Social Criticism in Zakaria Tamer's Story Book al-Ḥiṣrim

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 1, 347 - 368, 30.05.2021

Yusuf Bildik , Ahmet Yıldız

https://doi.org/10.33931/abuifd.886295

Cited By: 3

Öz

Literary works of narrative type have an important place in transferring the values of societies to the next generations. Although poetry has a long history in Arabic literature, the story in its modern sense began to emerge in the late 19th century after the European invasion of the Arab countries. In the 1940s, the students who were sent to Europe, returned to their countries and participated in literary activities contributing greatly to the development of storytelling. Among the writers who contributed to the development of Syrian storytelling is Zakaria Tamer. Tamer was unable to continue his education due to financial impossibilities. Despite the difficult conditions he experienced, he did not stop reading and raising himself. Tamer, who began to write in the following periods, processed topics such as illness, hunger, immorality, lust and the despair of the oppressed people in his writings. He criticized the degenerate customs of society, the oppression of political authority, the persecution of the people. The story book called al-Ḥiṣrim is one of his important works. In our study, the stories in the book al-Ḥiṣrim were examined thematically, and the social criticisms processed in the stories were classified and evaluated. In this way, it is aimed to determine the social problems addressed by the author in particular, and the Syrian and Arab storytelling in general. In addition to determining the literary value of the story book al-Ḥiṣrim, efforts to determine the level reached by storytelling in the Arabic literature increases the importance of our study.

Anahtar Kelimeler

Arabic Literature, Story, Social Criticism, Zakaria Tamer, al-Ḥiṣrim.

Zekeriyyâ Tâmir’in el-Hısrim Adlı Hikâye Kitabında Sosyal Eleştiri

Öz

Toplumların sahip olduğu değerleri sonraki nesillere aktarmasında, tahkiye türü edebî eserlerin önemli bir yeri vardır. Bu nedenle bütün toplumlarda hikâye ve destan gibi sanatlar bulunmaktadır. Arap edebiyatında şiir, köklü bir geçmişe sahip olsa da modern anlamıyla hikâye, Avrupalıların Arap ülkelerini işgallerinin ardından 19. yüzyılın sonlarında ortaya çıkmaya başlamıştır. 1940’lı yıllarda Fransa başta olmak üzere düzenli olarak Avrupa’ya gönderilen öğrencilerin ülkelerine dönüp edebî faaliyetlere katılmaları ve Fransızca eserleri Arapçaya çevirmeleri, hikâyeciliğin gelişmesine büyük katkı sağlayarak özgün hikâyelerin yazılmasına vesile olmuştur. Suriye hikâyeciliğinin gelişmesine katkısı olan yazarlar arasında, 1931 yılında Şam’ın el-Bahsâ semtinde dünyaya gelen Zekeriyyâ Tâmir de bulunmaktadır. Fakir bir ailenin çocuğu olan Tâmir, Şam’da ilköğretimini bitirdikten sonra maddî imkânsızlıklar nedeniyle eğitimine devam edememiş, çeşitli işlerde çalışmıştır. Yaşadığı zor şartlara rağmen okumayı ve kendisini yetiştirmeyi bırakmamıştır. Sonraki dönemlerde yazarlık yapmaya başlayan Tâmir hastalık, açlık, ahlâksızlık, şehvet ve ezilen halkın çaresizliği gibi konuları yazılarında işlemiş, toplumun yozlaşan adetleri, siyasi otoritenin baskısı ve halka yapılan zulüm gibi hususları eleştirmiştir. İlk olarak 2000 yılında yayımlanan, 59 kısa hikâyenin bulunduğu el-Hısrim isimli hikâye kitabı da onun önemli eserlerindendir. Çalışmamızda el-Hısrim isimli kitaptaki hikâyeler tematik olarak incelenmiş, hikâyelerde işlenen sosyal eleştiriler tasnif edilip değerlendirilmiştir. Böylece özelde yazarın ele aldığı, genelde Suriye ve Arap hikâyeciliğinde ele alınan toplumsal sorunların belirlenmesi amaçlanmıştır. el-Hısrim isimli hikâye kitabının edebî değerinin tespiti yanında hikâyeciliğin Arap edebiyatında ulaştığı seviyenin de belirlenmeye gayret edilmesi çalışmamızın önemini artırmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Arap Edebiyatı, Hikâye, Sosyal Eleştiri, Zekeriyyâ Tâmir, el-Hısrim

Kaynakça

• Akçay, Cihaner. “Zekeriyyâ Tâmir’in Rebi’ fi’r-Remâd (‘Külde Bir İlkbahar’) Adlı Koleksiyonu Üzerine Bir İnceleme”. Ekev Akademi Dergisi 12/35 (2008), 279-294.
• Çağdaş, Aysel. Anne-Baba-Çocuk İletişimi. Konya: Eğitim Kitapevi, 2. Basım, 2003.
• Çağrıcı, Mustafa. Gazzâli’ye Göre İslâm Ahlâkı Nazarî ve Ameli Olarak. İstanbul: Ensar Neşriyat, 1982.
• Çalışkan, Nihat - Aslanderen, Mustafa. “Aile İçi İletişim ve Siber Yaşam: Teorik Bir Çözümleme”. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi 15/2 (Ağustos 2014), 263-277.
• Çam, Orhan - Erçelebi, Hasan. “Aile ve Eğitim”. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 1/1 (1996), 60-64.
• Çetin, Nurullah. Roman Çözümleme Yöntemi. Ankara: Öncü Basımevi, 2003.
• Çubukçu, İbrahim Agâh. “İslâm’da Ahlâk Meselesi”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 20/ (1975), 13-20.
• Dekkâk, Ömer. Funûnu’l-edebi’l-mu‘âṣır fî Sûriye. Beyrut: Dârû-ş-Şarḳi’l-‘Arabî, ts.
• Demirbilek, Sevda. Sosyal Güvenlik Sosyolojisi. Legal Yayıncılık, 2005.
• Dereli, Muhammet Vehbi. “Yemenli Öykücülerden Hemdân Zeyd Demmâc’ın ‘Yolcu’ Adlı Öyküsü”. Marife 2 (2013), 162-176.
• Dino, Güzin. Türk Romanının Doğuşu. İstanbul: Agora Kitaplığı, 2. Basım, 2008.
• Dönmezer, İbrahim. Ailede İletişim ve Etkileşim. İstanbul: Sistem Yayıncılık, 1999.
• Emekli, İlknur. “Çağdaş Suriye Romancılığı”. Journel of Current Researches on Social Sciences 4/7 (2017), 283-310.
• Ertuğrul, Halit. Adım Adım Evlilik. İstanbul: Nesil Matbaacılık, 2012.
• Esen, Hüseyin. “İslam Hukukunda Aile / Family in Islamic Law / الأسرة في الشريعة الإسلامية”. İlahiyat Akademi 11 (25 Temmuz 2020), 19-56.
• Fettahoğlu, Yeşim. “Suriyeli Yazar Zekeriyyâ Tâmir’in ‘Onuncu Günde Kaplanlar’ Adlı Hikâyesi ve Tahlili”. Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5/10 (2016), 63-74.
• Gottman, John - Silver, Nan. Evliliği Sürdürmenin Yedi İlkesi. çev. Ezgi Deniz. İstanbul: Varlık Yayınları, 2002.
• Güler, Deniz - Ulutak, Nazmi. “Aile Kavramının Tarihsel Gelişimi ve Türk Toplum Yaşantısında Aile”. Kurgu Dergisi 1/11 (1993), 51-76.
• Güngör, Erol. Ahlâk Psikolojisi ve Sosyal Ahlâk. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 1997.
• Güvenç, Bozkurt. Erkek Egemen Dünyada Kadın Sorunlaı Sözlüğü. İstanbul: Cumhuriyet Kitapları, 2014.
• Halîl, Ahmed. Fennu’l-kıssati’l-kasîra ‘inde Velîd İhlâsî. Konya: Eğitim Yayınevi, 2019.
• Hatıb, Husam. el-Kıssatu’l-kasîra fi Sûriye. Dımaşk: Daru Alâu’d-dîn, 1998.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem. Lisânü’l-ʿArab. 15 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 3. Basım, 1414.
• İbrahimoğlu, Davut. Evlilikte Doğru Seçim ve Ailede Mutluluk. İstanbul: Hayat Yaynları, 2004.
• İder, Saadet. “Yetişkinlerde Mahremiyet Algısının Kaynağına İlişkin Nitel Bir Araştırma”. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 19/1 (30 Haziran 2019), 109-122. https://doi.org/10.33420/marife.534191
• Kılıç, Recep. Âyet ve Hadisler Işığında İnsan ve Ahlak. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 1995.
• Kıntar, Seyfeddin. el-Edebu’l-‘arabiyyu’s-Surîyyu ba‘de’l-istiḳlâl. Dımaşk: Menşûrâtu Vizârati’s-Seḳâfe, 1998.
• Köşeli, Yusuf. Arap Çocuk Edebiyatı. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2011.
• Küçüksarı, Mücahit. “Suriyeli Öykücü Sa‘îd Hûrâniyye ve Ahî Rafîk (Ağabeyim Refik) Adlı Kısa Öyküsü”. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 50/50 (2020), 57-80.
• Landau, Jacop M. Modern Arap Edebiyatı Tarihi. çev. Bedrettin Aytaç. İstanbul: Gündoğan Yayınları, 1994.
• Mavili Aktaş, Aliye. Evlilik ve Sadakatsizlik. Ankara: Kanguru Yayınları, 2009.
• Nâzimâ, Ali - Reşad, Faik. Mükemmel Osmanlı Lügati. İstanbul: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2009.
• Nirun, Nihat. Sistematik Sosyoloji Yönünden Aile ve Kültür. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, 1994.
• Özgüven, İbrahim Ethem. Ailede İletişim ve Yaşam. Ankara: Pdrem Yayınları, 2001.
• Öznurhan, Halim. “Suriyeli Yazar Zekeriya Tâmir’in Öykülerinde Polis Devleti”. TYB Akademi Dil Edebiyat ve Sosyal Bilimler Dergisi 15 (2015).
• Pazarlı, Osman. İslâmda Ahlâk. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2. Basım, 1980.
• Samâdî, İmtinan Osmân. Zekeriyyâ Tâmir ve’l-kıssatu’l-kasîra. Amman: Vizârtu’s-Sakâfe, 1995.
• Saygılı, Sefa. Evlilikte Mutluluk Sanatı. İstanbul: Ziya Ofset, 2000.
• Şaban, İbrahim - Kilci, Kübra. “Zekeriya Tâmir ve Çocuk Öyküleri”. Nüsha 51 (2020), 197-214.
• Şensoy, Sedat. “Abdulkerim el-Mikdâd’ın Fahîhu’l-Vahşe Adlı Öyküsü”. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 48 (Aralık 2019), 47-55.
• Şensoy, Sedat. “Ömer el-Hammûd’un ‘Sukûtu Hirakle’ Adlı Öyküsü”. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 13/2 (2013), 139-159.
• Tâmir, Zekeriyyâ. el-Hısrim. Beyrut: Riad er-Rayyes el-Kutub ve’n-Neşr, 2000.
• Tarhan, Nevzat. Mutlu Evlilik Psikolojisi. İstanbul: Timaş Yayınları, 2018.
• Tasa, Muhammet. “Suriye Öykücülerinden Mâcid Reşîd el-‘Uveyyid’in ‘Sıcak Bir Yaz’ı”. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 6/2 (2006), 133-150.
• Temel, Ali Rıza. Mutlu Bir Yuva Nasıl Kurulur, Nasıl Korunur? İstanbul: Kutup Yayınları, 2002.
• Topcu, Büşra - Baş, Elif. “Sosyolojik Açıdan Namus Kavramına Bakış: Trabzon İli Örneği”. Sosyoloji Dergisi 38 (30 Kasım 2018), 173-196.
• Tor, Hacer. “Aile İçi Etkileşimin Çocuk Eğitimindeki Rolü”. Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi 3 (Haziran 1995), 13-21.
• Ürün, Ahmet Kâzım. Çağdaş Mısır Romanında Necîb Mahfûz ve Toplumcu Gerçekçi Romanları. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1994. Yılmaz, Durali. Roman Sanatı ve Toplum. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 1996.
• Zamzam, Aya. Zekeriya Tamir’in Hayatı, Sanatı ve Eserleri. Kilis 7 Aralık Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2013.