Applicability of the Separation Decision Regulated in the Turkish Civil Law According to the Islamic Law

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 1, 1 - 25, 31.05.2022

İslam Demirci

https://doi.org/10.33931/dergiabant.1077924

Öz

In the Turkish Civil Code, separation along with divorce has been accepted as an institution, and the spouse who has the right to file a divorce case is allowed to demand separation if he/she meets the conditions specified in the law, and the judge is also given the authority to decide on separation. The purpose of the separation decision, which is based on the Catholic Church Law in origin, is to prevent the dissolution of the marriage union and to re-establish the common life by ensuring that the spouses whose marriages are shaky due to incompatibility and conflict, live separately for a while, although the marriage bond between them continues legally. In this study, it has been tried to determine whether the separation decision is applicable in terms of the Islamic law. Within the scope of this study, firstly, after a brief introduction an entry to the decision to separate, the practices similar to the decision of separation in the Islamic law such as divorce with three talaq, conciliatory proceedings, and strength are emphasized, afterward, the applicability of the decision of separation in terms of the Islamic law is evaluated. As a result, apart from the fact that the application of the separation decision in the Turkish law did not have a very positive result, it has been evaluated that it is not applicable because there is no need for the separation decision in terms of the Islamic law, and it is not suitable for the divorce system in the Islamic law.

Anahtar Kelimeler

Islamic Law, Separation Decision, Ṭalāq Rajʿah, Reconciliation, Arbitration

Türk Medeni Kanununda Düzenlenen Ayrılık Kararının İslâm Hukuku Bakımından Uygulanabilirliği

Öz

Türk Medeni Kanununda boşanma ile beraber ayrılık da bir kurum olarak kabul edilmiş, boşanma davası açma hakkı olan eşe, kanunda belirlenmiş şartları taşıması durumunda, ayrılığı talep etme imkânı verildiği gibi, hâkime de ayrılığa karar verebilme yetkisi tanınmıştır. Köken itibariyle Katolik Kilise Hukukuna dayanan ayrılık kararının gayesi, aralarında geçimsizlik ve uyuşmazlık ortaya çıkıp evlilikleri sallantıda olan eşlerin, aralarındaki evlilik bağı hukuken devam etmekle birlikte bir müddet ayrı yaşamalarının sağlanması yoluyla, evlilik birliğinin çözülmesini engelleme ve ortak hayatı yeniden kurmalarını sağlamaya yöneliktir. Bu çalışmanın amacı, İslâm hukuku bakımından ayrılık kararının uygulanabilir olup olmadığının belirlenmesidir. Bu kapsamda öncelikle ayrılık kararını tanıtan kısa bir girişten sonra, İslâm hukukunda ayrılık kararına benzer, ricʿî talâk, sulh teşebbüsü ve tahkîm gibi uygulamalar üzerinde durulmuş, ardından ayrılık kararının İslâm hukuku bakımından uygulanabilirliği değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Sonuç olarak, ayrılık kararının Türk hukukundaki uygulamasından olumlu bir sonuç alınamaması bir yana, İslâm hukuku açısından ayrılık kararına hem ihtiyacın bulunmaması, hem de yürürlükteki haliyle İslâm hukukundaki boşanma sistemine uygun olmaması nedeniyle uygulanabilir olmadığı değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İslâm Hukuku, Ayrılık Kararı, Ricʿî Talâk, Sulh, Tahkîm

Kaynakça

• Abdulhamid, Muhammed Muhyiddin. el-Ahvâlu’ş-şahsiyye fi’ş-şerîati’l-İslâmiyye. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1984.
• Acar, Halil İbrahim. İslam Hukukunda Evliliğin Sona Ermesi. Erzurum: Ekev Yayınları, 2000.
• Acar, Halil İbrahim. “Talâk”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 39/496-500. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
• Akıntürk, Turgut. Türk Medenî Hukuku, Aile Hukuku. 2 Cilt. İstanbul: Beta Yayınları, 11. Basım, 2008.
• Aktan, Hamza. “Kur’an’a Göre Boşanma Prosedürü”. Dini Araştırmalar Dergisi 5/14 (Aralık 2002), 5-16.
• Ali el-Kârî, Ebü’l-Hasan Nureddin Ali b. Sultan Muhammed. Fethu bâbi’l-inâye bi-şerhi’n-Nukâye. 3 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Erkam b. Ebi’l-Erkam, 1997.
• Bardakoğlu, Ali. “Hukuki ve Sosyal Açıdan Boşanma”. Türk Aile Ansiklopedisi. 1/199-206. Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları, 1991.
• Berki, Şakir. “Boşanma ve Ayrılık”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 32/1 (Mayıs 1975), 135-154.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Hukûk-ı İslâmiyye ve Istılâhât-ı Fıkhiyye Kâmusu. 8 Cilt. İstanbul: Bilmen Yayınevi, 1968.
• Burcuoğlu, Haluk. “Ayrılık Kurumunun Uygulanabilirliği Sorunu”. Bülent Davran’a Armağan. 59-74. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Eğitim Öğretim ve Yardımlaşma Vakfı Yayını, 1998.
• Cin, Halil. Eski Hukukumuzda Boşanma. Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1976.
• Çolak, Abdullah. İslâm Aile Hukuku. Ankara: y.y., 3. Basım, 2017.
• Dalgın, Nihat. “Boşanma ile İlgili Dini Hükümlere Yeni Yaklaşım ve Yorumlar”. Kutlu Doğum 2009 Küreselleşen Dünyada Aile. 289-305. Ankara: TDV Yayınları, 2010.
• Dalgın, Nihat. İslâm Hukukunda Boşama Yetkisi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2001.
• Dihlevî, Şah Veliyyullah. Hüccetullâhi’l-bâliğa. çev. Mehmet Erdoğan. 2 Cilt. İstanbul: İz Yayıncılık, 1994.
• Döndüren, Hamdi. Delilleriyle İslam Hukuku: Şahıs, Aile ve Çözümlü Miras. İstanbul: İslam Hukuku Külliyatı Yayınları, 2. Basım, 1983.
• Dural, Mustafa vd. Türk Özel Hukuku Cilt III Aile Hukuku. 3 Cilt. İstanbul: Filiz Kitabevi, 16. Basım, 2021.
• Düzenli, Pehlul. “Türkçe Talâk Tabirleri ve Fıkhî Sonuçları”. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 46 (2018), 107-140.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş‘as es-Sicistânî. Sünenü Ebî Dâvûd. thk. Muhammed Abdülazîz el-Hâlidî. 3 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1996.
• Ebû Zehre, Muhammed. el-Ahvâlü’ş-şahsiyye. Kahire: Dârü’l-Fikri’l-Arabî, 3. Basım, 1957.
• Erbaş, Muammer. “Boşanma Örneğinde Dinî Ahkâmın Kur’an ve Sünnet Işığında Güncellenmesi”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/37 (2013), 9-47.
• Gedikli, Halük. Boşanma ve Ayrılık Davalarında Alınacak Geçici Önlemler ve Tedbir Nafakası. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• Gençcan, Ömer Uğur. “Ayrılık Kararı Verilmesi ve Sonuçları”. Yargıtay Dergisi 38/4 (Ekim 2012), 87-112.
• Görgülü, Ülfet. “İslam Aile Hukukunda Bid’î Talak Meselesi”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 30 (2017), 337-363.
• Güneş, Ahmet. “Kur’an ve Sünnette Aile Birliğinin Korunması”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 21 (2004), 149-183.
• Hayta, Mustafa. “Katar Aile Kanunu Boşanma Prosedürü Üzerine Fıkhî Bir Etüd”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 51 (2020), 137-174.
• İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn. el-Mugnî. thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî, Abdülfettah Muhammed el-Hulv. 15 Cilt. Riyad: Dâru Âlemi’l-Kütüb, 3. Basım, 1997.
• İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. Sünenü İbn Mâce. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 2 Cilt. Kahire: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1975.
• İbn Rüşd, Ebü’l-Velîd Muhammed b. Ahmed b. Muhammed Kurtubî. Bidâyetü’l-müctehid ve nihâyetü’l-muktesıd. 2 Cilt. Kahire: Dârü’l-Menar, ts.
• Kahveci, Nuri. İslâm Aile Hukuku. İstanbul: Hikmetevi Yayınları, 2014.
• Karaman, Hayreddin. Mukayeseli İslam Hukuku. 3 Cilt. İstanbul: Nesil Yayınları, 5. Basım, 1996.
• Kâsânî, Alâüddîn Ebû Bekr b. Mes‘ûd b. Ahmed. Bedâiʿu’s-Sanâiʿ fî tertîbi’ş-Şerâiʿ. thk. Ali Muhammed Muavvız – Adil Ahmed Abdulmevcud. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 3. Basım, 2010.
• Kasapoğlu, Abdurrahman. “Kur’an’da Terapötik Boşanma”. Bilimname 3/9 (2005), 75-88.
• Koçak, Muhsin vd. İslam Hukuku. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2. Basım, 2014.
• Komisyon. el-Mevsûatü’l-fıkhiyye. 45 Cilt. Kuveyt: Vizâretü’l-Evkâf ve’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, 2. Basım, 1992.
• Köse, Saffet. Genetiğiyle Oynanmış Kavramlar ve Aile Medeniyetinin Sonu. Konya: Mehir Vakfı Yayınları, 4. Basım, 2015.
• Liv, Cemil. “İslâm Aile Hukukunda Boşama Yetkisinin Kullanım Şekline Devletin Müdahalesi”. İhya Uluslararası İslam Araştırmaları Dergisi 6/2 (Temmuz 2020), 567-590.
• Mevvâk, Ebû Abdullâh Muhammed b. Yûsuf b. Ebi’l-Kāsım. et-Tâc ve’l-iklîl alâ Muhtasarı Halîl. Hattab’ın Mevâhibü’l-celîl li-şerhi Muhtasarı Halîl eserinin içinde. 8 Cilt. Riyad: Dâru Âlemi’l-Kütüb, 2003.
• Musa Carullah. Kur’an-ı Kerim Ayet-i Kerimelerinin Nurları Huzurunda Hatun. haz. Mehmet Görmez. Ankara: Otto Yayınları, 7. Basım, 2017.
• Osmanlı Hukuk-ı Aile Kararnamesi. haz. Orhan Çeker. Konya: Mehir Vakfı Yayınları, 5. Basım, 2017.
• Öztürk, Ali. Türk Hukuku’nda Ayrılık Hükmü Şartları ve Sonuçları. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2014.
• Sâbûnî, Abdurrahman. Medâ hürriyyeti’z-zevceyni fi’t-talâk fî’ş-şerîati’l-İslâmiyye. 2 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 2. Basım, 1968.
• Serahsî, Ebû Bekr Şemsüleimme Muhammed b. Ahmed b. Sehl. Mebsut. ed. Mustafa Cevat Akşit. 31 Cilt. İstanbul: Gümüşev Yayınları, 2008.
• Şeyhîzâde, Abdurrahman Gelibolulu Dâmad. Mecmaü’l-enhur fî şerhi Mülteka’l-ebhur. 2 Cilt. İstanbul: Eda Neşriyat, 1991.
• Şîrâzî, Ebû İshâk. el-Mühezzeb fî fıkhi’l-imâmi’ş-Şâfiî. thk. Muhammed ez-Zühaylî. 6 Cilt. Dımaşk: Dârü’l-Kalem, 1996.
• Şirbînî, Şemsüddin Muhammed b. el-Hatîb. Mugni’l-muhtâc ilâ ma’rifeti meâni elfâzi’l-Minhâc. 4 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Ma’rife, 1997.
• Temel, Ahmet (ed.). Güncel Uygulamalarıyla İslam Aile Hukuku. İstanbul: Kayıhan Yayınları, 2020.
• Turan, M. Fatih. “Hanefilerin Kinâyeli Sözlerle Yapılan Boşamaları Bâin Talâk Sayması Üzerine Bir Analiz”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 27 (2016), 421-442.
• Velidedeoğlu, Hıfzı Veldet. Ailenin Çilesi Boşanma. İstanbul: Çağdaş Yayınları, 1976.
• Yakar, Fatih. “İslâm Hukukunda Ağırlaştırılmış Lafız ve Kinayeli Lafızlarla Gerçekleştirilen Talâka Dair Bir İnceleme”. Temel İslam Bilimleri Araştırmaları I. nşr. Alparslan Kartal. 122-145. Ankara: Sonçağ Akademi Yayınları, 2019.
• Yalçın, İsmail. İslam Aile Hukuku: Ürdün, Fas, Malezya Uygulamaları. İstanbul: Hikmetevi Yayınları, 2022.
• Yaman, Ahmet. İslam Aile Hukuku. Konya: Yediveren Kitap, 3. Basım, 2002.
• Yaman, Ahmet - Çalış, Halit. İslam Hukuku. Ankara: Bilimsel Araştırma Yayınları, 2018.
• Yılmaz, İbrahim. Yetki ve Sistem Açısından İslam Hukukunda Boşanma. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2006.
• Yiğit, Metin. “İslam Hukuku’nda Boşanmayı Önleyici Tedbirler”. Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19/1 (2017), 1-20.
• Zencânî, Ebü’l-Menâkıb Şihâbeddin. Fıkhî Hükümlerin Usulî Dayanakları: Tahrîcü’l-fürû ale’l-usûl. çev. Davut İltaş. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2015.
• Zevkliler, Aydın. Medeni Hukuk: Giriş ve Başlangıç Hükümleri, Kişiler Hukuku, Aile Hukuku. Ankara: Savaş Yayınları, 3. Basım, 1992.