Türkiye’de 2000-2020 Yılları Arasında Yazılan ve Eğitim Örgütlerindeki Sinizmi İnceleyen Lisansüstü Tezlerin İçerik Analizi

Yıl 2022, Sayı: 54, 831 - 853, 28.12.2022

Beril Özer

https://doi.org/10.53444/deubefd.1064459

Öz

Bu çalışmanın amacı, 2000-2020 yıllarını kapsayan yirmi yıllık süreçte, eğitim örgütlerine yönelik yapılan ve örgütsel sinizm olgusunu inceleyen çalışmaları betimsel olarak incelemek, kavramın hangi konular ile ilişkilendirildiğini ve hangi değişkenlere göre ayrıştığını tespit etmektir. Önceden belirlenen kriterler doğrultusunda seçilen ve yalnızca Yök Tez-Ulusal Tez Merkezi’nde izinli durumda bulunan yüksek lisans ve doktora tezlerinin araştırma örneklemine dahil edildiği çalışmada 139 yüksek lisans ve doktora tezine ulaşılmıştır. Belirli kategorilere ayrıştırılan tezler IBM SPSS 22 programıyla “Frekans analizi, Çapraz analiz ve Chi-Square (Ki- Kare) testine tabi tutulmuştur. Veri analizi sonucunda; 139 tezin 99’unun (%71,2) 2017-2020 yılları arasında yazıldığı, 120 tez (%86,3) yüksek lisans tezi iken 19’unun (%13,7) doktora tezi olduğu, 108 tezin (%77,7) okul öncesi ve 1-2-3. eğitim kademesi ile karma eğitim kademesine yönelik gerçekleştirildiği, 98 tezin (%70,5) araştırmacısının bağlı olduğu anabilim dalının eğitim bilimleri anabilim dalı olduğu, en fazla tercih edilen örneklem sayısının 45 sıklık ile (%32,4) 301-400 olduğu, en fazla çalışmanın 37 sıklık ile (%26,6) Marmara Bölgesi’nde gerçekleştirildiği, 102 tezin (%73,4) öğretmenlere yönelik örgütsel sinizmi araştırdığı, en çok tercih edilen veri toplama yönteminin 137 sıklıkla (%98,6) ölçek (anket) yöntemi olduğu ve en çok tercih edilen ölçeğin 94 (%67,6) sıklık ile Brandes ve diğerlerinin 1999’da geliştirdiği örgütsel sinizm ölçeği olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel sinizm, Eğitim örgütleri, İçerik analizi, Lisansüstü tez

Kaynakça

• Abraham, R. (2000). Organizational cynicism: bases and consequences, Genetic, Social and General Psychology Monographs, 126(3), 269-292.
• Akar, H. (2018). Türkiye'de eğitim örgütlerinde yapılan örgütsel sinizm çalışmalarının içerik analizi, OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 9(16), 1-32.
• Alpar, G. (2021). Küreselleşme kavramının kökenleri, Al-Farabi International Journal on Social Sciences, 6(3), 41-53.
• Andersson, M. L. (1996). Employee cynicism: an examination using a contract violation framework”, Human Relations, 49(11), 1395-1418.
• Arabacı, B. İ. (2010). The effects of depersonalization and organizational cynicism levels on the job satisfaction of educational inspectors”, African Journal of Business Management, 4(13), 2802-2811.
• Asunakutlu, T. (2001). Klasik ve neo-klasik dönemde örgütsel güvenin karşılaştırılması üzerine bir deneme, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5, 1-17.
• Avcı, Y. E. ve Bilmez, İ. (2021). Eğitim kurumlarında örgütsel sinizm üzerine yapılan lisansüstü tez çalışmalarının incelenmesi: bir meta-sentez çalışma örneği”, Siirt Eğitim Dergisi, 1(1), 73-98.
• Çelik, T. O. ve Akar, H. (2019). Eğitim kurumlarındaki örgütsel sinizmin cinsiyet açısından incelenmesi: bir meta-analiz çalışması”, Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 87-105.
• Dağyar, M. ve Kasalak, G. (2018). Eğitim örgütlerinde yaşanan örgütsel sinizmin öncülleri ve sonuçları üzerine bir meta-analiz çalışması”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(4), 967-986.
• Dean, W. J., Brandes, P. & Dharwadkar, R. (1998). Organizational cynicism, The Academy of Management Review, 23(2), 341-352.
• Durmuş, B., Yurtkoru, S. E. & Çinko, M. (2013). Sosyal bilimlerde SPSS’le veri analizi, (5. Baskı). İstanbul: Beta Basım Yayın.
• Erdost, E. H., Karacaoğlu, K. & Reyhanoğlu, M. (2007). Örgütsel sinizm kavramı ve ilgili ölçeklerin Türkiye'deki bir firmada test edilmesi. 15. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiri Kitabı, 514-524.
• Güllüoğlu Işık, Ö. (2014). Organizational cynicism: a study among advertising agencies, Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 22, 130-151.
• Güngör, M. ve Bulut, Y. (2008). Ki-kare testi üzerine, Fırat Üniversitesi Doğu Araştırmaları Dergisi, 7(1), 84-89.
• Hançerlioğlu, O. (1995). Düşünce tarihi. (6.Baskı). Düzenlenmiş Baskı. İstanbul: Remzi Kitabevi
• İşcan, Ö. F. (2006). Dönüştürücü/etkileşimci liderlik algısı ve örgütsel özdeşleşme ilişkisinde bireysel farklılıkların rolü, Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(11), 160-177.
• Kalağan, G. (2009): Araştırma görevlilerinin örgütsel destek algıları ile örgütsel sinizm tutumları arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Antalya.
• Lecaj, F. (2019). Küreselleşme, göç ve kadın, Uluslararası Beşerî ve Sosyal Bilimler İnceleme Dergisi-UBSBİD, 3(1), 49-58. Miles, B. M. ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. (2.Baskı). Thousand Oaks: SAGE.
• Öndeş, E. ve İrmiş, A. (2018). Genel sinizm ve örgütsel sinizm ilişkisi üzerine bir araştırma, Pamukkale Journal of Eurasian Socioeconomic Studies, 5(2), 1-12.
• Seçtim, H. ve Erkul, H. (2020). Yönetim yaklaşımları üzerine kuramsal bir değerlendirme, Management and Political Sciences Review, 2(1), 18-50.
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı (2021). Erişim adresi: https://sgb.meb.gov.tr/www/resmi-istatistikler/icerik/64
• Tavşancıl, E. ve Aslan, E. (2001). içerik analizi ve uygulama örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayınevi.
• Tekin, D. (2021). İşe yabancılaşma ve örgütsel sinizmin üretkenlik karşıtı iş davranışlarına etkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Niğde.
• Turan, Ş. (2011). Küreselleşme sürecinde örgütsel değişimi etkileyen bir unsur olarak örgütsel sinizm ve Karaman ili kamu kurumlarında bir çalışma. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Karaman.
• Turner, H. J. ve Valentine, R. S. (2001). Cynicism as a fundamental dimension of moral decision-making: a scale development, Journal of Business Ethics, 34(2), 123-136.
• Türk Dil Kurumu Sözlükleri (2021). Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr
• Türközü, Ö. (2020). Psikolojik sözleşme ihlalinin örgütsel sinizm üzerine etkisinin incelenmesi: çağrı merkezi sektöründe bir araştırma, ADAM Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 399-424.
• Vardarlıer, P. ve İncesu, E. (2021). Örgütsel adalet ve örgütsel sinizm ile ilgili tez çalışmalarının incelenmesi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(40), 704-727.
• Yılmaz, K. (2020). Türkiye’de eğitim örgütlerinde yapılan tükenmişlik konulu makaleler ile ilgili bir meta değerlendirme, e-Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 7, 119-136.
• Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi (2021). Erişim adresi: https://istatistik.yok.gov.tr