Öğretmen Adaylarının Bilgi Okuryazarlık Düzeyleri ile Bilimsel Araştırmaya Yönelik Tutumlarının İncelenmesi

Yıl 2019, Sayı: 47, 77 - 95, 09.07.2019

Nilgün Yenice , Neslihan Yavaşoğlu , Gizem Alpak Tunç , Fatma Candarlı

Öz

Bu çalışmanın amacı, öğretmen
adaylarının bilgi okuryazarlık düzeyleri ile bilimsel araştırmaya yönelik
tutumlarının incelenmesi ve aralarındaki ilişkinin belirlenmesidir. İlişkisel
tarama modelinde gerçekleştirilen bu araştırma toplam 867 öğretmen adayının
katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmada, Adıgüzel (2011) tarafından
geliştirilen “Bilgi Okuryazarlığı Ölçeği (BOY)” ile Korkmaz, Şahin ve Yeşil
(2011) tarafından geliştirilen “Bilimsel Araştırmaya Yönelik Tutum Ölçeği
(BAYTO)” araştırmaya katılan öğretmen adaylarına uygulanmıştır. Elde edilen
verilerin analizinde öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı ile bilimsel
araştırmaya yönelik tutum düzeylerinin belirlenmesi için; betimsel
istatistiklerden yararlanılmıştır. Karşılaştırmalarda ise Mann Whitney-U testi
ve Kruskal Wallis H-testi uygulanmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, öğretmen
adaylarının bilgi okuryazarlık düzeylerinin genel olarak gelişmiş olduğu,
bilimsel araştırmaya yönelik tutum düzeylerinin ise alt boyutlara göre değişim
gösterdiği tespit edilmiştir. Öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı ile
bilimsel araştırmaya yönelik tutum düzeylerini; cinsiyet, sınıf düzeyi ve
öğrenim görülen bölüm değişkenlerinin etkilediği belirlenmiştir. Ayrıca
öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı ve bilimsel araştırmaya yönelik tutum
düzeyleri arasında düşük düzeyde anlamlı bir ilişkinin olduğu belirlenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Bilgi okuryazarlık düzeyi, bilimsel araştırmaya yönelik tutum, öğretmen adayları

Kaynakça

• ACRL, (2000). Information literacy compentency standarts for higher educatinon. Chicaco: American Library Association.
• Adıgüzel, A. (2011). Bilgi okuryazarlığı ölçeğinin geliştirilmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 15-28.
• Akdağ, M., ve Karahan, M. (2004). Üniversite öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Educational Sciences, 34 (29), 19-27
• Aldemir, A. (2004). Öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı düzeyleri üzerine bir araştırma: Sakarya Üniversitesi örneği. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• American Library Association. (1989). Presidential Committee on Information Literacy: Final report.
• Başaran, M. (2005). Sınıf öğretmeni adaylarının bilgi okuryazarlıklarının değerlendirilmesi. GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(3), 163-177.
• Biçer, N., Bozkırlı, K., Ç. ve Er, O. (2013). Türkçe öğretmen adaylarının bilimsel araştırmaya yönelik tutumlarının değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 50, 327-341.
• Butt, I. H. ve Shams, J. A. (2013). “Master in education student attitudes towards research: a comparison between two public sector universities in Punjab”. A Research Journal of South Asian Studies, 28(1), 97-105.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, O. E., Karadeniz, S., ve Demirel, F. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş. (2017). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Atıf İndeksi, 1-213.
• Çilingir, L. (2013). Bilim felsefesi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Demiralay, R. ve Karadeniz, Ş. (2010). Bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımının, ilköğretim öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı, öz yeterlik algılarına etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(2), 819-851.
• Demircioğlu, İ. H. (2006). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının ‘Öğretim Paketi’ Ödevine Yönelik Görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(1), 161-172.
• Dombaycı, M. A. ve Ercan, O. (2017). Öğretmen adaylarının bilimsel okuryazarlık düzeyleri ve bilimsel araştırmaya yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 1265-1284.
• Erkuş, A. (2013) Davranış bilimleri için araştırma süreci. Ankara: Nobel.
• Gerrig, R. J., ve Zimbardo, P. G. (2012). Psikolojiye Giriş Psikoloji ve Yaşam (Çev. Gamze Sart). Ankara: Nobel Yayınları.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemi, Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kaya, S. ve Durmuş, A. (2008). Öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı ve araştırma yaparken interneti kullanma düzeyleri. II. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu Sempozyum Kitabı (ss. 778-786). Kuşadası, Türkiye.
• Keskin, H. (2008). İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinin Fen ve Teknoloji Dersine İlişkin Bilimsel Okuryazarlık Seviyeleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi,Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Korkmaz, Ö., Şahin, A., ve Yeşil, R. (2011). Bilimsel araştırmaya yönelik tutum ölçeği geçerlilik ve güvenirlik çalışması. İlköğretim Online, 10(3), 961-973.
• Korkut, E. ve Akkoyunlu, B. (2008). Yabancı dil öğretmen adaylarının bilgi ve bilgisayar okuryazarlık öz-yeterlikleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 178- 188.
• Kurbanoğlu, S. (2010). Bilgi çağında bilgi okuryazarlığı. II. Ulusal Okul Kütüphanecileri Konferansı: Bilgi Okuryazarlığı’ndan Yaşam Boyu Öğrenme’ye.
• Küçükoğlu, A.,Taşgın, A. ve Çelik, N. (2013). Öğretmen Adaylarının Bilimsel Araştırma Sürecine İlişkin Görüşleri Üzerine Bir İnceleme (Eğitim Bilimleri Bölümü Örneği). Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 173(173), 11-24.
• Miller, J. D. (2002). Civic Scientific Literacy: A Necessity in the 21st Century. Journal of the Federation of American Scientisits-Public Interest Report, 55(1), 3-6.
• Özbay, M. ve Çelik, M. E. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarının bilgi okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(4), 10-21.
• Özdemir, O. (2010), Fen ve Teknoloji Öğretmen Adaylarının Fen Okuryazarlığının Durumu, Türk Fen Eğitimi Dergisi, 7(3), 42-56.
• Polat, M. (2014). Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Bilimsel Araştırmaya Yönelik Tutumları. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18, 77-90.
• Saracaloğlu, A. S. (2008). Lisansüstü Öğrencilerin Akademik Güdülenme Düzeyleri, Araştırma Kaygıları Ve Tutumları İle Araştırma Yeterlikleri Arasındaki İlişki. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 179-208.
• Saracaloğlu, A. S., Varol, S. R. ve Ercan, İ. E. (2005). Lisansüstü Eğitim Öğrencilerinin Araştırma Kaygıları, Araştırma ve İstatistiğe Yönelik Tutumları ile Araştırma Yeterlikleri Arasındaki İlişki. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 187-199.
• Şahin, Ç. ve Altınay, Y.B. (2009). İlköğretim I. Kademedeki Öğrencilerin Düşünme Becerilerini ve Yaratıcılıklarını Geliştirmek Amacıyla Aktif Araştırmacı Olarak Araştırma Tekniklerini Kullanma Becerilerinin Değerlendirilmesi. The First International Congress of Educational research 1-3 Mayıs 2009). Çanakkale: 18 Mart Üniversitesi.
• Tekbıyık, A. ve İpek, C. (2007). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Fen Bilimlerine Yönelik Tutumları ve Mantıksal Düşünme Becerileri. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 102-117.
• Tekin, H. (1996). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Ankara: Yargı Yayınları.
• Tekin, N., Aslan, O. ve Yağız, D. (2016). Fen bilimleri öğretmen adaylarının bilimsel okuryazarlık düzeyleri ve eleştirel düşünme. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 23-50.
• Yakar, A. (2010). Türkiye'nin Bazı Üniversitelerinin Eğitim Fakültelerinde Öğrenim Görmekte Olan Fen Bilgisi (Fen ve Teknoloji) Öğretmenliği 4. Sınıf Öğrencilerinin Fen Okuryazarlık Düzeylerinin İstatistiksel Olarak Karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Muğla Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Muğla.
• Yavuz-Konokman, G.,Tanrıseven, I. ve Karasolak, K. (2013). Öğretmen Adaylarının Eğitim Araştırmalarına İlişkin Tutumlarının Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD). 14(1), 141-158.
• Yenilmez K. ve Ata, A. (2012). Matematik öğretmeni adaylarının bilimsel araştırmalara yönelik tutumlarının incelenmesi. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Niğde, 27-30 Haziran 2012.
• Yetişir, M. İ. (2007), İlköğretim Fen Bilgisi Öğretmenliği ve Sınıf Öğretmenliği Birinci Sınıfında Okuyan Öğretmen Adaylarının Fen ve Teknoloji Okuryazarlık Düzeyleri. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.