Elegiac Poems of Hazrat Fatimah to the Messenger of Allah

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 2, 711 - 731, 30.11.2020

Mehmet Yılmaz

https://doi.org/10.33931/abuifd.781158

Cited By: 1

Öz

Hazrat Fatimah occupies a privileged place for the Messenger of Allah. Fatimah recited marsiyas after the martyrdom of the Prophet. Five marsiya poems of Hazrat Fatimah have been identified for the subject-matter. These marsiya poems are written in short makta instead of traditionally long Arabic poems. In these forms called makta, the focus is on the agony, sorrow, and emotional intensity felt by the poet after the martyrdom of Prophet. The poet desires to cry continuously until her death in order to alleviate her agony and to be relieved a little bit. The poet wants all Muslims who have received the news of the death of the Prophet to accompany her in every place by crying over his martyrdom. The poet thinks that Mount Uhud and the Kaaba, bearing the memories of the Prophet, must also weep. While the poet reflects the agony and emotional intensity that she feels in the heart to the couplets, she pays attention to adhere to values brought by the Islam faith. In order to make her agony and emotional intensity closer to the perception of the reader, the poet also uses examples of figure of speech that are common in ancient Arabic poetry tradition.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language and Rhetoric, Messenger of Allah, Hazrat Fatimah, Poetry, Marsiya (Elegiac Poem)

Hz. Fâtıma’nın Allah Resûlü’ne Mersiye Şiirleri

Öz

Hz. Fâtıma (öl. 11/632), babasının nazarında ayrıcalıklı bir konuma sahiptir. Bu bakımdan Araplarda adet olduğu üzere Allah Resûlü’nün ardından Hz. Fâtıma tarafından mersiye şiirleri okunması beklenecek bir durumdur. Çalışma, Allah Resûlü’nün vefatını müteakip nübüvvet evine mensup en yakın bireylerden birinin duyguları hakkında ipucu vermesi bakımından önem arz etmektedir. Ne var ki araştırma konusu şiirlerle ilgili müstakil çalışmalara rastlanmamaktadır. İlgili şiirler alandaki boşluğu doldurmaya katkıda bulunmak amacıyla çalışma konusu yapılmıştır. Hz. Fâtıma’ya ait çalışma konusu beş mersiye şiiri tespit edilmiştir. İlgili mersiyeler uzun soluklu geleneksel Arap şiirleri yerine kısa maktalar halindedir. Maktalarda daha çok şairin yüreğinde hissettiği acı, keder ve duygu yoğunluğu ön plana çıkmaktadır. Şair acısını hafifletmek ve biraz olsun rahatlamak amacıyla ölene kadar durmadan ağlama arzusundadır. Şair Allah Resûlü’nün vefat haberini alan bütün Müslümanların ağlayarak her yerde kendisine eşlik etmelerini istemektedir. Dahası şaire göre Allah Resûlü’nün hatıralarını taşıyan Uhud dağı ve Beytullah da ağlamalıdır. Şair duygu yoğunluğunu beyitlere yansıtırken elbise yırtma, yüz tırmalama ve yüksek sesle feryat etme gibi Câhiliye adetleri yerine İslâm inancının beraberinde getirdiği değerlere bağlı kalmaya dikkat etmektedir. Şair bunu yaparken acısını ve duygu yoğunluğunu muhatabın algısına yaklaştırmak amacıyla eski Arap şiir geleneğinde sıkça rastlanan teşbih, istiare ve mecaz gibi edebî tasvir örneklerine de yer vermektedir.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Belâgatı, Allah Resûlü, Hz. Fâtıma, Şiir, Mersiye

Kaynakça

• ‘Abdulmelik b. Huseyn b. ‘Abdilmelik. Semtu’n-nucûmi’l-‘avâlî fî enbâi’l-evâili ve’t-tevâlî, thk. ‘Âdil Ahmed Abdi’l-Mevcûd v.dğr. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1998.
• ‘Abdurrahmân, es-Suheylî. er-Ravdu’l-unuf fî şerhi’s-Sîreti’n-Nebeviyye li’bn’i-Hişâm. Thk. Mecdî b. Mansûr eş-Şûrâ Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, ts.
• ‘Abdussettâr eş-Şeyh Fâtımatu’z-Zehrâ’ Radıyallâhu ‘anhâ. Dimaşk: Dâru’l-Kalem, 2015.
• Âcurî, Ebû Bekr Muhammed b. el-Huseyn el-. eş-Şerî‘ah. Thk. el-Velîd b. Muhammed b. Nebîh Seyfuddîn. Doha: Muessesetu Kurtuba, 1996.
• ‘Akkâd, ‘Abbâs Mahmûd el-. Fâtımatu’z-Zehrâ’ ve’l-Fâtımıyyûn. Kahire: Nahdatu Mısr, 2003.
• ‘Atîk, ‘Abdulazîz. ‘İlmu’l-beyân. Beyrut: Dâru’n-Nahdati’l-‘Arabiyye, ts.
• Bin en-Neccâr, el-Hâfız. ed-Durrâtu’s-semîne fî târîhi’l-Medîne. Thk. Muhammed Zeynuhum Muhammed ‘Azb. Port Sa‘îd: Mektebetu’s-Sekâfeti’d-Dîniyye, 1995.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail b. İbrahim b. el-Muğîra el-Cu‘fî el-. el-Câmi’u’s-sahîh. Thk. Muhibbuddîn el-Hatîb. Kahire: el-Mektebetu’s-Selefiyye, 1400.
• Câbir, ‘Usfûr, es-Sûratu’l-fenniyye. Beyrut: el-Merkezu’s-Sekâfiyyu’l-‘Arabî, 1992.
• Carl Brockelmann. Târîhu’l-edebi’l-‘arabî. Trc. ‘Abdulhalîm en-Neccâr. Kahire: Dâru’l-Ma‘ârif, ts. Cevâd Ali. el-Mufassal fî târîhi’l-‘Arab kable’l-İslâm. Bağdat: Câmi‘atu Bağdâd, 1993.
• Cumu‘ah, Huseyn. er-Risâ’ fî’ş-şi‘ri’l-câhilî ve sadri’l-İslâm. Dimaşk: Câmi‘atu Dimaşk, Doktora Tezi, 1982. Dayf, Şevkî. er-Risâ. Kahire: Dâru’l-Ma‘ârif, ts.
• Dayf, Şevkî. Târîhu’l-edebi’l-‘Arabî el-‘Asru’l-câhilî. Kahire: Dâru’l-Ma‘ârif, 1960.
• Ebû’l-‘Abbâs el-Mufaddal b. Muhammed ed-Dabbî. el-Mufaddaliyyât. Thk. Ahmed Muhammed Şâkir v.dğr. Kahire: Dâru’l-Ma‘ârif, 1942.
• Ebu’l-‘Abbâs Muhammed b. Yezîd el-Muberrid. Kitâbu’t-ta‘âzî ve’l-merâsî. Thk. Halîl Mansûr. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1996.
• Ebû ‘Ali İsmâîl b. el-Kâsım el-Kâlî. Kitâbu’l-Emâlî. Kahire: el-Hey’etu’l-Mısriyyetu’l-‘Âmme Li’l-Kitâb, 1975.
• Ebû ‘Amr b. Bahr el-Câhız. el-Beyân ve’t-tebyîn. Thk. Abdusselâm Muhammed Hârûn. Kahire: Mektebetu’l-Hancî, 1998.
• Ebû Bekr Muhammed b. Davûd el-Isbahânî. ez-Zuhre. Thk. İbrâhîm es-Sâmurrâî. ez-Zerkâ’: Mektebetu’l-Menâr, 1985.
• Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr et-Taberî. Târîhu’Taberî Târîhu’r-rusul ve’l-mulûk. Thk. Muhammed Ebû’l-Fadl İbrâhîm. Kahire: Dâru’l-Ma‘ârif, ts.
• Ebu’l-Fadl Ahmed b. Ebî Tâhir. Belâgâtu’n-nisâ’. Thk. Ahmed el-Ulfî. Kahire: Matba‘atu Medreseti Vâlideti ‘Abbâs el-Evvel, 1908.
• Ebû’l-Ferec el-Asfâhânî. Kitâbu’l-agânî. Thk. İbrahim es-Se‘âfîn v.dğr. Beyrut: Dâru Sâdır, 2008.
• Ebû’l-Fidâ İsmâ‘îl b. Kesîr. es-Sîretu’n-nebeviyye. Thk. Mustafa Abdu’l-Vâhid. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1982. Ebû Şerîfe Abdulkâdir, v.dğr. Medhal ilâ tahlîli’n-nassi’l-edebî. Amman: Dâru’l-Fikr, 2008.
• Ebû ‘Ubâde, el-Velîd b. el-Buhturî. el-Hamâse. Thk. Muhamed İbrahim el-Hûr v.dğr. Abu Dabi: Hey’etu Abû Dabî li’s-Sekâfeti ve’t-Turâs, 2007.
• Ebû ‘Umar Yûsuf b. Abdillah b. Muhammed b. ‘Abdilbirr en-Nemerî. Behcetu’l-mecâlis ve unsu’l-mucâlis. Thk. Muhammed Mursî el-Hûlî. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, ts.
• Elûsî, Ebu’l-Fadl Şihâbuddîn es-Seyyid Mahmûd el-. Rûhu’l-ma‘ânî fî tefsîri’l-Kur’âni’l-‘Azîm ve’s-seb‘i’l-mesânî. Beyrut: İhyâu’t-Turâsi’l-‘Arabî, ts.
• Elûsî, Mahmûd Şukrî el-. Bulûğu’l-ereb fî m‘arifeti ahvâli’l-‘Arab. Şrh. Muhammed Behcet el-Eserî. Kahire: Dâru’l-Kitâbi’l-Mısrî, 1314.
• Emânî, ‘Abdulhalîm Ali eş-Şeyh Halîl. Eseru’l-İslâm fî şi‘ri’r-risâ’. Mafrak: Câmi‘atu Âli’l-Beyt, Yüksek Lisans Tezi, 2002.
• Emîl Nâsîf. Arva‘u mâ kîle fî fenni’r-risâ’. Beyrut: Dâru’l-Cîl, ts.
• Emîn, Ahmed. en-Nakdu’l-edebî. Kahire: Muessesetu Hindâvî li’t-Ta‘lîmi ve’s-Sekâfe, 2012.
• Ferhânî, Mehdî. “er-Risâ’ ‘âdâtuhu ve tekâlîduh fi’l-‘asrayn el-câhilî ve’l-islâmî dirâse mukârane” Câmi‘atu Zî Kâr Dergisi. Zî Kâr: Câmi‘atu Zî Kâr, 2016, 20/371.
• Fuad Sezgin. Târîhu’t-turâsi’l-İslâmî. Trc. Mahmûd Fehmî Hicâzî. Riyad: İdâratu’s-Sekâfeti ve’n-Neşr, 1983.
• Hafâcî, ‘Abdulmun‘im v.dğr. el-Belâgatu’l-‘Arabiyye beyne’t-taklîdi ve’t-tecdîd. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1992.
• Hamevî, Muhammed b. Abdullah b. Muhammed el-Kaysî el-. Selvetu’l-keîb bi vefâti’l-Habîb. Thk. Sâlih Yûsuf Ma‘tûk. Dubey: Dâru’l-Buhûs, 2002.
• Hâmid, Abdullah v.dğr el-. el-Belâgatu ve’n-nakd. Riyad: Câmi‘atu İmam Muhammed b. Su‘ûd, 1994.
• Hamîs b. Mâcid b. Hamîs, es-Subbârî. Fennu’r-risâ’ ‘ınde şâ‘irâti’l-Câhiliyye. Nizvâ: Câmi‘atu Nizvâ, 2009.
• Hassân b. Sâbit. Dîvân. Thk. ‘Abde Muhannâ. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1994.
• Husarî, Ebû İshâk İbrâhîm b. ‘Ali el-. Zehru’l-âdâb ve semeru’l-elbâb. Thk. ‘Ali Muhammed el-Bicâvî. Kahire: Dâru İhyâi’l-Kutubi’l- ‘Arabiyye, 1953.
• İbn ‘Abdi Rabbih, Ahmed b. Muhammed. el-‘Ikdu’l-ferîd. Thk. ‘Abdulmecîd et-Terhînî. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1983.
• İbn Hanbel, Ebû ‘Abdillah Ahmed b. Muhammed. Kitâbu fadâili’s-sahâbe. Thk. Vasiyyullâh b. Muhammed ‘Abbâs. Mekke: Dâru’l-‘İlm, 1983.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed ‘Abdulmelik. Sîretu’n-Nebi. Thk. Mecdî Fethi es-Seyyid. Tanta: Dâru’s-Sahabe Li’t-Turâs, 1995.
• İbn Mâce, Ebû ‘Abdillah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. Sunen. Thk. Muhammed Fuâd ‘Abdulbâkî. Kahire: Dâru İhyâi’l-Kutubi’l-‘Arabiyye, ts.
• İbn Manzûr. Lisânu’l-‘Arab. Kahire: Dâru’l-Ma‘ârif, ts.
• İbn Raşîk, Ebû Ali el-Hasen el-Ķayravânî. el-‘Umde fî mahâsini’ş-şi‘r ve âdâbihi ve nakdih. thk. Muhammed Muhyiddîn Abdulhamid. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1981.
• İbn Sa‘d, Muhammed b. Menî‘ ez-Zuhrî. et-Tabakâtu’l-kubrâ. Thk. Muhammed Abdulkâdir ‘Atâ’. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1997.
• İbn Seyyidi’n-nâs. Minahu’l-midah. Thk. ‘İffet Visâl Hamza. Dimaşk: Dâru’l-Fikr, 1987.
• İbrahim, Enîs. Mûsîka’ş-şi‘r. Kahire: Mektebetu’l- Anglo el-Mısriyye, 1952.
• Lebîd b. Rabî‘a. Dîvân. Beyrut: Dâru Sâdır, ts.
• Mecduddîn Muhammed b. Ya‘kûb el-feyrûzâbâdî. el-Kâmûsu’l-muhît. Thk. Muhammed Na‘îm el-‘Irksûsî v.dğr. Beyrut: Muessesetu’r-Risâle, 2005.
• Mendûr Muhammed. en-Nakdu’l-edebî ‘inde’l-‘Arab. Kahire: Nahdatu Mısr, 1996.
• Merzûkî, Ebû Ali Ahmed b. Muhammed el-Hasen el-. Şerhu dîvâni’l-hamâse. Nşr. Ahmed Emîn v.dğr. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1991.
• Mes‘ûdî, Ebu’l-Hasen b. ‘Ali el-. Murûcu’z-zeheb. Thk. Kemâl Hasen Mar‘î. Beyrut: el-Mektebetu’l- ‘Asriyye, 2005 . Mubârek, Zekî. el-Medâihu’n-Nebeviyye fi’l-edebi’l-‘arabî. Kahire: el-Hey’etu’l- ‘Âmme li Kusûri’s-Sekâfe, 2003.
• Muberrid, Ebu’l-‘Abbâs Muhammed b. Yezîd el-. Kitâbu et-te‘âzi ve’l-merâsî. Thk. Halîl el-Mansûr. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1996.
• Muhyiddîn, Ebû Bekr Zekeriyya Yahyâ b. Şeref en-Nevevî. el-Ezkâr min kelâmi Seyyidi’l-ebrâr. Mekke: Mektebetu Nizâr Mustafa el-Bâz, 1997.
• Munzir el-Cebbûrî. Eyyâmu’l-‘Arabi ve eseruhâ fi’ş-şi ‘ri’l-Câhilî. Bağdat: Dâru’ş-Şu’ûni’s-Sekâfiyyeti’l-‘Âmme, 1986.
• Muslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî. Sahîh-i Muslim. Thk. Muhammed Fuâd Abdulbâki. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1991.
• Nemerî, Yûsuf b. Abdullah b. ‘Abdi’l-Azîz el-Kurtubî en-. el-İstî‘âb fî ma‘rifeti’l-ashâb. Nşr. ‘Âdil Murşid. Amman: Dâru’l-A‘lâm, 2002.
• Nuveyrî, Şihâbuddîn Ahmed b. ‘Abdulvehhâb en-. Nihâyetu’l-ereb fî funûni’l-edeb. Thk. Mufîd Kumeyha v.dğr. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 2004.
• Şâyib, Ahmed eş-. el-Uslûb dirâse belagiyye tahlîliyye li usûli’l-esâlîbi’l-edebiyye. Kahire: Mektebetu’n-Nahdati’l-Mısriyye, 1991.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr et-. Tefsîru’t-Taberî Câmi‘u’l-beyân ‘an te’vîli âyi’l-Kur’ân. Thk. Abdullah b. Abdu’l-Muhsin et-Turkî. Kahire: Merkezu’l-Buhûs Ve’d-Dirâsâti’l-‘Arabiyye ve’l-İslâmiyye, 2001.
• Tirmizî, Ebû ‘Îsâ Muhammed b. ‘Îsâ et-. el-Câmi‘u’l-Kebîr. Thk. Beşşâr ‘Avvâd M‘arûf. Beyrut: Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 1996.
• Yahya el-Cebbûrî, eş-Şi‘ru’l-câhilî hasâisuhû ve funûnuh. Beyrut: Muessesetu’r-Risâle, 1986.
• Yahya el-Cebbûrî. Şi‘ru’l-muhadramîn ve eseru’l-İslâmi fîh. Beyrut: Muessesetu’r-Risâle,1981.
• Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım Cârullah Mahmûd b. ‘Umar b. Ahmed ez-. Esâsu’l-belâgah. Thk. Muhammed Bâsil ‘Uyûnu’s-sûd. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1998.