• Berki, Ali Himmet, Açıklamalı Mecelle (Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye), üçüncü baskı, İstanbul 1982
• el-Bûtî, Muhammed Saîd Ramazan, el-Ukûbâtü’l-İslamiyye ve ukdetü’t-tenâkuz beynehâ ve beyne mâ yüsemmâ bi tabi‘ati’l-asr, Kuveyt 2002
• Câd, el-Huseynî Süleyman, el-Ukûbâti’l-Bedeniyyefi’l-Fıkh’l-İslam, Dârü’ş-şurûk, Beyrut 1991
• Cesare, Beccaria, Suçlar ve Cezalar Hakkında, çev. Sami Selçuk, üçüncü baskı, İmge Ankara2013
• Cessas, Ebû Bekr Ahmed b. Alî er-Râzî (ö. 370/981), Ahkâmu’l-Kur’an, thk. Muhammed esSâdık Kamhâvî, I-V, Dâru’l-ihyâi’t-turasi’l-Arabî, Beyrut 1996 Dağcı, Şamil, “Kısas”, DİA, XXV, ss. 488-495, Ankara 2002
• ed-Dihlevî, Abdülkādir b. Şâh Veliyyillâh Ahmed b. Abdirrahîm (ö. 1230/1815), Huccetullahu’l-bâliğa, I-II, thk. Seyyid Sâbık, Dâru’l-cîl, Beyrut 2005
• Dolu, Osman, Büker, Hasan, Uludağ, Şener, “Türk Ceza Adalet Sisteminin Caydırıcılık Kapasitesine İlişkin Eleştirel Bir Değerlendirme”, 69-106, AÜHFD, cilt, XXXXXXI, sayı,1, 2012
• Ebû Zehra, Muhammed (ö. 1974), el-Ukûbe, Dâru’l-fikri’l-Arabî, Kahire t.y.
• Erdoğan, Suat, “Kur’an Sünnet Işığında Suç-ceza Uygunluğu”, (Yayınlanmamış doktora tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2014
• Erturhan, Sabri, İslam Ceza Hukuku Etrafındaki Tartışmalar, Rağbet, İstanbul 2008
• Fatma Karakaş Doğan, “Cezanın Amacı ve Hapis Cezası”, (Yayınlanmamış doktora tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2009
• Foucault, Michel, Hapishanenin Doğuşu, trc. Mehmet Ali Kılıçbay, İmge Kitabevi, Ankara 1992
• İbn Âşûr, Ebû Abdillâh Muhammed et-Tâhir b. Muhammed b. Muhammed eş-Şâzelî b. Abdilkādir b. Muhammed (ö. 1284/1868), Tefsirü’t-tahrîr ve’t-tenvîr, I-XXX, Tunus 1984
• İbn Âşûr, Makâsd’u-ş-şerîati’l-İslamiyye, ikinci baskı, Dâru’n-nefâis, Ürdün 2001
• İbn Ebû Şeybe, b. Ebû Bekir (ö. 235/849), el-Musannef, thk. Hamad b Abdullah el-Cemaa‘, Muhammed b. İbrahim el-Lahîdân, I-XVI, Mektebet-ü rüşd, Riyâd 1425/2004
• İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî (ö. 852/1449), Fethu’l-bâri bi şerhi Sahîhi’l-Buhârî, I-XVII, Dâr-u tayyibe, Riyad 2005
• İbn Kayyım, Şemseddin Ebu Abdillah Muhammed el-Cevziyye (ö. 751/1350), et-Turuku’lhukmiyye fi’s-siyaseti’ş-şer’iyye, thk. Nâyif b. Ahmed el-Hamed, Daruâlem’il-fevâid, Mekke h. 1428
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer, ed-Dımeşkî (ö. 774/1373), Tefsirü’l-Kur’ani’l-azim, thk. Mustafa es-Seyyîd Muhammed, I-XV, Müesseset-ü Kurtuba, Kahire 1421/2000
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed el-Ensârî erRüveyfiî (ö. 711/1311), Lisânü’l-Arab, I-XV, Dâru sâdır, Beyrut 1410/1990
• İbn Teymiyye, Ebü’l-Abbâs Takıyyüddîn Ahmed b. Abdilhalîm b. Mecdiddîn Abdisselâm elHarrânî (ö. 728/1328), Siyâsetü’ş-şer’iyye, Dâru’l-âfâkı’l-cedîde, Beyrut 1983
• İçel, Kayıhan, Sokullu/Akıncı, Füsun, Özgenç, İzzet, Sözüer, Âdem, Mahmutoğlu, S. Fatih, Ünver, Yener, Yaptırım Teorisi, Beta İstanbul 2002
• İçel, Kayıhan, Donay, Süheyl, Karşılaştırmalı ve Uygulamalı Ceza Hukuku Genel Kısım, beşinci baskı, İstanbul, Beta 2006
• el-Kâsânî, Alâüddîn Ebû Bekr b. Mes‘ûd b. Ahmed (ö. 587/1191), Beda'i'u's-sana'i' fî tertîbi’ş-şerâi‘, I-VII, ikinci baskı, Dâru’l-kütübü’l-ilmiyye, Beyrut 1394/1974
• Karakehya, Hakan, “Modern Cezalandırma Sistemlerinin Büyük Anlatıları”, 87-108, İÜHFM, cilt, LXVI, sayı, 1, 2008
• Kızmaz, Zahir, “Ceza veya Kriminal Yaptırımın Suç Oranları Üzerindeki Caydırıcı Etkisi”, 210-231, KÜSBD, 2005
• “Din ve Suçluluk: Suç Teorileri Açısından Kuramsal bir Yaklaşım”, 189-215, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, XV, sayı 1, Elazığ 2005
• Koşum, Adnan, “İslam Hukukunda Ölüm Cezası”, 112-147, SDÜİFD, yıl, 1998, sayı, 5
• Köroğlu, Mehmet, “İslam Ceza Hukukunda Ölüm Cezası ve İnfaz Usulleri”, (Yayınlanmamış doktora tezi), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum 2004
• el-Mâverdî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Habîb el-Basrî (ö. 450/1058), Ahkâmu’ssultaniyye, thk. Ahmed Mubârek el-Bağdâdî, Mektebet-ü dâr-i İbn Kuteybe, Kuveyt 1409/1989
• Montesquieu, Kanunların Ruhu Üzerine, çev. Fehmi Baldaş, I-II, Toplumsal Dönüşüm yayınları, İstanbul 1998
• Münâvî, Zeynüddîn Muhammed Abdürraûf b. Tâcil‘ârifîn b. Nûriddîn Alî el-Haddâdî (ö. 1031/1622), Feyzu’l-kadîr, Şerhu’l-Câmiu‘s-sağîr, I-VI, ikinci baskı, Dâru’l-ma‘rife, Beyrut 1391/1972
• Mubârekfûrî, Ebu’l-Aliyyi Muhammed Abdurrahmân b. Abdurrahîm (ö. 1353/1934), Tuhfetü’l- Ahzevî bi şerh-i Câmii’d-Tirmizî, I-X, Dâru’l-fikr, y.y. t.y.
• en-Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî (ö. 676/1277), el-Mecmu‘ şerhu’lMühezzeb, thk. Muhammed Necib el-Mûtiî‘, I-XXIII, Dârü ihyâi türâsi’l-Arabî, Kahire 1415/1995
• Önder, Ayhan, Ceza Hukuku Dersleri, Filiz kitapevi, İstanbul 1992
• Reşîd Rıza, es-Seyyîd Muhammed Tefsîrü’l-Kur’ani’l-hakîm: Tefsîrü’l-menâr, I-XXII, ikinci baskı, Dâru’l-menâr, Kahire 1947
• es-Serahsî, Ebû Bekr Şemsü’l-eimme Muhammed b. Ebî Sehl Ahmed (ö. 483/1090), elMebsût, I-XXXI, Dâru’l-ma‘rife, Beyrut t.y.
• Seyyid Kutub, fî-Zılâli’l-Kur’an, I-XVI, trc. M. Emin Saraç, Bekir Karlığa, İ. Hakkı Şengüler, Hikmet yayınları, İstanbul t.y.
• Soyaslan, Doğan, Ceza Hukuku Genel Hükümler, dördüncü baskı, Yetkin yayınları, Ankara 2012
• eş-Şâtıbî, Ebû İshâk İbrâhîm b. Mûsâ b. Muhammed el-Lahmî el-Gırnâtî (ö. 790/1388), elMuvâfakât, I-VI, Dâr-u ibn-i Affân, y.y 1997
• Toroslu, Nevzat, Ceza Hukuku Genel Kısım, Savaş Yayınevi, Ankara 2012
• Tûrî, Muhammed b. Huseyn b. Ali (ö. 1138/1726), Tekmilet-ü bahru’r-râik şerh-ü Kenzi’ddakâik, VII-IX, Dâru’l-kütübü’l-ilmiyye, Beyrut 1418/1997
• Udeh, Abdulkadir (ö. 1954), Teşrîü‘l-cinâiyyil-İslamî, I-II, Dârü’l-kâtibi’l-Arabî, Beyrut t.y.
• Üçok, Coşkun, “Osmanlı Kanunnamelerinde İslam Ceza Hukukuna Aykırı Hükümler”, ss. 48-73, AÜHFD, IV /1, 1947
• Yasemin, Özdek, “Küreselleşme Sürecinde Ceza Politikalarındaki Dönüşümler”, ss. 21-48, Amme İdaresi Dergisi, cilt, 33, sayı, 4, Aralık 2000
• Yiğit, Yaşar, İslam Ceza Hukuku Hükümlerinin Yürürlüğü, Sistem Ofset, Ankara 2012
• Zeydan, Abdü’l-Kerim, el-Mufassal, fî-ahkâmi’l-mer’e ve’l-beyti’l-müslim fi’ş-şerîati’lİslamiyye, I-XI, Beyrut, müessesetü’r-risâle, 1412/1992