The Linguistic Framework of Understanding Qurʾān in terms of Uṣūl al-Fiqh

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 1, 226 - 261, 30.05.2021

Ramazan Korkut

https://doi.org/10.33931/abuifd.857486

Cited By: 2

Öz

Address of Qurʾān is clear, understandable and universal. But some of the interlocutors don’t know its language or may understand it superficially, incompletely and wrongly due to their low level of Arabic knowledge. The usulists stipulated that those who would interpret the Qurʾān and convey its message to the addressee has to know its language, kitāb, sunnah, ijmāʿ and uṣūl al-fiqh. Therefore, they discussed the method, linguistic framework and linguistic rules of understanding of Qurʾān. There are also who argued that if the existing commentaries and ijtihāds are sufficient in understanding the divine, fiqh method and linguistic sciences can no longer be farḍ al-kifāya. This research aims to consider the linguistic framework of comprehending the address correctly in terms of fiqh method. Firstly, tried to analyze the linguistic nature of Qurʾān, some current problems related to the subject, the existence-absence of foreign word in the Qurʾān, the fiqh consequences of Qurʾān being in Arabic. Secondly the problem of language difference and language inadequacy of the addressee against the universality of the divine address; the possibilities and limitations of translating the address into other languages. It finally emphasized the linguistic framework of understanding the address and knowing the delicacies of its meaning.

Anahtar Kelimeler

Uṣūl al-Fiqh, Address, Language, Arabic, Addressee

Fıkıh Usulü Açısından İlahî Hitabı Anlamanın Dilbilimsel Çerçevesi

Öz

Kur’ân’ın hitabı açık, anlaşılır ve evrenseldir. Ancak muhatapların bir kısmı onun dilini bilmemekte, bir kısmı ise dil konusundaki yetersizliklerinden onu yüzeysel, eksik veya yanlış anlayabilmektedir. Usulcüler ilahî hitabı yorumlayarak onun mesajını muhataba aktarmak üzere kitap, sünnet, icmâ ve fıkıh usulünün yanında fıkıh usulünün dilbilimsel temellerini öğrenmenin farz-ı kifâye olduğunu, hitabı yorumlayarak onun mana inceliğini muhataba aktaracak kimseler açısından ise farz-ı ayn olduğunu belirtmişlerdir. Onlar bu kapsamda hitabı doğru anlamanın dilbilimsel çerçevesini, yöntem ve kurallarını analiz etmişlerdir. Öte yandan ilahi hitabı anlama konusunda mevcut yorum ve içtihatlar yeterliyse, fıkıh usulünü ve dil ilimlerini tahsil etmenin farz-ı kifâye olmaktan çıkabileceğini savunan usulcüler de olmuştur. Araştırmamız özü itibarıyla fıkıh usulü açısından ilahi hitabın dilsel mahiyetini, hitap ve muhatap arasında dil farklılığı ve muhatabın dil yetersizliği problemini ele almaktadır. Bu kapsamda öncelikle fıkıh usulü açısından ilahî hitabın tanımı, hitabın nazım açısından dilsel mahiyeti, konuyla ilgili klasik ve güncel bazı iddialar, hitabın Arapça olmasının hikmetine dair ihtilaflar, hitapta Arapçanın dışında kelimelerin varlığı-yokluğu ve hitabın Arapça olmasının sonuçları analiz edilecektir. Bilahare ilahî hitabın evrenselliği ve muhatabın dil farklılığına bağlı olarak, hitabı farklı dillere tercüme etmenin imkân ve sınırlılıkları ele alınacaktır. Son olarak fıkıh usulü açısından ilahî hitabı anlamanın, ondaki mana inceliklerine vakıf olmanın dilbilimsel çerçevesi üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Fıkıh Usulü, Hitap, Dil, Arapça, Muhatap

Kaynakça

• Afganî, Said b. Muhammed b. Ahmed. Min târîhi’n-Nahvi’l-‘Arabî. Beyrût: Dâru’l-Fikr, ts.
• Aksan, Doğan. Her Yönüyle Dil. Ankara: TDK Yayınları, 2009.
• Âmidî, Seyfüddîn Alî b. Muhammed b. Sâlim es-Sa‘lebî. el-İhkâm fî usûlî’l-ahkâm. Beyrût: Dâru’l-Kitabi’l-‘Arabî, 1404.
• Asım Cüneyt Köksal, İbrahim Kâfî Dönmez. “Usûl-i Fıkıh”. Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi. 42/201-210. Ankara: TDV Yayınları,2012.
• Bâkıllânî. Muhammed b. Tayyib b. Muhammed. et-Takrîb ve’l-irşâd. Beyrût: Müessesetü’r-Risâle, 1998.
• Bor, Adil. Kur’ân Belağatinde Hitap ve Muhatap İlişkisi. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2017.
• Cevâlîkī, Mevhûb b. Ahmed b. Muhammed. el-Muʿarreb mine’l-kelâmi’l-aʿcemî ʿalâ hurûfi’l-muʿcem. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-‘Arabî, 1998.
• Buğda, Sadrettin. “Kur’ân’ı Anlamada Fıkıh Usûlünün Rolü: Emir Sîgalarının Tayini ve Delâleti Bağlamında”. SADAB 7th International Conference on Social Researches and Behavioral Sciences. Radiye Canan Bağış. Antalya: Akev University, 2020.
• Buhârî, Abdülazîz b. Ahmed b. Muhammed. Keşfü’l-esrâr ‘an usûli’l-Pezdevî. Beyrût: Daru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1997.
• Cezerî, Şemsüddin Muhammed b. Yusûf. Mi‘râcu’l-minhâc. Mekke: Dâru İbn Hazm, 2011.
• Cündioğlu, Dücane. Kur’ân Çevirilerinin Dünyası. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2005.
• Cüveynî, Ebü’l-Meâlî Rüknüddîn Abdülmelik. el-Burhân fî usûli’l-fıkh. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1997.
• Cüveynî, Ebü’l-Meâlî Rüknüddîn Abdülmelik. Muğîsu’l-halk fî tercîhi’l-kavli’l-hak. Kahire: el-Matba‘atu’l-Mısriyye, 1934.
• Cürcânî, Ebû Bekr Abdulkâhir b. Abdurrahman b. Muhammed. Delâilu’l-i’câz. Beyrût: Dâru’l-Kitâbi’l-‘Arabî, 1995.
• Ebû Hanîfe, Nu’man b. Sabit. el-Fıkhu’l-ekber (er-Resâlu’s-seb‘a). Kahire: Dâru’l-Besâir, 2009.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed. el-Müstasfâ. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2010.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed. İhyâu ‘ulûmi’d-dîn. Beyrût: Dâru’l-Ma‘rife, ts.
• Gökkır, Bilal. Batılı Müsteşriklerin Kur’ân Vahyine ve Hz. Muhammed’in Peygamberliğine Bakışı. İstanbul, Kuramer Yayınları, 2018.
• Günay, Hacı Mehmet. “Alâuddin Semerkandî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 36/470-471. Ankara: TDV Yayınları, 2009.
• Ğanaim, Muhammed Nebîl. Tahkîk ve dirâsetu’r-risâle li’ş-Şafiî. Kahire: Matba‘atu’l-Ehrâm, 1998.
• Hallâf, Abdulvahab. Usûlu’l-fıkh. Kahire: Dâru’l-Hadîs, ts.
• Hamidullah, Muhammed. Mecmu‘atu’l-vesâiki’s-siyâsiyye. Beyrût: Dâru’n-Nefâis, 1987.
• İbn Akîl b. Muhammed b. Akîl el-Bağdâdî. el-Vâzıh fî usûli’l-fıḳh. Beyrût: Müessesetü’r-Risâle, 1999.
• İbn Emîri’l-Hac. et-Takrîr ve’t-tahbîr fî ilmi’l-usûl. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1996.
• İbn Fâris, Ebü’l-Hüseyn Ahmed. Sahibî fî fıkhi’l-luğa. Beyrût: Mektebetü’l-Me‘arif, 1993.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Alî b. Ahmed b. Saîd. el-İhkâm fî usûli’l-ahkâm. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2010.
• İsferâyînî, İmâdüddîn Şahfûr b. Tâhir b. Muhammed. Tâcü’t-terâcim fî tefsîri’l-Ḳurʾân li’l-eʿâcim. Tahran: Şirketi İntişârâtê ‘İlmî ve Ferhengî, 1375.
• Korkut, Ramazan. “Fıkıh Açısından Dindarlık Olgusunda Bütünlük: Maverdî’nin Edebüddîn ve’d-Dünya Örneği”. İslam ve Yorum IV. Veysel Özdemir-Mehmet Öztürk. 1/421-455. Malatya, İnönü Üniversitesi Matbaası, 2020.
• Leknevî, Muhammed b. Nizamuddin. Fevâtihu’r-rahamût bi şerhi Müsellemi’s-sübût. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l- ‘İlmiyye, 2002. Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd es-Semerkandî, Te’vîlâtu ehli’s-sünne. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2005.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî. el-Mecmû’ Şerhu’l Muhezzeb. Beyrût: Dâru İhyâi’t-Turasi’l-‘Arabî, 2003.
• Öztürk, Mustafa. “Doğululuk ve Pusuculuk”. Karar 13 Aralık 2020. https://www.karar.com/yazarlar/mustafa-ozturk/dogululuk-ve-pusuculuk-1587950.
• Râzî, Fahruddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn. el-Mahsûl min ‘ilmil’l-usûl. Riyâd: Cami‘atu İmam Muhammed, 1400.
• Sem‘ânî, Ebu Muzaffer Mansur b. Muhammed b. Abdulcebbar. Kavâtı‘ul-edille fi’l-usûl. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1999.
• Semerkandî, Ebü’l-Leys Nasr b. Muhammed b. Ahmed b. İbrâhîm el-Fakîhu’l-Hanefî. Bahru’l-‘ulûm. Beyrût: Dâru’l-Fikr, ts.
• Semerkandî, Ebû Bekr Alâeddin Muhammed b. Ahmed. Mîzânu’l-usûl fî netâici’l-‘ukûl. Katar: Metâbi‘u’d-Davha’l-Hadîsa,1984.
• Serahsî, Ebubekir Muhammed b. Ahmed b. Ebî Sehl. el-Mebsût. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2001.
• Serahsî, Ebubekir Muhammed b. Ahmed b. Ebî Sehl. el-Usûl. Beyrût: Dâru’l-Kütübi‟l-‘İlmiyye, 1996.
• Süyûtî, Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed. el-İtkan fî ‘ulûmi’l-Kur’ân. Riyâd: Merkezü’d-Dirâsât el-Kur’âniyye, ts.
• Şaban, Zekiyüddin. Usûlu’l-fıkhi’l-İslâmî. Bingazi: Menşûrâtu Cami‘ati Kar Yûnus, 1995.
• Şâtıbî, Ebû İshâk İbrâhîm b. Mûsâ b. Muhammed el-Lahmî. el-İ‘tisam. Kahire: Dâru İbn ‘Affan, 1992.
• Şâtıbî, Ebû İshâk İbrâhîm b. Mûsâ b. Muhammed el-Lahmî. el-Muvâfakat. Kahire: Dâru İbn ‘Affân, 1997.
• Şafiî, Muhammed b. İdrîs. er-Risale. Kahire: el-Mektebü’l-Halebî, 1940.
• Şınkîtî, Muhammed el-Emîn b. Muhammed el-Muhtar. Müzekkiretün fî usûli’l-fıkh. Cidde: Mektebetü’l-‘İlm, 1995.
• Şirbînî Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed el-Hatîb. Muğni’l-muhtâc ilâ maʿrifeti meʿânî elfâẓi’l-Minhâc. Beyrût: Dâru’l-Fikr, ts.
• Teftâzânî, Sa‘düddîn Mes‘ûd b. Fahriddîn Ömer b. Burhâniddîn. Şerhu’t-telvîh ‘ala’t-Tavzîh. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2013.
• Tûfî, Necmüddîn Süleymân b. Abdilkavî. Şerhu Muhtasari’r-ravzâ. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2012.
• Tûfî, Necmüddîn Süleymân b. Abdilkavî. es-Sa‘katu’l-ğadabiyye fi’r-reddi ‘alâ munkiri’l-‘Arabiyye. Beyrût: Books-Publisher, 2011.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Halku’l-Kur’ân”, Diyanet İslam Ansiklopedisi. Ankara: TDV Yayınları, 1997.
• Yiğit, Metin. “İmam Şafiîde Arapça Vurgusu ve Lafız-Mana Dengesi”. Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11/2, (2015), 55-86.
• Zemahşerî, Mahmûd b. Ömer b. Muhammed. el-Keşşâf ‘an ğavâmidi’t-tenzîl. Beyrût: Dâru’l-Kitâbi’l-‘Arabî, 1407.
• Zerkeşî, Bedrüddin Muhammed b. Abdillah b. Bahhadır. el-Bahru’l-muhît fî usuli’l-fıkh. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2000.
• Zerkeşî, Bedrüddin Muhammed b. Abdillah b. Bahhadır. el-Burhân fî ‘ulûmi’l-Kur’ân. Beyrût: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-‘Arabî, 1957.