Âşûrâ Orucunun Kökeni ve Fıkhi Hükmünün Tahkiki

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 2, 732 - 759, 30.11.2020

Akif Dursun

https://doi.org/10.33931/abuifd.755980

Öz

Muharrem ayının onuncu günü için İslam kültüründe âşûrâ kelimesi kullanılmaktadır. Rasûlullah’ın daha Mekke’de iken âşûrâ günü oruç tuttuğu, Medine’ye hicret ettikten sonra ilk Muharrem ayında hem kendisinin tutup hem de Müslümanlara emrettiği bilinmektedir. Ramazan orucu farz olduktan sonra âşûrâ günü oruç tutmak teşvik edilmiş ancak tutup tutmamak kişilere bırakılmıştır. Medine’de yaşayan Yahudilerin de bu günde oruç tuttuğuna ve bu güne tazim ettiğine dair çok sayıda hadis rivayet edilmiştir. Bu durum bazı Müslümanlar arasında rahatsızlık oluşturmuş, durumu Rasûlullah’a aktarmışlar, o da dokuzuncu günü de oruç tutulmasını emretmiş ancak kendisi bunu uygulamadan vefat etmiştir. Bu rivayetlere istinaden mezheplerde Muharrem’in dokuz ve onunda iki gün oruç tutmak teşvik edilmiş; Hanefî uleması ise Yahudilere benzemek manası taşıyacağı için sadece Muharrem’in onunda oruç tutmayı tenzihen mekruh görmüştür. Yahudilerin o gün oruç tuttuğuna ve tazim ettiklerine dair rivayetlere bakarak müsteşriklerin çoğunluğu ve onları takip eden bazı Müslüman araştırmacılar âşûrâ orucunun Yahudilerden alınan bir oruç olduğunu iddia etmişlerdir. Bu makalede âşûrâ ile ilgili bu iki konu yani âşûrânın bir Yahudi orucu olup olmadığı ve sadece Muharrem’in onunda oruç tutmakta kerahet bulunup bulunmadığı, rivayetler ve takvim karşılaştırmaları yapılarak incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Âşûrâ, Takvim, Yahudi, Muharrem, Oruç

Origins of Fasting During the Day of Ashoura and Its Verification in terms of Fiqh

Öz

The term “ashoura” is used in Islamic culture for the 10th day of Muharram. It’s known that Rasulullah fasted in Muharram when he was in Macca and he ordered Muslims to do so in first Muharram after the hejira of Madina. After fasting during Ramadan became fardh, Ashoura fasting has been reccomended but never been accepted as compulsory. There are number of hadith about the jews performing the same fast and blessing that day. That situtaion created discomfort among Muslims, thereupon Rasulullah ordered them to fast during the 9th day either, yet he passed away without practising it. Referring to these riwayat, it’s been encouraged to fast both in 9th and 10th day of Muharram; moreover Hanafis have accepted fasting during only the 10th day of Muharram as makruh tanzihi since it could be meant to resemble the jews. Most of the orientalists and Muslims following them claimed that ashoura fasting takes its source from the jews by looking at their blessing and performance of it. In this article, two main topics are examined: if there is a karahat to fast only at the 10th day of Muharram and whether the ashoura is a Jewish fast by comparing narratives and calendars.

Anahtar Kelimeler

Fasting, Ashorua, Calendar, Jew, Muharram

Kaynakça

• Abdürrezzâk San‘ânî, Ebû Bekir Abdurrezzâk b. Hemmâm b. Nâfî. el-Muṣannef, thk. Habîburrahman el-A’zemî. 11 Cilt. Hind: el-Meclisü’l-İlmî, 1403.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî, el-Müsned, thk. Şuayb Arnavud vd. 45 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1421/2001.
• Akgür, A. Necati. "Takvim". Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 31 Mayıs 2020. https://islamansiklopedisi.org.tr/takvim
• Akgür, A. Necati. “Nesi'li Takvimde Hz. Peygamber'in Doğumu ve Hicret Günleri”. Türk Dünyası Araştırmaları 84 (Haziran 1993), 59-90.
• Akram, Muhammad. “Dinler Tarihi Açısından Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam’da Orucun Anlamı ve Önemi”. Ramazan ve Oruç. ed. Berat Açıl vd. 45-62. İstanbul: Ümraniye Belediyesi, Haziran 2015.
• Altıntaş, Yusuf, “Musevi Dinî Bayramları ve Kutsal Günleri”, Türk Yahudileri. Erişim 31 Mayıs 2020. http://www.turkyahudileri.com/index.php/tr/yahudilik/106-musevi-dini-bayramlari-ve-kutsal-gunleri.
• Apaydın, H. Yunus vd. İlmihâl. 2 Cilt. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Dördüncü baskı, 2003.
• Arslantaş, Nuh. “Hz. Peygamber’in Çağdaşı Yahudilerin İnanç-İbadet ve Dinî Hayatları ile İlgili Bazı Tespitler”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 34 (2008), 55-92.
• Âsım Efendi. Mütercim, Kâmus Tercümesi. 4 Cilt. İstanbul: Bahriye Matbaası, 1305.
• Atasağun, Galip. “Yahudilikte Dinî Sembol ve Kavramlar”. Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11/1 (2001), 125-156.
• Aynî, Ebû Muhammed (Ebu’s-Senâ) Bedrüddîn Mahmûd b. Ahmed b. Mûsâ b. Ahmed, el-Binâye fî şerḥi’l-Hidâye. 13 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 2000.
• Aynî, Ebû Muhammed (Ebu’s-Senâ) Bedrüddîn. ʿUmdetü’l-ḳārî fî şerḥi Ṣaḥîḥi’l-Buḫârî. 25 cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, ts.
• Baş, Eyüp. “Aşûre Günü, Tarihsel Boyutu ve Osmanlı Dinî Hayatındaki Yeri Üzerine Düşünceler”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 45/1 (2004), 167-190.
• Başar, Kevser. Câhiliye Dönemi Arap Takviminde Nesî. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyin b. Ali. Şuʿabü’l-îmân. thk. Abdülalî Abdülhamid. 14 Cilt. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 2003.
• Bilmen, Ömer Nasûhi. Büyük İslam İlmihâli. sad. Akif Dursun. İstanbul: Nuh Yayınları, 2015.
• Bîrûnî, Ebu’r-Reyhân Muhammed b. Ahmed. el-Âs̱ârü’l-bâḳıye ʿani’l-ḳurûni’l-ḫâliye. Kahire: Mektebetü’s-Sekâfe, 2008.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail b. İbrahim. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ, thk. Muhammed Züheyr b. Nâsır. 9 Cilt. b.y.: Dâru Tavki’n-Necât, 1422.
• Buhûtî, Mansûr b. Yûnus. Keşşâfü’l-ḳınâʿ ʿan (metn)i’l-İḳnâ. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, ts.
• Burhâneddin Buhârî, (Burhânü’ş-Şerîa) Mahmûd b. Ahmed b. Abdilazîz b. Ömer el-Buhârî el-Mergīnânî. el-Muḥîṭü’l-Burhânî fi’l-fıḳhi’n-Nuʿmânî. thk. Abdülkerim Sami. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 1424/2004.
• Cessas, Ebû Bekir Ahmed b. ‘Alî er-Râzî. Şerḥu Muḫtaṣari’ṭ-Ṭaḥâvî. 8 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Beşâ’iri’l-İslâmiyye, 2010.
• Çağatay, Neşet. “Eski Çağlardan Bu Yana Zaman Ölçümü ve Takvim”. Ankara İlahiyat Fakültesi Dergisi 22 (1978), 105-138.
• ed-Derviş, Macid Ahmed Niyazi. ‘Âşûrâ fi’ş-şeria‘ ve’t-tarîḫ. Trablus-Lübnan: Dâru’l-İlim ve’l-Ulemâ, 1436/2014.
• Doenyas, Nazlı, “Artık yılda Purim ne zaman kutlanır?”, Şalom. Erişim 4 Nisan 2020. http://www.salom.com.tr/arsiv/haber-89969-artik_yilda_purim_ne_zaman_kutlanir.html
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî el-Ezdî. Sünen. thk. Muhammed Muhyiddin Abdülhamid. 4 Cilt. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, ts.
• Ebû İshak eş-Şirâzî, Cemâlüddîn İbrâhîm b. Alî b. Yûsuf. el-Müheẕẕeb fî fıḳhi’l-İmâm eş-Şâfiʿî. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, ts.
• Ebu Muhammed Ali b. Zekeriyya el-Munbecî, el-Lübâb fi’l-Cemʿi beyne's-Sünneti ve'l-Kitâb, thk. Muhammed Fadl Abdülaziz. 2 Cilt. Dımeşk: Dâru’l-Kalem, 1994.
• Ebû Yusuf, Ya‘kūb b. İbrâhîm b. Habîb b. Sa‘d el-Kûfî. Kitâbü’l-Âs̱âr. thk. Ebu’l-Vefâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, ts.
• Ebu’l-Velid İbn Rüşd, Muhammed b. Ahmed b. Ahmed el-Kurtubî el-Endelüsî el-Cedd. el-Muḳaddimâtü’l-mümehhidât thk. Muhammed Haccî. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 1988.
• Ebu’l-Velid İbn Rüşd el-Cedd. el-Beyân ve’t-taḥṣîl, thk. Muhammed Haccî vd. 19 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1988.
• Elbânî, Ebû Abdurrahman Muhammed Nasîruddin b. el-Hâc Nûh b. Necâti b. Âdem. Daî‘fu Câmi‘i’s-Saġîr, b.y.: el-Mektebü’l-İslâmî, ts.
• Erdem, Sargon, "Bayram". Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 31 Mayıs 2020. https://islamansiklopedisi.org.tr/bayram#1
• eş-Şâşî, Ebû Bekr Fahrü’l-islâm Muhammed b. Ahmed b. el-Hüseyn. Hilyetü’l-ʿulemâʾ fî maʿrifeti meẕâhibi’l-fuḳahâʾ. thk. Yasin Ahmed İbrahim, 3 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1980.
• Ezherî, Ebû Mansûr Muhammed b. Ahmed b. Ezher el-Ezherî el-Herevî. Tehẕîbü’l-luġa. thk. Muhammed Ivad. 15 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabiyye, 2001.
• Ezrâkî, Ebü’l-Velîd Muhammed b. Abdillâh b. Ahmed b. Muhammed. Aḫbâru Mekke ve mâ câʾe fîhâ mine’l-âs̱âr. thk. Rüşdi es-Sâlih. 2 Cilt. Beyrut: Dâru Endülüs, ts.
• Gazi Ahmed Muhtar Paşa. Islahut-Takvim. Mısır: Muhammed Efendi Matbaası, 1308.
• Gürkan, Salime Leyla. Yahudilik, İstanbul: İsam Yay., Dördüncü basım, Haziran 2012.
• Hâkim, Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillâh b. Muhammed el-Hâkim en-Nîsâbûrî. el-Müstedrek ale’ṣ-Ṣaḥîḥayn. thk. Mustafa Abdülkadir Ata’. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 1990.
• Hamidullah, Muhammed. “Hicri Takvim ve Tarihi Arkaplanı”. çev. Kasım Şulul. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9/9 (2000), 671-685.
• Hamidullah, Muhammed. “İslamiyette Niçin Ay Takvimi Kullanılır”. İslam Düşüncesi 1/1 (1967), 50-54.
• Haraşî, Ebû Abdillâh Muhammed. eş-Şerḥu’l-kebîr ʿalâ Muḫtaṣarı Ḫalîl. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
• Hattâb, Şemsüddin Ebû Abdillah Muhammed b. Muhammed er-Ruaynî. Mevâhibü’l-celîl li-şerḥi Muḫtaṣarı Ḫalîl. 6 Cilt. b.y.: Dâru’l-Fikr, 1992.
• Hattabî, Ebû Süleymân Hamd (Ahmed) b. Muhammed b. İbrâhîm b. el-Büstî. Iṣlâḥu ġalaṭi’l-muḥaddis̱în. thk. Hâtime ed-Dâmin. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1985.
• Hattabî, Ebû Süleymân Hamd(Ahmed) b. Muhammed. Ġarîbü’l-ḥadîs̱, thk. Abdülkerim İbrahim el-Garbâvî. 3 Cilt. Dımeşk: Dâru’l-Fikr, 1982.
• İbn Abdülber en-Nemerî, Ebû Ömer Cemâlüddîn Yûsuf b. Abdillâh b. Muhammed. el-Kâfî fî fıḳhi ehli’l-Medîne. thk. Muhammed Muhammed Ehîd. 2 Cilt. Suud: Mektebetü’r-Riyâd el-Hadîse, 1980.
• İbn Âbidîn, Muhammed Emîn b. Ömer b. Abdilazîz el-Hüseynî ed-Dımaşkī. Reddü’l-muḥtâr ʿale’d-Dürri’l-muḫtâr. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1992.
• İbn Cüzey, Ebü’l-Kāsım Muhammed b. Ahmed b. Muhammed el-Kelbî. el-Ḳavânînü’l-fıḳhiyye fî telḫîṣi meẕhebi’l-Mâlikiyye. b.y.: y.y., ts.
• İbn Düreyd, Ebû Bekr Muhammed b. el-Hasen b. Düreyd el-Ezdî el-Basrî, Cemheretü’l-lüġa. thk. Remzi Münir Baʿlebekkî. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-İlim, 1987.
• İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekir ‘Abdullah b. Muhammed b. Ebî Şeybe İbrâhîm el-Absî el-Kûfî. el-Mûsânnef. thk. Kemal Yusuf el-Hût. 7 Cilt. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 1409.
• İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekir ‘Abdullah b. Muhammed. el-Müsned, thk. Adil b. Yusuf - Ahmed b. Ferîd. 2 Cilt. Riyad: Dâru’l-Vatan, 1997.
• İbn Ebî Zeyd, Ebû Muhammed Abdullāh b. Ebî Zeyd Abdirrahmân el-Kayrevânî. en-Nevâdir ve’z-ziyâdât ʿalâ mâ fi’l-Müdevvene ve ġayrihâ mine’l-ümmehât min mesâʾili Mâlik ve aṣḥâbih. thk. Muhammed Abdülaziz ed-Debbağ vd. 15 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1999.
• İbn Ebî Zeyd, Ebû Muhammed Abdullāh. Metnü’r-Risâle. b.y.: Dâru’l-Fikr, ts.
• İbn Hacer el-Askalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed, Fetḥu’l-bârî bi-şerḥi Ṣaḥîḥi’l-Buḫârî. 13 cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1379.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Alî b. Ahmed b. Saîd b. Hazm el-Endelüsî el-Kurtubî. el-Muhallâ bi’l-âsâr. 12 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân b. Ahmed el-Büstî. el-Müsnedü’ṣ-ṣaḥîḥ. thk. Şuayb el-Arnavut. 18 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1413/1993.
• İbn Huzeyme, Ebû Bekr Muhammed b. İshâk b. Huzeyme es-Sülemî en-Nîsâbûrî. es-Saḥîḥ. thk. Muhammed Mustafa el-A’zamî. 4 Cilt. Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî, ts.
• İbn Hübeyre, Ebü’l-Muzaffer Avnüddîn. İḫtilâfü’l-eʾimmeti’l-ulemâʿ. thk. es-Seyyid Yusuf Ahmed. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 2002.
• İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullāh b. Ahmed b. Muhammed b. Kudâme. el-Muġnî. 10 Cilt. Kâhire: Mektebetü’l-Kâhire, 1968.
• İbn Kudâme, Ebu’l-Ferec Şemsüddîn Abdurrahmân b. Muhammed b. Ahmed el-Makdisî. eş-Şerḥu’l-kebîr. 12 Cilt. b.y.: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, ts.
• İbn Mâce, Ebû ‘Abdillâh Muhammed b. Yezîd. Sünenü İbn Mâce, thk. Muhammed Fuad Abdülbakî. 2 Cilt. b.y.: Dâru İhyâi Kütübü’l-Arabî, ts.
• İbn Müflih, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Müflih b. Muhammed el-Makdisî. Kitâbü’l-Fürûʿ. thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. 11 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2003.
• İbn Nüceym, Zeynuddîn b. İbrâhîm el-Mısrî. el-Baḥrü’r-râʾiḳ. 8 Cilt. b.y.: Dâru’l-Kütübü’l-İslâmiyye, ts.
• İbn Rüşd el-Hafid, Ebü’l-Velîd Muhammed b. Ahmed b. Muhammed el-Kurtubî. Bidâyetü’l-müctehid ve nihâyetü’l-muḳteṣid. 2 Cilt. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 2004.
• İbn Teymiyye, Ebu’l-Abbâs Takıyyüddîn Ahmed b. Abdilhalim b. Abdisselam el-Harrânî. Kitâbu’s- ṣıyam min şerḥi’l-ʿUmde. thk. Zâid b. Ahmed. 2 Cilt. b.y.: Dâru’l-Ensârî, 1996.
• İbnü’l-Ca’d, Ebü’l-Hasen Alî b. el-Ca‘d el-Cevherî. el-Müsned, thk. Âmir Ahmed Haydar. Beyrut: Müessese Nâdir, 1990.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Alî b. Muhammed el-Bağdâdî. el-Keşf li-müşkili’ṣ-Ṣaḥîḥayn. thk. Ali Hüseyn el-Bevvâb. 4 cilt. Riyad: Dâru’l-Vatan, ts.
• İmrânî, Ebu’l-Hüseyn Yahyâ b. Ebi’l-Hayr b. Sâlim b. Es‘ad. el-Beyan fi mezhebi’l-İmam eş-Şâfiʿî. thk. Kâsım Muhammed Nuri. 13 Cilt. Cidde: Dâru’l-Minhâc, 2000.
• Kârâfî, Ebu’l-Abbas Şihabuddin Ahmed b. İdris, eẕ-Ẕaḫîre. 14 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Ġarbi’l-İslâmî, 1994.
• Kâsânî, ‘Alâeddîn Ebû Bekir b. Mes‘ûd, Bedâiu’s-Sanâi‘ fî Tertîbi’ş-Şerâi‘. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 1986.
• Kitab-ı Mukaddes. Erişim 31 Mayıs 2020. https://incil.info/kitap/Levililer/23
• Kudûrî, Ahmed b. Muhammed Ebu’l-Hüseyin. et-Tecrîd. 12 Cilt. Kahire: Dâru’s-Selam, 2006.
• Kuriel, Rika. “Yahudiler Tişa Beav’da Neden Oruç Tutarlar”. Avlaremoz. Erişim 2 Nisan 2020. https://www.avlaremoz.com/2017/08/01/yahudiler-tisabeavda-neden-oruc-tutarlar-rika-kuriel
• Makrîzî, Ebû Muhammed (Ebü’l-Abbâs) Takıyyüddîn Ahmed b. Alî b. Abdilkādir b. Muhammed. İmtâʿu’l-esmâʿ bimâ li’r-resûl mine’l-ebnâʾi (enbâʾi) ve’l-aḥvâl ve’l-ḥafede ve’l-metâʿ. thk. Muhammed Abdülhumeyd en-Nüseymî. 15 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 1999.
• Mâlik b. Enes, Ebû Abdillâh Mâlik b. Enes b. Mâlik b. Ebî Âmir el-Asbahî el-Yemenî. el-Muvaṭṭaʾ. thk.
• Muhammed Fuad Abdülbakî. 2 Cilt. Beyrût: Daru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1985.
• Maverdî, Ebu’l-Hasen Ali b. Muhammed. el-Ḥâvi’l-kebîr. 19 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 1999.
• Mevvak, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yûsuf b. Ebi’l-Kāsım el-Mevvâk el-Abderî. et-Tâc ve’l-iklîl li-Muḫtaṣarı Ḫalîl. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 1994.
• Müslim, Ebu’l-Huseyn b. el-Haccâc en-Neysâbûrî. el-Câmi‘u’s-Sahîh. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkī. 5 Cilt. Beyrut Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
• Nesâî, Ebû ‘Abdirrahmân Ahmed b. Şu‘ayb. Sünenu’n-Nesâî es-suġrâ. thk. Abdülfettah Ebû Gudde. 9 Cilt. Haleb: Mektebetü’l-Matbûati’l-İslâmiyye, 1986.
• Nevevî, Ebû Zekeriya Muhyiddin Yahya b. Şeref. el-Mecmûʿ şerḥu’l-Müheẕẕeb. 20 Cilt. b.y.: Dâru’l-Fikr, ts.
• Nevevî. el-Minhâc şerḥu Sahih-i Müslim (Şerḥu’n-Nevevî). 18 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâ’it-Türâsi’l-Arabî, 1392.
• Ojalvo, Denis. “İslam’da âşûrâ orucu - Yahudiler’de Hz. Süleyman Mabedi’nin yıkılışının yası orucu”. Şalom. Erişim 2 Nisan 2020. https://www.salom.com.tr/arsiv/haber-73831-Islamda_asure_orucu__yahudilerde_hz_suleyman_mabedinin_yikilisinin_yasi_orucu.html
• Özen, Âdem. Yahudilikte İbadet. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1999.
• Râfiî’, Ebu’l-Kāsım Abdülkerîm. Fetḥu’l-ʿazîz fî Şerḥi’l-Vecîz. 13 Cilt. b.y.: Dâru’l-Fikr, ts.
• Rich, Tracey R. “Jewish Calendar”. Jewfaq. Erişim 4 Nisan 2020. https://www.jewfaq.org/calendar.htm
• Rûyânî, Ebu’l-Mehâsin Fahrülislâm Abdülvâhid b. İsmâîl b. Ahmed. Baḥru’l-meẕheb fî fürûʿı meẕhebi’l-İmâm eş-Şâfiʿî. thk. Tarık Fethi es-Seyyid. 14 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 2009.
• Semerkandî, Alâeddîn Ebû Bekir Muhammed b. Ahmed. Tuḥfetü’l-fuḳahâʾ. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 1994.
• Serahsî, Şemsu’l-Eimme Ebû Bekir Muhammed b. Ahmed. el-Mebsûṭ. 30 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, ts.
• Sevivon. Tarih Çevirme. Erişim 31 Mayıs 2020. http://www.sevivon.com/
• Sıkıllî, Ebû Bekir Muhammed b. Abdullah. el-Câmi‘ li-mesâ’ili’l-Müdevvene. thk. Doktora Öğrencileri. 24 Cilt. b.y.: Dâru’l-Fikr, 1434/2013.
• Suğdî, Ebu’l-Hasen (Hüseyn) Rüknülislâm Alî b. el-Hüseyn b. Muhammed. en-Nütef fi’l-fetâvâ, thk.
• Salahuddin en-Nâhî. Cilt. Amman - Beyrut: Dâru’l-Furkan - Müessesetü’r-Risâle, 1984.
• Şâfiʿî, Muhammed b. İdris. İḫtilâfü’l-ḥadîs̱ (el-Ümm’ün sonunda). Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 1990.
• Şâfiʿî, Muhammed b. İdris. el-Müsned. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 1400.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmülî et-Taberî el-Bağdâdî. Tehẕîbü’l-âs̱âr ve tafṣîlü’s̱-s̱âbit ʿan Resûlillâhi ṣallallāhu ʿaleyhi ve sellem mine’l-aḫbâr. thk. Mahmud Muhammed Şakir. 2 Cilt. Kahire: Matbaatü’l-Medenî, ts.
• Tahâvî, Ebû Ca‘fer Ahmed b. Muhammed b. Selâme. Şerḥu Müşkili’l-âs̱âr. thk. Şuayb el-Arnaut. 16 Cilt. Beyrut: Müessesetü Risale, 1415.
• Tahâvî, Ebû Ca‘fer Ahmed b. Muhammed. Şerḥu Meʿâni’l-âs̱âr. thk. Muhammed Zührî - Muhammed Seyyid Câdu’l-Hak. 5 Cilt. b.y.: Âlemü’l-Kütüb, 1994.
• Tarakçı, Muhammet. “Yahudilikte Oruç”. İlsam. Erişim 02.04.2020. http://ilsam.org.tr/yahudilikte-oruc-doc-dr-muhammet-tarakci/
• Tayâlisî, Ebû Dâvûd Süleymân b. Dâvûd b. el-Cârûd et-Tayâlisî. el-Müsned, thk. Muhammed b. Abdülmuhsin et-Türkî. 4 Cilt. Mısır: Dâru Hecer, 1999.
• Tirmizî, Ebû ‘Îsâ Muhammed b. ‘Îsâ es-Sulemî. el-Câmi‘u’l-kebîr (Sünen-i Tirmizî). 5 Cilt. Mısır: Mustafa Babi’l-Halebî, 1975.
• Tora Aftarat. Sevivon. Erişim 31 Mayıs 2020. http://www.sevivon.com/images/stories/dokumanlar/tora_kitap_5_iPad.pdf
• Türk Tarih Kurumu. Tarih Çevirme Kılavuzu. Erişim 31 Mayıs 2020. https://www.ttk.gov.tr/genel/tarih-cevirme-kilavuzu.
• Wensinck, A. J.. “Âşûrâ”. MEB İslam Ansiklopedisi. 1/710-711. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1978.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Âşûrâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 4/24-26. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
• Yitik, Ali İhsan. "Oruç". Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 33/414-416. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
• Zeynüddin er-Râzî, Ebû Abdullah Muhammed. Tuḥfetü’l-mülûk. thk. Abdullah Nezir Ahmed. Beyrut: Dâru’l-Beşâiru’l-İslâmiyye, 1417.