Asabiye ve Sosyal Çevre/Dayanışma İlişkisinin Modern Metropoldeki İzdüşümü: Ser-dem Kafe Örneği

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 2, 371 - 384, 30.11.2023

Fatih Baş

https://doi.org/10.33931/dergiabant.1349525

Öz

Bu makalede İbn Haldun sosyolojisinde önemli bir yer tutan asabiye kavramı ile insanların ortak fiziksel ve toplumsal ortamını ifade eden sosyal çevre/dayanışma arasındaki ilişki ‘Ser-dem kafe’ örneği üzerinden analiz edilmektedir. Asabiye kavramı insanları bir arada tutan kan ve akrabalık bağı ile kavmiyet ve milliyet gibi bağlara dayanmaktadır. Bu bağlamda insanlar; bölge, şehir, mahalle, köy, komşuluk, akrabalık vb. birçok faktöre dayalı olarak büyükşehirlerde sosyal çevrelerini ve ilişkilerini kurmaktadırlar. Dolayısıyla asabiye kavramı modern hayatta sadece bir kan ve akrabalığa dayalı bağ olmanın ötesinde daha geniş bir anlam kazanarak; aynı bölge, il, ilçe bazlı bir toplumsal dayanışma ve güçlü olma ruhu halini almaktadır. Makale doğrultusunda Ankara’nın Emek semtinde bulunan Ser-dem kafenin asabiye ve sosyal çevre/dayanışma kapsamında nasıl bir işlevselliğe sahip olduğu ortaya konulmaktadır. Makalede metodolojik olarak nitel araştırma yöntemi olan yarı yapılandırılmış mülakat tekniğinden faydalanılmaktadır. Ser-dem kafeye düzenli olarak giden 11 katılımcı ile mülakat gerçekleştirilerek, bulgular asabiye ve sosyal çevre/dayanışma bağlamında analiz edilmektedir. Elde edilen sonuçlar insanların Ser-dem kafeyi tercih etmesindeki esas sebebin hemşeriliğe (aynı memleketten olma) dayalı asabiye olduğunu ve metropoldeki sosyal çevrelerini ve dayanışmalarını bu asabiye doğrultusunda oluşturduklarını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Din Sosyolojisi, İbn-i Haldun, Asabiye, Sosyal Çevre/Dayanışma, Metropol

The Projection of the Relationship of Asabiyya and Social Environment/Solidarity in the Modern Metropol: The Case of Ser-dem Cafe

Öz

In this article, the relationship between the concept of aṣabiyya, which has an important place in Ibn Khaldun’s sociology, and the concept of social environment/solidarity, which expresses the common physical and social environment of people, is analysed through the case of Ser-dem Cafe. The concept of asabiyya is based on ties such as blood and kinship, tribe and nationality that hold people together. In this context, people establish their social environment and relations in metropolitan cities based on many factors (region, city, neighbourhood, village, kinship etc.). Therefore, the concept of aṣabiyya gains a broader meaning in modern life beyond being just a bond base on blood and kinship; has become a spirit of social solidarity and power based on same region, city or district. In line with the article, it is revealed what kind of functionality the Ser-dem Cafe, located in the Emek district of Ankara, has within the scope of aṣabiyya and social environment/solidarity. Methodologically, semi-structured interview technique, which is a qualitative research method, is used in the article. Interviews are conducted with 11 participant who regularly go to the Ser-dem Cafe, and the findings are analysed in the context of aṣabiyya and social environment/solidarity. The results show that the main reason why people prefer Ser-dem Cafe is aṣabiyya based on citizenship (being from the same country) and that they form their social circle and solidarities in the metropol in line with their aṣabiyya.

Anahtar Kelimeler

Sociology of Religion, Ibn Khaldun, Aṣabiyya, Social Environment/Solidarity, Metropol

Kaynakça

• Alatas, Syed Farid. “Ibn Khaldun and Contemporary Sociology”. International Sociology. 21/6. (2006). 782-795.
• Ataman, Kemal. Ulus Olmanın Kutsal Temeli: Sivil Din. Bursa: Sentez Yayıncılık, 2014.
• Aysoy, Mehmet, “İbn Haldun’da Gelenek Kavramı”, Sosyoloji Divanı, 6, (2015), 307.
• Babacan, Mehmet Emin &Yılmaz, İsa. “Modern Dönem Türkiye Toplumunda Asabiyet ve Sosyal Sermaye İlişkisi”. İbn Haldun Çalışmaları Dergisi 4/2. (2019). 185-187.
• Batur, Behçet. “İbn Haldun’un Asabiyeti: Bir Kavramın Sosyolojik İzdüşümleri”. S.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 46. (2021). 152-161.
• Bozkurt, Veysel. Değişen Dünyada Sosyoloji. Bursa: Ekin Yayınları, 2020.
• Çağrıcı, Mustafa. “Asabiyet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 3/453-455. Ankara: TDV Yayınları, 1991.
• Dhaouadi, Mahmoud. “Ibn Khaldun: The Founding Father of Eastern Sociology”, International Sociology 5/3. (1990). 319-335.
• Dilthey, Wilhem. Hermeneutik ve Tin Bilimleri. çev. Doğan Özlem. İstanbul: Notos Yayınları: 2011.
• Doğan, İsmail. “Asabiye Kuramının Sosyolojik Söylemi ve İslam Dünyası ya da ‘İbn Haldun Bir Bilinçsizlik Teorisyeni Midir?”. İbn Haldun Çalışmaları Dergisi 2/1. (2017). 112-114.
• Erkal, Mustafa vdğr., Sosyoloji Sözlüğü. İstanbul: D&R Yayınları, 2017.
• Fitcher, Joseph. Sosyoloji Nedir?. çev. Nilgün Çelebi. Ankara: Anı Yayıncılık, 2012.
• Göcen, Gülüşan. “İbn Haldun’un Toplum ve İnsan Yaklaşımının Günümüze Düşen İzdüşümleri: Tüketim Toplumu ve Narsist İnsan”. Toplum Bilimleri Dergisi 7/14. (2013). 182-183.
• Görgün, Tahsin, “İbn Haldun”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (Ankara: TDV Yayınları, 1999), 20/8-12.
• Günay, Ünver. “İslam Dünyasında Bir Din Sosyolojisi Öncüsü: İbn Haldun”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6. (1986). 80.
• Kayapınar, Akif. “İbn Haldun’un Asabiyet Kavramı: Siyaset Teorisinde Yeni Bir Açılım”. İslam Araştırmaları Dergisi 15. (2006). 83-114.
• Kirman, Mehmet Ali. Din Sosyolojisi Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2004.
• İbn Haldun. Mukaddime. çev. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergah Yayınları, 2018.
• İbn Haldun. Devlet. çev. Osman Arpaçukuru. İstanbul: İlke Yayınları, 2020.