İmam Muhammed’in el-Muvatta’da Ebû Hanîfe’nin Hilafına Tercih Ettiği Görüşler

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 14, 593 - 615, 30.11.2019

Muhammed Hüsnü Çiftçi

https://doi.org/10.33931/abuifd.613255

Cited By: 1

Öz

İmam Muhammed eş-Şeybânî (v. 189/805), üstadı Ebû Hanîfe’nin vefatından sonra Ebû Yûsuf’un kâdı’l-kudâtlık görevini üstlenmesine kadarki süreçte ondan da ilim tahsil etmiştir. Bir ara Medine’ye giderek, İmam Mâlik’in (v. 179/795) ilim halkasına iştirak etmiş, kaldığı üç buçuk yıl zarfında kendisinden el-Muvatta’ adlı eseri dinlemiş ve kendisince sahih gördüğü hadis, sahabe kavli ve uygulamalarını ekleyerek el-Muvatta’ adlı eserini telif etmiştir. Şeybânî’nin bu çalışmasında Hanefi mezhebine muhalif bir tercihte bulunup bulunmadığı sorusu her zaman ilim çevreleri tarafından merak konusu olmuştur. Biz de bu çalışmamızda bu soruya cevap bulmaya çalıştık. Musannif’in, fıkıh bablarına göre ele aldığı pek çok meselede Ebû Hanîfe ile aynı kanaati paylaştığı, bazı konularda ise farklı tercihlerde bulunduğunu tespit edilmiştir. Şeybânî, -tespit edilebildiği kadarıyla- on altı meselede Ebû Hanîfe’nin hilafına tercihte bulunmuştur. Çoğunda İmam Mâlik ile mutabık olurken diğer birkaç meselede kendine has bazı tercihlerde bulunduğu ortaya çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İmam Muhammed, el-Muvatta’, Hanefî Mezhebi, , İmam Mâlik, Tercih

Views of Imam Muhammad al-Shaibani in the Muwatta’ Preferred Opposite of Abû Hanîfa

Öz

Imam Muhammad al-Shaibani, have collected knowledge from his master Abū Hanīfa until his death and from Abū Yūsuf until he was transferred task of kādı’l-kudāt (the head judge). He went to Medina for a while and participated in the scientific community Imam Mālik, and he narrated al-Muwatta’ from him within three and a half years. It was subject of curiosity in the science circles the question of whether Musannıf has made an oppositional preference to the Hanafī school in his work. In this study, we tried to find the answer to this question which is of interest. We found that Musannıf shared same opinion with Abū Hanīfa in many issues he dealted them and he work made diffirent choices in some cases. He preferred opposite of Abū Hanīfa in sixteen issues. He agree with Mālik in most issues and he prefers his own thinking in a couple of issues.

Anahtar Kelimeler

Ḥanafī’s Doctrine, Imam Muhammad, al-Muwatta’, Imam Mālik, Preferre.

Kaynakça

• Ahmet Cevdet Paşa, Mecelle-i ahkam-ı adliye. 3. bs. Dersaâdet: Matbaa-i Osmaniye, 1308. md. 1431-1440.
• Ali el-Kârî, Ebü'l-Hasen Nuruddîn Ali b. Sultan Muhammed. Fethü bâbi’l-‘inâye bi şerhi’n-Nukâye. nşr. Muhammed Nizâr Temîm. Beyrut: Dâru'l-erkâm b. ebi'l-erkâm, 1997.
• Aktan, Hamza. “Kefâet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 2002. XXV, 166-168.
• Apaydın, Yunus. “Muhayyerlik”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 2006. XXXI, 25-30.
• Aras, M. Özgü. “Cemre”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 1993. VII, 340-341.
• Aynî, Ebû Muhammed Bedreddîn Mahmûd b. Ahmed b. Mûsâ, el-Binâye fî şerhi'l-Hidâye. tsh. Muhammed Ömer. Beyrut: Dâru'l-fikr, 1980. II, 913.
• Çiftçi, Muhammed Hüsnü, Hanefî Mezhebinde Buhârî Rivayetlerine Ters Düşen Hükümlerin Tahlili (Namaz Örneği),(doktora tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2014).
• Desûkî, Ebû Abdullâh Şemseddîn Muhammed b. Ahmed b. Arafe. Hâşiyetü'd-Desûkî alâ şerhi'l-kebîr. b.y: Dâru'l-Fikr, ts.
• Ebû Yûsuf, Ya‘kûb b. İbrahim. Kitâbu’l-harâc. nşr. Muhibbüddin el-Hatib. 5. bs. Kahire: el-Matbaatü's-Selefiyye, 1397.
• Hatib el-Bağdâdî, Ebû Bekr el-Hatîb Ahmed b. Ali b. Sabit. Târihu’l-Bağdâd. thk. Beşşar Avvâd Ma’ruf. 4. bs. Tunus: Dâru’l-Garbi’l-İslamî, 2015.
• İbn Abdilber, Ebû Ömer Cemâleddîn Yûsuf b. Abdullah b. Muhammed Kurtubî en-Nemerî. el-İstizkâr. thk. Abdülmutî‘ Emîn Kal‘acî. Beyrut: Dâru Kuteybe, 1993.
• İbn Hallikân, Vefeyâtü’l-a'yan ve enbau ebnai'z-zaman. thk. İhsan Abbas. Beyrut: Dâru sadr, 1978.
• İbn Rüşd (el-Hafîd), Ebü'l-Velîd Muhammed b. Ahmed b. Muhammed el-Kurtubî. Bidâyetü’l-müctehid ve nihâyetü’l-muktesid. Beyrut: Dâru’l-me‘ârif, 1997.
• Kayapınar, Hüseyin. “Müzâraa”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 2006. XXXII, 234-236.
• Koçkuzu, Ali Osman. Hadiste Nâsih Mensuh Meselesi. İstanbul: İfav Yay., 1985. 236.
• Köse, Saffet. “Teheccüd”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 2011. XL, 323-325.
• Leknevî, Ebü'l-Hasenât Muhammed Abdülhayy b. Muhammed. et-Ta‘liku’l-mümecced alâ Muvatta’i İmâm Mâlik. thk. Takıyyüddîn en-Nedvî. Beyrut Dâru’l-kalem, 1991.
• Mâlik Bin Enes, el-Muvatta’ (Yahyâ b. Yahyâ Rivayeti). thk. Beşşâr Avvâd Ma‘rûf 2. bs. Beyrut: Dâru’l-garbi’l-İslâmî, 1997.
• Mâverdî, Ebü'l-Hasan Ali b. Muhammed b. Habîb. el-Hâvi'l-kebîr Şerhu Muhtasari'l-Müzenî. thk. Ali Muhammed Muavviz. Beyrut: Dâru'l-kütübi'l-ilmiyye 1994, V, 323.
• Kandemir, M. Yaşar. “Muvatta’” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 2006. XXXI, 416-418.
• Merğînânî, Ebü'l-Hasan Burhâneddîn Ali b. Ebî Bekr. el-Hidâye şerhu Bidâyeti’l-mübtedî. thk. Muhammed Muhammed Tâmir. Kahire: Dâru’s-selâm, 2000.
• Nesefî, Ebû Hafs Necmeddin Ömer b. Muhammed b. Ahmed. Tılbetü’t-talebe fi'l-ıstılâhati'l-fıkhiyye. Beyrut: Dâru’n-Nefâis, 1995. 120.
• Şeybânî, Muhammed b. Hasan b. Ferkad. el-Hücce alâ ehli'l-Medîne. Haydarâbâd: Alemü’l-kütüp, 1965.
• Şeybânî, el-Muvatta’. thk. Abdulvehhâb Abdullatîf. 2.bs. Kahire: el-Mektebetü’l-ilmiyye ts.
• Şeybânî, el-Asl. thk. Mehmet Boynukalın. Beyrut: Dâru İbn Hazm 2012.
• Tahâvî, Ebû Ca‘fer Ahmed b. Muhammed b. Selâmet el-Ezdî. Muhtasaru İhtilâfi’l-ulemâ. thk. Abdullâh Nezîr Ahmed. Beyrut: Dâru’l-beşâiri’l-İslâmiyye, 1995.
• Tahâvî, Şerhu Me‘âni’l-âsâr. thk. Muhammed Seyyid Câdülhak. Kahire: Matbaatü'l-envâri'l-Muhammediyye, 1968.
• Taşköprüzade, Ebü’l-Hayr İsamüddin Ahmed Efendi, Tabakâtü’l-fukahâ thk. el-Hac Ahmed Neyle, (Musul: y.y, ts.), 16-17.
• Zeylaî, Ebû Muhammed Cemâleddîn Abdullâh b. Yûsuf b. Muhammed. Nasbu’r-râye li-ehâdîsi'l-Hidâye. b.y: el-Mektebetü'l-İslâmiyye, 1973.