Evaluation of the Divorce Phenomenon in Turkey in Terms of Singles Counseling Theory

Yıl 2023, Sayı: 56, 1004 - 1032, 22.06.2023

Kamile Bahar Aydın

https://doi.org/10.53444/deubefd.1294471

Öz

In this review research, the phenomenon of divorce was evaluated in terms of the Singles Counseling Theory (SCT) (Bekâr Danışmanlığı Teorisi). Divorce is the legal end of a marriage life that started legally. When the literature is examined, it is understood that the phenomenon of divorce is a method of problem solving by creating problems. In other words, while getting rid of the problems related to married life, it is necessary to take on new problems related to the divorce process and single life after the divorce. Divorce is a source of chronic and traumatic stress due to reasons such as the long and stressful divorce process, causing great changes in life, and the continuation of the negative traces left by all experiences throughout life. Prolonged and intense stress adversely affects human health, development and harmony. Divorce is also a distressing experience according to the divorce adjustment models developed in countries other than Turkey. Going through the marriage and divorce processes under chronic and traumatic stress can cause Post Traumatic Stress Disorder (PTSD). If PTSD is not treated, it can negatively affect the rest of life. In such a situation, staying single without ever getting married may be the best decision when favorable conditions are not met. On the other hand, instead of continuing an unhealthy marriage life, divorce is the right decision and solution. Marriage and divorce are affected by important factors such as the level of development and culture of a country. The more the need for marriage becomes a necessity in a society, the more negatively the divorce is interpreted. Laws and policies, which play an important role in the culture and development of the country, may allow to obtain some of the opportunities offered by marriage while being single. People should not marry to get rid of family and social pressures. However, the quality of single life in Turkey is extremely low. The continuous increase in the number and rate of divorce in Turkey shows that there are serious problems in marriage and family life, too. Serious problems in marriage, family and single life in Turkey indicate that Turkish society is in distress. Scientific and well-intentioned methods are needed to improve the quality and health of singles, marrieds and family life. Singles Counseling (SC) (Bekâr Danışmanlığı) is one such method. SC is a comprehensive psychological counseling based on SCT that prepares the individual for both singlehood and marriage, or family life. In SCT, the term singlehood means being never married, or being divorced or widowed. Therefore, divorce is a fundamental subject of SCT, and divorced individuals are its target audience, too. In this review, the phenomenon of divorce was evaluated in terms of the aims, nature, functions, target group, reasons and Autonomous-Relational Singles Counseling Model of SCT. In order to provide the evaluation, the data of the Turkish Statistical Institute (TSI) between the years 2001-2022 and scientific researches, most of which belong to the year 2022, were examined. According to TSI the number of divorces and crude divorce rate in Turkey are constantly increasing. More than 50% of divorces occur within the first ten years of marriage. This is an important factor that negatively affects child development. Crude divorce rates are high in the western and coastal parts of Turkey where tourism is intense, and low in the Eastern and Southeastern parts of Turkey. The low divorce rates in the eastern regions is not an indication that the common family model is healthy. This low level may be due to Political Islam, male-oriented culture, family and social pressures. According to scientific studies conducted in Turkey, numerous and serious problems experienced during and after the divorce negatively affect the divorced individuals and their children. Research shows that policies that are not sufficiently based on laws, science and public interest play an important role in the problems experienced in marriage and divorce cases in Turkey. Both TSI and scientific research findings point to the necessity of SC in Turkey. SC is a scientific psychological counseling that prepares the individual for a quality single life and healthy marriage and family life. SCT, on which SC is based, is a comprehensive theory that can systematically explain the phenomenon of divorce. The phenomenon of divorce in Turkey is a social problem and may adversely affect the development, welfare and well-being of the country in line with the requirements of the age. For this reason, divorce is an important study subject for those who govern the Republic of Turkey State (RTS). In order for the SCT to develop scientifically with the aim of professional service to the singles society, the support of senior officials of the RTS is needed.

Anahtar Kelimeler

Divorce, singles counseling, singles counseling theory, policy, Turkey

Türkiye'de Boşanma Olgusunun Bekâr Danışmanlığı Teorisi Açısından Değerlendirilmesi

Öz

Derleme niteliğindeki bu araştırmada, boşanma olgusu Bekâr Danışmanlığı Teorisi (BDT) açısından değerlendirildi. Boşanma; yasal olarak başlayan evlilik hayatının, yine yasal olarak sona ermesidir. Literatür incelendiğinde, boşanma olgusunun sorun ile sorun çözme yöntemi olduğu anlaşılmaktadır. Bir başka deyişle; evlilik hayatına ilişkin sorunlardan kurtulurken boşanma sürecine ve boşandıktan sonra bekâr hayatına ilişkin yeni sorunları göze alma zorunluluğu doğmaktadır. Boşanma olgusu; boşanma sürecinin uzun ve stresli gerçekleşmesi, yaşamda büyük değişime yol açması ve tüm yaşananların bıraktığı olumsuz izlerin hayat boyu devam etmesi gibi nedenler ile kronik ve travmatik stres kaynağıdır. Uzun süreli ve yoğun yaşanan stres; insan sağlığını, gelişimi ve uyumunu olumsuz etkiler. Boşanma, Türkiye dışındaki ülkelerde geliştirilmiş boşanmaya uyum modellerine göre de sıkıntı verici bir yaşantıdır. Evlilik ve boşanma süreçlerinin kronik ve travmatik stres altında geçmesi, Travma Sonrası Stres Bozukluğuna (TSSB) neden olabilir. TSSB tedavi edilmez ise, hayatın geriye kalanını da olumsuz etkileyebilir. Bu durumda, uygun koşullar gerçekleşmediğinde hiç evlenmeden bekâr kalmak, en doğru karar olabilir. Öte taraftan, sağlıksız evlilik hayatını sürdürmek yerine boşanmak doğru bir karar ve çözüm yoludur. Evlenme ve boşanma olguları, bir ülkenin gelişmişlik düzeyi, kültürü gibi önemli faktörlerden etkilenir. Bir toplumda evlenme ne kadar çok ihtiyaç haline gelirse, boşanma da o düzeyde olumsuz yorumlanır. Ülkenin kültürü ve gelişmişliğinde önemli rol oynayan yasalar ve politikalar, evliliğin sunduğu bazı imkânları bekârken de elde etmeye olanak verebilir. İnsanlar, aile ve toplum baskısından kurtulmak için istemediği evliliği yapmamalıdır. Ancak Türkiye’de bekâr hayatının kalitesi, son derece düşüktür. Türkiye’de boşanma sayıları ve hızındaki sürekli yükseliş, evlilik ve aile hayatında da ciddi sorunlar olduğunu göstermektedir. Türkiye’de evlilik, aile ve bekâr hayatında yaşanan ciddi sorunlar, Türk toplumunun sıkıntılı olduğuna işaret etmektedir. Hem bekâr hem de evlilik ve aile hayatının kalitesini ve sağlığını yükseltmek için bilimsel ve iyi niyet ile tasarlanmış yöntemlere ihtiyaç vardır. Bekâr Danışmanlığı (BD) böyle bir yöntemdir. BD, Bekâr Danışmanlığı Teorisine (BDT) dayalı olup bireyi hem bekâr hem de evlilik ve aile hayatına hazırlayan kapsamlı bir psikolojik danışmanlıktır. BDT’nde bekârlık terimi ile hiç evlenmemiş, boşanmış ve dul olmak kastedilmektedir. Dolayısı ile boşanma, BDT’nin temel bir konusu, boşanmış bireyler de onun hedef kitlesidir. Derleme niteliğindeki bu araştırmada, boşanma olgusu BDT’nin amaçları, doğası, işlevleri, hedef kitlesi, gerekçeleri ve Özerk-İlişkisel Bekâr Danışmanlığı Modeli açılarından değerlendirilmiştir. Değerlendirmeyi desteklemek amacı ile boşanma konusunda Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2001-2022 yılları arasına ait verileri ve çoğunluğu 2022 yılında yayımlanmış bilimsel araştırmalar incelenmiştir. TÜİK’na göre; Türkiye’de boşanma sayıları ve kaba boşanma hızı devamlı olarak yükselmektedir. Boşanmaların %50’den fazlası, evliliğin ilk on yılı içinde gerçekleşmektedir. Bu da çocuk gelişimini olumsuz etkileyen önemli bir faktördür. Boşanma oranları; Türkiye’nin turizmin yoğun olduğu batı ve kıyı bölgelerinde yüksek, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde düşüktür. Doğu bölgelerinde boşanma oranlarının düşük olması, yaygın aile modelinin sağlıklı oluşunun göstergesi değildir. Bu düşük seviye; Siyasal İslam ve erkek odaklı kültürden, aile ve toplum baskısından kaynaklanıyor olabilir. Türkiye’de yapılan bilimsel araştırmalara göre; boşanma sürecinde ve boşandıktan sonra yaşanan çok sayıda ve ciddi sorunlar, boşanan bireyleri ve çocuklarını olumsuz etkilemektedir. Araştırmalar; Türkiye’de evlenme ve boşanma olgularında yaşanan sorunlarda yasaları, bilimi ve kamu yararını yeterince esas almayan politikaların önemli rol oynadığını göstermektedir. Gerek TÜİK, gerekse bilimsel araştırma bulguları, Türkiye’de Bekâr Danışmanlığının (BD) gerekliliğine işaret etmektedir. BD, bireyi kaliteli bekâr hayatına ve sağlıklı evlilik ve aile hayatına hazırlayan bilimsel psikolojik danışmanlıktır. BD’nın dayandığı BDT, boşanma olgusunu sistemli olarak açıklayabilen kapsamlı bir teoridir. Türkiye’de boşanma olgusu, ciddi bir toplumsal sorun olup ülkenin çağın gerekleri ölçüsünde gelişimini, refahını ve esenliğini olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle; boşanma, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ni (TCD) yönetenlerin önemli bir çalışma konusudur. BDT’nin bekâr topluma profesyonel hizmet amacı ile bilimsel olarak gelişebilmesi için TCD üst düzey yöneticilerinin desteğine ihtiyaç duyulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Boşanma, bekâr danışmanlığı, bekâr danışmanlığı teorisi, politika, Türkiye

Kaynakça

• Aktaş-Akoğlu, Ö. & Küçükkaragöz, H. (2018). Boşanma nedenleri ve boşanma sonrasında karşılaşılan güçlüklere ilişkin bir araştırma: İzmir ili örneği. Toplum ve Sosyal Hizmet, 29(1),153-172.
• Altunkeser, B. (2022). Fisher’in boşanma sonrası yaşama uyum programının etkililiğinin incelenmesi. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Aydın, K. B. (2017). Bekâr danışmanlığı ve özerk-ilişkisel bekâr danışmanlığı modeli: Türkiye’de yeni bir kavram, araştırma, uzmanlık ve çalışma alanı. TURAN-SAM, 9(36), 707-715.
• Aydın K. B. (2019b). Özerk-ilişkisel benlik ölçeğinin geçerliği, güvenirliği ve öznel esenlik hali ile ilişkisi. International Journal of Education Technology and Scientific Researches,4(8),46-64.
• Aydın, K. B. (2019a). Bekâr danışmanlığı: hayata hazırlar (1. Baskı). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Aydin, K. B. (2020). Model of autonomous-related singles counselling (MARSC) in collectivist cultures: the Turkey model. In S. Safdar, C. Kwantes, & W. Friedlmeier (Eds.), Wiser world with multiculturalism: Proceedings from the 24th Congress of the International Association for Cross-Cultural Psychology.
• Aydın, K. B. (2022). Sosyal destek: Herkese lazım (1. Baskı). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Aydın, K. B. & Rustamova, N. (2023). Bekâr Stresleri ölçeği-genç formu’nun doğrulayıcı faktör analizi ve ölçüt-bağımlı geçerliği. Türkiye Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi, 6(1), 15-33.
• Binay, M., (2018). Türkiye’de boşanma nedenlerinin analizi ve alternatif uyuşmazlık yöntemleri. Ombudsman Akademik, 5(9), 237-267.
• Dimitrov-Discher, A., Wenzel, J., Kabisch, N., Hemmerling, J., Bunz, M., Schöndorf, J., Walter, H., Veer, I. M., & Adli, M. (2022). Residential green space and air pollution are associated with brain activation in a social-stress paradigm. Scientific Reports, 12, 10614. https://doi.org/10.1038/s41598-022-14659-z
• Erdim, L. & Ergün, A., (2016). Boşanmanın ebeveyn ve çocuk üzerindeki etkileri. HSP, 3(1), 78-84.
• Erikson E.H. (1963). Childhood and society. Norton.
• Fisher, B. F. (1978). Rebuilding: When your relationship ends. Family Relations Learning Center.
• Geçtan. E. (1993). Çağdaş yaşam ve normal dışı davranışlar (7. Basım). Remzi Kitapevi.
• Gerrig, R. J. & Zimbardo, P. G. (2010). Psikoloji ve yaşam (Çev. G. Sart). Nobel Yayıncılık.
• Holmes, T. H. & Rahe, R. H., (1967). The social readjustment rating scale. Journal of Psychosomatic Research, 11, 213.
• Kağıtçıbaşı, Ç., (2005). Autonomy and relatedness in cultural context: Implications for self and family. Journal of Cross-Cultural Psychology, 36(4) 403-422.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2010). Benlik, aile ve insan gelişimi: Kültürel psikoloji (1. Baskı). Koç Üniversitesi Yayınları.
• Kara, F. R. (2022). Dezavantajlı ailelerde yeniden evlenme ve boşanma döngüsü: tek ebeveynlik deneyimleri. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Kelebek-Küçükarslan, G. (2022). Feminist sosyal çalışma perspektifiyle kadınların çekişmeli boşanma deneyimleri. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Korkmaz, Y. (2022). Boşanma sürecinin öğrenci üzerindeki etkilerinin okul sosyal hizmeti temelinde değerlendirilmesi. [Yayınlanmamış doktora tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Masters. W. H., Johnson, V. E., & Kolodny, R. C. (1982). Human sexuality. Brown.
• Morris, C. G. (1996). Psikolojiyi anlamak (3. Baskı). (Çev. Editörleri: H. B. Ayvaşık & M. Sayıl). Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Murdock, N. L. (2004). Theories of counseling and psychotherapy: A case approach. Pearson Prentice Hall.
• Öksüzler-Cabılar, B. & Yılmaz, A. E. (2022). Boşanma ve boşanma sonrası uyum: Tanımlar, modeller ve uyumun değerlendirilmesi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 14(1), 1-11.
• Resmi Gazete (2001). Türk medeni kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4721.pdf
• Smith, C. V. (2007). In pursuit of ‘good’ sex: Self-determination and the sexual experience. Journal of Social and Personal Relationships, 24, 69–85.
• Türk Dil Kurumu (1932). Geçimsiz, geçimsizlik. Türk Dil Kurumu Sözlükleri-Güncel Türkçe Sözlük.
• Türkiye İstatistik Kurumu (2023). Evlenme ve Boşanma İstatistikleri, 2022. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Evlenme-ve-Bosanma-Istatistikleri-2022-49437
• Türkiye İstatistik Kurumu (2021). Evlenme ve Boşanma İstatistikleri, 2020. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Evlenme-ve-Bosanma-Istatistikleri-2020-37211
• Uyar, N. (2022). Kadınların boşanma sonrası yaşama uyumu: Bilişsel davranışçı kurama dayalı psikoeğitim programının etkililiği. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Vansteenkiste, M. & Ryan, R. M., Soenens, B. (2020). Basic psychological need theory: Advancements, critical themes, and future directions. Motivation and Emotion: Part of Springer Nature, 1-31.
• Yalçın, İ. (2015). Evlilik öncesi psikolojik danışma. (Editörler: M. Kalkan & Z. Hamamcı). Anı Yayıncılık.
• Yeşilyaprak, B. (2006). Eğitim psikolojisi: Gelişim-öğrenme-öğretim. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Yılkan, İ. (2022). Boşanmış erkeklerin boşanma deneyimleri üzerine bir karma desen çalışması. [Yayınlanmamış doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Zimbardo, P. & Coulombe, N. D. (2017). Bitik erkekler: Teknoloji erkekliği nasıl sabote etti? (Çev. T. Yalur). Pegasus Yayıncılık.