Çocukların Kariyer Gelişiminde Ebeveyn Desteği ve Sosyo-Demografik Özelliklerin Rolü

Yıl 2021, Sayı: 51, 119 - 136, 30.06.2021

Vedat Bakır , Ayşenur Büyükgöze-kavas

https://doi.org/10.53444/deubefd.780311

Cited By: 5

Öz

Bu araştırmanın amacı ilköğretim 7. ve 8.sınıf öğrencilerinin kariyer gelişimlerini ebeveyn desteği ve sosyo-demografik değişkenler açısından incelemektir. Araştırma verileri, 2017-2018 eğitim öğretim yılında Adıyaman’ın Kâhta ilçesinde ilköğretim 7. ve 8.sınıfta öğrenim görmekte olan 1288 öğrenciden toplanmıştır. Verilerin toplanmasında, “Kişisel Bilgi Formu”. “Çocuklar İçin Kariyer Gelişim Ölçeği (ÇKGÖ)” ve “Kariyere İlişkin Ebeveyn Desteği Ölçeği (KİEDÖ)” kullanılmıştır. Araştırmanın bulgularına göre kız öğrencilerin bilgi, merak, denetim odağı, zaman perspektifi, benlik kavramı, sözel teşvik ve duygusal destek puanları erkek öğrencilerden anlamlı derecede yüksek; erkek öğrencilerin ise anahtar figür ve kariyere ilişkin modelleme düzeylerinin daha yüksek olduğu bulunmuştur. Sınıf düzeyine göre incelendiğinde 8.sınıflarda bilgi ve denetim odağı düzeyleri 7.sınıf öğrencilerinden anlamlı derecede yüksek; 7.sınıf öğrencilerinin de araçsal yardım düzeyleri daha yüksek bulunmuştur. Gidilmek istene lise türüne göre en yüksek puanlar sırasıyla Fen, Anadolu/İmam Hatip, Meslek lisesi şeklinde olduğu görülmektedir. Bitirilmek istenen en son okul için en yüksek puanlar sırasıyla doktora, yüksek lisans, lisans, önlisans ve lise sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kariyer psikolojik danışmanlığı, Kariyer gelişimi, Çocuklarda kariyer gelişimi, Ebeveyn desteği

Kaynakça

• Akkoç, F. F. (2009). Lise Öğrencilerinin Kariyer Düşüncelerini Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi. Doktora Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Alkan, N. (2014). Üniversite adaylarının bölüm tercihleri: Bir kariyer araştırma yöntemi olarak bölüm tanıtımları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi(5(41)), 61-74.
• Altay Köse, T., & Yangın, S. (2015). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (RTEÜ Journal of Social Sciences), 1, 45-66.
• Aslan, Ş., Yalçın, H., Sarp, N., & Akarçay Uluçay, D. (2018). Anne–Baba Davranışlarının ve Sosyal Çevrelerinin Liderlere Etkileri. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(4).
• Bacanlı, F., & Sürücü, M. (2011). İlköğretim Öğrencilerinin Kariyer Gelişimleri İle Ebeveyne Bağlanmaları Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi(9(4)), 679-700.
• Bacanlı, F., & Torun, S. (2012). İlköğretim Öğrencileri Bazı Mesleklerin Tanıtımı. Ilkogretim Online, 11(1), 230-238.
• Bacanlı, F., Özer, A., & Sürücü, M. (2006). Çocuklar için kariyer gelişim ölçeğinin faktör yapısı ve güvenirliği. 9. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi. İzmir.
• Bozgeyikli, H., Bacanlı, F., & Doğan, H. (2009). İlköğretim Sekizinci Sınıf Öğrencilerinin Mesleki Karar Verme Yetkinliklerinin Yordayıcılarının İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(21), 125-136.
• Can, A., & Taylı, A. (2014). Ortaokul öğrencilerinin kariyer gelişimlerinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi(14(2)), 321-346.
• Dinç, E. (2008). Meslek seçiminde etkili olan faktörlerin incelenmesi: Meslek yüksekokulu muhasebe programı öğrencileri üzerine bir araştırma. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(2(16)), 90-106.
• Eryılmaz, A., & Mutlu, T. (2017). Yaşam boyu gelişim yaklaşımı perspektifinden kariyer gelişimi ve ruh sağlığı. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar-Current Approaches in Psychiatry, 9(2), 227-249.
• Gelişli, Y., Kazykhankyzy, L., & Shauyenova, M. (2018). İlköğretim Sekizinci Sınıf Öğrencilerinin Meslek Seçimine Etki Eden Değerler(Mardin İli Örneği). İlköğretim Online(17(4)), 2216-2228.
• Ginzberg, E., Ginsburg, S. W., Axelrad, S., & Herma, J. (1951). Occupational choice: An approach to a general theory. New York: Columbia Universty Press.
• Güneş, A. (2015). Kariyere ilişkin ebeveyn desteği ölçeği'nin Türkçeye uyarlaması . Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Işık, E. (2014). Çocuk Kariyer Gelişimi ile Yaşam Doyumu ve Durumluk Kaygı Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. İlköğretim Online(13(2)), 682-693.
• Kanten, S. (2012). Kariyer uyum yetenekleri ölçeği: geçerlilik ve güvenirlilik çalışması. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(16), 191-205.
• Kapkıran, Ş. (2016). Ebeveyn akademik başarı baskısı ve desteği ölçeğinin psikometrik değerlendirmeleri ve yapısal geçerlik: ortaokul ve lise öğrencileri. Ege Eğitim Dergisi(17(1)), 62-83.
• Kesici, Ş. (2005). Ortaöğretim öğrencilerinin anne baba tutumlarının ve rehberlik ihtiyaçlarının mesleki karar verme zorluklarını yordaması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(10(2)), 329-339.
• Korkut Owen, F. (2018). Üniversite Öğrencilerinin Kariyer Gelişim İhtiyaçları. Yaşadıkça Eğitim Dergisi(32(2)), 28-39.
• Kuzgun, Y. (2008). Meslek danışmanlığı: kuramlar uygulamalar. Ankara: Nobel Yayınları.
• McMahon, M., & Watson, M. (2008). Children’s career development: Status quo and future directions. The Career Development Quarterly(57), 4-6.
• Nalbantoğlu Yılmaz, F., & Çetin Gündüz, H. (2018). Lise Öğrencilerinin Kariyer Kaygılarının Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi(18(3)), 1585-1602.
• Özdemir Yaylacı, G. (2007). İlköğretim Düzeyinde Kariyer Eğitimi ve Danışmanlığı. Bilig(40), 119-140.
• Özgüven, İ. E. (2003). Endüstri Psikolojisi. Ankara: Pdrem Yayınları.
• Öztemel, K. (2013). Lise Öğrencilerinin Kariyer Karar Verme Güçlüklerinin Yordayıcıları Olarak Algılanan Sosyal Destek ve Cinsiyet. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi(11(3)), 241-257.
• Özyürek, R. (2013). Kariyer Psikolojik Danışma Kuramları: Çocuk ve Ergenler İçin Kariyer Rehberliği Uygulamaları. Ankara: Nobel Yayınları.
• Pekkaya, M., & Çolak, N. (2013). Üniversite öğrencilerinin meslek seçimini etkileyen faktörlerin önem derecelerinin AHP ile belirlenmesi. International Journal of Social Science(6(2)), 797‐818.
• Pişkin, M. (2012). Kariyer gelişim sürecini etkileyen faktörler. B. Yeşilyaprak içinde, Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı: kuramdan uygulamaya (s. 43-87). Ankara: Pegem Akademi.
• Sapmaz, H. İ. (2010). İlköğretim II. kademe öğrencilerinin kariyer gelişim düzeyleri ile ilgi ve yetenekleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (kesitsel bir çalışma). Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Sert Ağır, M. (2017). Eğitsel rehberlik çalışmalarının önemi. HAYEF: Journal of Education, 14(2), 183-202.
• Super, D. (1990). A Life Span, Life Space Approach to Career Development. D. Brown, & L. Brooks içinde, Career Choice and Development: Applying Contemporary Theory to Practice (s. 197-261). San Francisco: Jossey-Bass.
• Şeker, G., & Kaya, A. (2018). Lise Öğrencilerinin Meslek Seçiminde Aile Desteği: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi(49), 157-171.
• Tuzcuoğlu, S. (2000). Benlik ve mesleki benlik kavramlarının öğretim yılları ile ilişkisi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi (12), 267-280.
• Vurucu, F. (2010). Meslek lisesi öğrencilerinin meslek seçimi yeterliliği ve meslek seçimini etkileyen faktörler. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yayla, A., & Bacanlı, F. (2011). İlköğreetim 8.sınıf öğrencilerinin kariyer gelişimleri ile karar verme stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. İlköğretim Online(3(10)), 1148-1159.
• Whiston, S. C., & Keller, B. K. (2004). The Influences of the Family of Origin on Career Development: A Review and Analysis. The Counseling Psychologist, 32(4), 493–568. https://doi.org/10.1177/