THE QASİDA FORM IN TURKISH RELIGIOUS MUSIC (THE CASE OF EMİN IŞIK’S QASİDA)

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 12, 306 - 322, 30.12.2018

Mehmet Öncel

Öz

Being one of
the Turkish religious music forms of both the lodge and the mosque, qasida is
composed of poetry that entreats warnings and advice regarding the Islamic acts
of worship and moral issues, particularly in paying tribute to Allah (SWT), the
Prophet (PBUH) and other religious scholars. Qasida as a musical, is
an improvised religious musical form with no method to abide
by, in which the musical instruments are used according to the place,
and the artistic mode is used within itself. In this study, the general
structure of qasida form in religious music has been
examined having determined the methodology first. Next, the qasida "Yak
sinemi ateşlere efgânıma bakma” by Yaman Dede has been notated and
musically analized. This qasidahad been performed by the 21st
century thinker, sufi and musician, Hafiz Emin Işık, at the TRT suhoor
program. By illustrating the tonality and structure of qasida,
we have aimed at providing a role model for people who would like to perform
it.

Anahtar Kelimeler

Religious music, qasida, emin ışık, form, music

TÜRK DİN MÛSİKÎSİNDE KASÎDE FORMU (HAFIZ EMİN IŞIK ÖRNEĞİ)

Öz

Türk din mûsikîsinin hem
tekke hem de cami mûsikîsi formlarından kasîde, Cenâb-ı Allah (c.c), Hz.
Peygamber (s.a.v) ve diğer din büyüklerine gösterilmesi gereken saygı başta
olmak üzere, İslam dininin ibadet ve ahlak meselelerini konu edinen uyarıcı ve
öğüt verici şiirlerinden oluşmaktadır. Müzikal olarak kasîdeler, her hangi bir
usûle bağlı kalmadan, kendi içinde makam seyrinin sanatlıca kullanıldığı, müzik
aletlerinin mekana göre kullanıldığı, irticalen o andaki ilhamla bestelenen dinî
mûsikî formudur. Bu çalışmada metodoloji ve yöntem belirlenmesinin ardından dinî
mûsikîdeki kasîde formunun genel yapısı anlatılmıştır. Ardından XXI. yüzyıl mütefekkir,
mutasavvıf ve mûsikîşinaslarından hafız Emin Işık hocanın TRT sahur programında
Yaman Dede’ye ait “Yak sinemi ateşlere efgânıma bakma” adlı şiirini hüzzam makamında
okuduğu kasîde notaya alınıp müzikal açıdan analizi gerçekleştirilmiştir. Bu
sayede bir kasîdenin makam ve seyir yapısı notasıyla gösterilerek kasîde okumak
isteyenlere rol model olması hedeflenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Dini Musiki, Kaside, Emin Işık, Form, Müzik

Kaynakça

• Akdoğan, Bayram, Türk Din Musikisi Dersleri, Ankara: Bilge Ajans, 2010.
• Aksoy, Bülent, Geçmişin Musiki Mirasına Bakışlar, İstanbul: Pan Yayıncılık, 2008.
• Ateş, Erdoğan, Türk Din Musikisi, İstanbul: Rağbet Yayınları, 2015.
• Aydemir, Yaşar, “Türk Edebiyatında Kasîde”, BİLİG, 22(2002), 133-168.
• Çakar, Şeref, Türk Müziği Teorisi ve Makamlar, İstanbul: MEB Yayınları, 2004.
• Çakır, Ahmet, Müziğe Giriş, İstanbul: Dem Yayınları, 2009.
• Elmalı, Hüseyin, “Kasîde”, TDV İslâm Ansiklopedisi DİA, XXIV, 562-564.
• Eroğlu, Sarper, Mehmet Bitmez’in Taksimleri Üzerine Bir Araştırma, (yüksek lisans tezi, Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2014).
• İnal, İbnül Emin Mahmut Kemal, Hoş Sada, İstanbul: Maarif Basımevi, 1958.
• Mutçalı, Serdar, Arapça -Türkçe Sözlük, İstanbul: Dağarcık Yayınları, 1995.
• Kaçar, Gülçin Yahya, Türk Mûsikîsi Üzerine Görüşler (Analiz ve Yorumlar), Ankara: Maya Akademi, 2009.
• Özalp, Nazmi, Türk Mûsikîsi Tarihi 1, İstanbul: MEB Yayınları, 2000.
• Özcan, Nuri, Türk Din Musikisi Ders Notları, İstanbul, 2001.
• Özgen, İhsan, Avludaki Ses, İstanbul: Pan Yayıncılık, 2012.
• Özkan, İsmail Hakkı, “Kasîde”, TDV İslâm Ansiklopedisi DİA, XXIV, 566.
• Özkan, İsmail Hakkı, Türk Mûsikîsi Nazariyatı ve Usûlleri Kudüm Velveleri, İstanbul: Ötüken Yayınları, 2000.
• Öztuna, Yılmaz, Türk Mûsikîsi Ansiklopedik Sözlüğü I, İstanbul: Orient Yayınları, 2006, s. 441. Pala, İskender, “Kasîde”, TDV İslâm Ansiklopedisi DİA, XXIV, 564-566.
• Sarı, Mehmet Ali, Türk Din Musikisi, İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2016.
• Sürelsan, İsmail Baha, Dinî Türk Mûsikîsine Giriş, Ankara: Trt Merkez Müzik Dairesi Yayınları, 1972.
• Şahin, Haşim, “Yaman Dede”, TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA), XLIII, 311-312.
• Tanrıkorur, Cinuçen, Türk Müziği Kimliği, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2004.
• Tanrıkorur, Cinuçen, Osmanlı Dönemi Türk Mûsikîsinin Bazı Meseleleri, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2005.
• Tıraşcı Mehmet, İlahiyat Fakülteleri İçin Dînî Mûsikî Ders Notları, İstanbul: Dört Mevsim Kitap, 2015.
• Uysal, R. Selçuk, Mûsikî Edebiyatı, İstanbul: Doğu Kitabevi, 2010.
• https://www.yenisafak.com/roportaj/bugun-tarikata-daha-cok-muhtaciz-393342 (Erişim tarihi: 29/19/2018)
• Emin Işık ile Cuma namazı sonrası yapılan mülakat (Şişli Camii 26/10/2018)