İlkokul Türkçe ve İngilizce Ders Kitaplarında Yer Alan Sosyo-Kültürel Ögelerin Vygotsky’nin Sosyo-Kültürel Teorisi Bağlamında İncelenmesi

Yıl 2023, Sayı: 57, 1953 - 1983, 30.09.2023

Anıl Manguş , Erkan Dinç

https://doi.org/10.53444/deubefd.1300720

Cited By: 1

Öz

Bu araştırma 2021-2022 eğitim öğretim yılında Giresun ilinde kullanılan ilkokul (2-4. Sınıf) Türkçe ve İngilizce ders kitaplarından yer alan sosyo-kültürel ögelerin Vygotsky’nin sosyo-kültürel teorisi bağlamında incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırma nitel araştırma yaklaşımlarından biri olan durum çalışması ile yapılmıştır. Araştırmada Türkçe ve İngilizce ders kitapları veri toplama araçları olarak kullanılmıştır. Elde edilen veriler içerik analizi yoluyla analiz edilmiştir. Araştırmada elde edilen veriler ışığında ilkokul Türkçe ve İngilizce ders kitaplarında yer verilen sosyo-kültürel ögeler arasında bazı benzerlik ve farklılıklara rastlanırken, sosyo-kültürel ögelerin Vygotsky’nin sosyo-kültürel teorisini yansıtması açısından da benzerlik ve farklılık gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmaya göre ders kitaplarının Vygotsky’nin sosyo-kültürel teorisini yansıttığı sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca elde edilen veriler ışığında ders kitaplarının sosyo-kültürel teori ve öğrenci ilgi ve ihtiyaçlarına uygun hazırlanması gerekliliği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Vygotsky, sosyo-kültürel teori, ilkokul ders kitapları, sosyo-kültürel ögeler

Kaynakça

• Aksan, D. (2011). Türkçeye yansıyan Türk kültürü. (2. baskı). Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Akyol, Ş. (2010). İlköğretim 6. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan sevgi temasının değerler eğitimi açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Arda, A., & Onay, Ö. (2018). Sunshine English 4 student’s book. Ankara: Cem Web Ofset. Altun, S., & Çolak, E. (2014). Öğrenme kuramları. S. Fer (Ed.), Öğrenme öğretme kuram ve yaklaşımları içinde (s. 17-65). (2. baskı). Anı Yayıncılık.
• Aslan, A. (2021). İlkokul Türkçe 3 ders kitabı. Gizem Yayıncılık.
• Bacanlı, H. (2002). Gelişim ve öğrenme. Nobel Yayın ve Dağıtım.
• Bakhtin, M. M. (1981). Dialogic imagination: Four essays by M. M. Bakhtin (Çev: C. Emerson M. Holquist). University of Texas Press.
• Baki, Y. (2019). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin değer aktarımı açısındanincelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 17 (37), 109-146.
• Berk, L. E., & Winsler, A. (1995). Scaffolding children’s learning. Vygotsky and early childhood education. Washington: National Association for the Education of Young Children.
• Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9 (2), 27-40. https://doi:10.3316/QRJ0902027
• Byram, M. (1994). Culture and language learning in higher education. Clevedon: Multilingual Matters. Ltd.
• Byram, M. (1997). Cultural awareness’ in vocabulary learning. Language Learning Journal, 16 (1) 51-57. Chomsky, N. (1964). The development of grammar in child language: Formal Discussion. Monographs of the society for research in child development 29 (1), 35-39.
• Chomsky, N. (1976). Problems and mysteries in the study of human language. In A. Kasher (Ed.), Language in focus: Foundations, methods and systems: Essays in memory of Yehoshua Bar-Hillel (pp. 281–357). Springer.
• Chomsky, N. (2011). Language and other cognitive systems. What is special aout language? Language and Learning Development, 74 (4), 263-278. https://doi: 10.1080/15475441.2011.584041
• Cole, M. (1996). Cultural psychology: A once and future discipline. Cambridge, MA: Harvard University Press. Council of Europe. (2022). Common European Framework of Reference for Languages (CEFR). https://www.coe.int/en/web/common-european-framework-reference-languages
• Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. (3. baskı). Mesut Bütün & Selçuk Beşir Demir (Çev. Ed.). Siyasal Kitabevi.
• Çelebi, M. D. (2006). Türkiye’de anadili eğitimi ve yabancı dil öğretimi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21 (2), 285-307.
• Çelik, S., & Erbay, Ş. (2013). Cultural perspectives of Turkish elt coursebooks: Do standardized teaching texts incorporate interncultural feature?, Eğitim ve Bilim, 38 (167), 336-351.
• Cenk, P. (2019). İlkokul İngilizce ders kitabı 3. Yıldırım Yayınları.
• Erdal, N. (2022). İlkokul Türkçe 2 ders kitabı. Ada Matbaacılık.
• Engeström, Y. (1987). Learning by expanding: An activity theoretical approach to developmental research. Orienta-Konsultit.
• Demir, C., & Yapıcı, M. (2007). Ana dil olarak Türkçenin öğretimi ve sorunları. Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (2), 177-192.
• Donato, R. (2000). Sociocultural contributions to understanding the foreign and second language classroom. In J. Lantolf (Ed.), Sociocultural theory and second language learning (pp. 27-50). Oxford University Press.
• Dönmez, C., & Yeşilbursa, C. (2014). The efect of cultural heritage education on students’ attitudes toward tangible heritage. Elementary Education Online, 13 (2), 425-442.
• Gagne, R. (1985). The conditions of learning and theory of instructions. New York: CBS College Publishing.
• Genç, B., & Bada, E. (2005). Culture in language learning and teaching. The Reading Matrix, 5(1), 73-84.
• Güftâ, H., & Kan, M. O. (2011). İlköğretim 7. sınıf Türkçe ders kitabının dil ile ilgili kültür öğeleri açısından incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (15), 239-256.
• Gülden, B. (2018). Türkçe ders kitaplarında kültür temelli olarak hazırlanan etkinlikler üzerine bir inceleme (5. sınıf Türkçe ders kitabı örneği). Turkish Studies. Educational Sciences, 13 (11), 1635-1652.
• Güler, A., Halıcıoğlu, M. B., & Taşğın, S. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (1. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Hedegaard, M. (2007). The zone of proximal development as basis for instruction. In H. Daniels (Ed.), An introduction to Vygotsky (pp. 171-195). New York: Routledge.
• John-Steiner, V. P. (2007). Vygotsky on thinking and speaking. In H. Daniels, M. Cole & J. V. Wertsch (Eds.), The Cambridge companion to Vygotsky (pp. 136-152), Cambridge University Press.
• Johnson, K. E. (2009). Second language teacher education: A sociocultural perspective. Routledge.
• Kasa-Ayten, B., & Gültekin, M. (2019). İlkokul dördüncü sınıf Türkçe dersinde kültürel değerler ve eğitimi: Bir durum çalışması. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39 (3), 1735-1773.
• Kılıç, A., & Seven, S. (2006). Konu alanı ders kitabı incelemesi. (6. baskı). Pegem Yayıncılık.
• Kırmızı Ayyıldız, A. (2021). Adaptation of English coursebook activities based on sociocultural theory: An action research. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kozulin, A. (1998). A psychological tool. A sociocultural approach to education. USA: Harvard University Press.
• Krashen, S. (1973). Lateralization, language learning and the critical period: Some new evidence. Language Learning A Journal of Research in Language Studies, 23 (1), 63-74. https://doi: 10.1111/j.1467-1770.1973.tb00097
• Kramsch, C. (1993). Contect and culture in language teaching. Oxford University Press.
• Kramsch, C. (2001). Language and culture. Oxford University Press.
• Krippendorff, K. (2004). Content analysis. An introduction to its methodology. Sage.
• Kuru Gonen, S. İ., & Saglam, S. (2012). Teaching culture in the FL classroom: Teachers’ perspectives. IJGE: International Journal or Global Educations 1 (3), 26-46.
• Lantolf, J. P., Thorne, S. L., & Poehner, M. E. (2015). Sociocultural theory and second language development. In B. van
• Patten & J. Williams (Eds.), Theories in Second Language Acquisition An Introduction (pp. 207-226). Erlbaum.
• Lave, J., & Wenger, E. (1991). Situated learning: Legitimate peripheral participation. Cambridge University Press.
• Lemke, J. L. (1990). Talking science: Language, learning, and values. Norwood, New Jersey: Ablex Publishing Corporation.
• Lenneberg, E. (1967). Biological foundations of language. John Wiley.
• Leontiev, A.N. (1981). Problems of the development of mind. Progress Press.
• Luria, A. R. (1973). The working brain. An introduction to neuropsychology. Penguin Books.
• Luria, A. R. (1976). Cognitive development: Its cultural and social foundations. (Çev: M. Lopez-Morillas & L. Solotaroff. Harvard University Press.
• Luria, A. R. (1979). The making of mind: A personal account of Soviet psychology. M. Cole & S. Cole (Eds.), Harvard University Press.
• Manguş, A., & Dinç, E. (2023). Vygotsky’nin sosyo-kültürel teorisi bağlamında ilkokul ders kitapları: İlkokul Türkçe ve İngilizce ders kitaplarında yer alan sosyo-kültürel ögelerin incelenmesi ve bu ögelere ilişkin öğretmen görüşleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim Ana Bilim Dalı.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. S. Turan (Çev. Ed.), (3. baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şt.
• Meshcheryakov, B. G. (2007). Terminology in L. S. Vygotsky’s writings. In H. Daniels, M. Cole & J. V. Wertsch. (Eds.), The Cambridge companion to Vygotsky (pp. 155-177). Cambridge University Press.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (2015). Nitel veri analizi. (Çev: S. Akbaba-Altun & A. Ersoy). Pegem Akademi.
• Moll, L. C., Amanti, C., Neff, D., & Gonzalez, N. (1992). Funds of knowledge for teaching: Using a qualitative approach to connect homes and classrooms. Theory Into Practice, 31 (2), 132-141.
• Okur, A. (2013). Millî kültür ve folklorun Türkçe ders kitapları aracılığıyla aktarımı. Adıyaman Üniversiesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(11), 876-904.
• Orhan Karsak, H. G., & Özenç, E. G. (2019). Türkçe ders kitaplarında millî ve kültürel kavramların incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7 (3), 709-735.
• Ormrod, J. E. (2013). Öğrenme psikolojisi. M. Baloğlu (Çev. Ed.), (6. baskı). Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şt.
• Özden, Y. (2009). Öğrenme ve öğretme. (9. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Özenç, E. G., & Orhan Karsak, H. G. (2019). İlkokul birinci ve ikinci sınıf Türkçe ders kitaplarında millî ve kültürel kavramlara yer verilme durumu. Değerler Eğitimi Dergisi, 17 (37), 349-379. https://doi: 10.34234/ded.547761
• Özkalp, E. (2011). Sosyolojiye giriş. Ekin Kitabevi.
• Özyuva, D., & Yamaç, A. (2022). 6. Sınıf İngilizce ders kitaplarında yer alan metinlerin değerler açısından incelenmesi. Erciyes Journal of Education 6 (2), 145-165. https://doi: 10.32433/eje.1041663
• Panhwar, S. H., Ansari, S., & Ansari, K. (2016). Sociocultural theory and its role in the development of language pedagogy. Advances in Language and Literacy Studies, 7 (6), 183-188. Australia: Australian International Academic Centre.
• Puntambekar, S., & Hübscher, R. (2005). Tools for scaffolding students in a complex learning environment: What have we gained and what have we missed? Educational Psychologist, 40 (1), 1-12. https://doi: 10.1207/s15326985ep4001_1
• Puntambekar, S. (2022). Distributed scaffolding: Scaffolding students in classroom environments. Educational Psychology Review, (34), 451-472. https://doi: 10.1007/s10648-021-09636-3
• Purba, H. (2011). Importance of including culture in EFL teaching. Journal of English Teaching, 1 (1), 44-56.
• Ragupathi, K. (2014). Virtually Vygotsky: Using technology to scaffold student learning: By Adrian Lee. Technology in Pedagogy, (20), 1-9.
• Razı, S. (2012). Developing the inventory of cultural components to assess perception in language learning. Novitas-ROYAL, 6 (2), 169-186.
• Rogoff, B. (1990). Apprenticeship in thinking: Cognitive development in social context. Oxford University Press.
• Rogoff, B., Mistry, J., Göncü, A., & Mosier, C. (1993). Guided participation in cultural activity by toddlers and caregivers. Monographs of the Science for Research in Child Development, 58 (8), 1-179.
• Rogoff, B. (1995). Observing sociocultural activity on three planes: Participatory appopriation, guided participation, apprenticeship. In A. Alvarez, P. del Rio & J.V.Wertsch (Eds.), Perspectives in sociocultural research (pp. 139-164). Cambridge University Press.
• Rogoff, B. (2003). The cultural nature of human development. Oxford University Press.
• Scribner, S., & Cole, M. (1981). The psychology of literacy.Harvard University Press.
• Schunk, D. H. (2009). Öğrenme teorileri: Eğitimsel bir bakış. M. Şahin (Çev. Ed.). (5. baskı). Nobel Yayın Dağıtım.
• Schwartz, S. H. (2012). An overview of the Schwartz theory of basic values. Online Readings in Pscyhology and Culture, 2 (1), 1-20.
• Senemoğlu, N. (2009). Gelişim, öğrenme ve öğretim: Kuramdan uygulamaya. (15. baskı). Pegem Akademi.
• Sevinç, M. (2003). Erken çocuklukta gelişim ve eğitimde yeni yaklaşımlar. Morpa Kültür Yayınları.
• Silverman, D. (2018). Nitel verileri yorumlama. (Çev. Ed: E. Dinç). (5. baskı). Pegem Akademi. https://doi: 10.14527/9786052411520
• Şahin, N. (2015). İlkokul 4. sınıf Türkçe ders kitabı metinlerinin kültürel değerler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim Anabilim Dalı Sınıf Öğretmenliği Bilim Dalı.
• Tan, F. (2019). İlkokul İngilizce ders kitabı 2. sınıf. Bilim Kültür Yayınları.
• Tertemiz, N., Ercan, L., & Kayabaşı, Y. (2011). Ders kitabı ve eğitimdeki önemi. L. Küçükahmet (Ed.), Konu alanı ders kitabı inceleme kılavuzu içinde (s.s 33- 66). (3. baskı). Nobel Yayın Dağıtım.
• Tomalin, B., & Stempleski, S. (1993). Cultural Awareness. Oxford: Oxford University Press.
• Tutkun, C. (2019). Dil gelişim kuramları. Z. Seçer, Z. Dere & C. Tutkun (Ed.), Bilişsel ve dil gelişimi içinde (s. 217-248). İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi, Çocuk Gelişimi Lisans Programı.
• Tylor, E. B. (1920). Primitive culture. London: John Murray. http://archive.org/details/primitiveculture01tylouoft/page/4/mode/2up (Erişim tarihi: 19 Temmuz 2022).
• Ünalan, Ş. (2014). Dil ve kültür. (6. baskı). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Ünveren Kapanadze, D. (2018). Dil ve kültür aktarımında işlevsel bir araç olarak ders kitapları: Türkçe ders kitapları örneği. Turkish Studies. Educational Sciences, 13 (27), 1575-1592.
• Valsiner, J. (1984). Construction of zone of proximal development in adult-child joint action: The socialization of meals. In B. Rogoff & J. V. Wertsch (Eds.), Children’s learning in the “zone of proximal development” (pp. 65-76). Jossey Bass.
• Van der Veer, R., & Valsiner, J. (1991). Understanding Vygotsky: A quest for synthesis. Blakwell.
• Vygotsky, L. S. (1929). The problem of cultural development of the child. Journal of Genetic Psychology, (36), 415-434.
• Vygotsky, L. S. (1960). Development of higher mental functions. APN RSFSR.
• Vygotsky, L. S. (1962). Thought and language. (Çev: E. Hanfmann & G. Vakar). E. Hanfmann & G. Vakar (Eds). MIT Press. (Orijinal eser 1934 yılında yayımlanmıştır).
• Vygotsky, L. S. (1966). Play and its role in the mental development of the child. Soviet Psychology, 12 (6), 62-76.
• Vygotsky, L. S. (1972). The problem of stage periodization in child development. Voprosy Psikhologii (2), 114-123.
• Vygotsky, L. S. (1978). Mind in society: The development of higher mental processes. (Çev: M. Cole, V. John-Steiner, S. Scribner & E. Souberman). M. Cole, V. John-Steiner, S. Scribner & E. Souberman (Eds). Harvard University Press. (Orijinal eser 1930-1935 yıllarında yayımlanmıştır).
• Vygotsky, L. S. (1981). The genesis of higher mental functions. In J. V. Wertsch (Ed.), The concept of activity in Soviet psychology (pp. 144-188). Sharpe. (Orijinal eser 1960 yılında yayımlanmıştır).
• Vygotsky, L. S. (1986). Thought and language (Çev: A. Kozulin). MIT Press. (Orijinal eser 1934 yılında yayımlanmıştır).
• Vygotsky, L. S. (1987). Thinking and speech. (Çev: N. Minick). In R. Rieber & A. S. Carton (Eds.), The collected works of L. S. Vygotsky (pp. 37-285). Plenum. (Orijinal eser 1934 yılında yayımlanmıştır).
• Vygotsky, L. S. (1998). The collected works of L. S. Vygotsky. Child Psychology. Plenum. Wells, G. (1999). Dialogic inquiry. Toward a sociocultural practice and theory of education. Cambridge University Press.
• Wertsch, J. V. (1985). Vygotsky and the social formation of mind. Harvard University Press.
• Wertsch, J. V. (1991). Voices of the mind: A sociocultural approach to mediated action. Harvard University Press.
• Wertsch, J. V. (2007). Mediation. In H. Daniels, M. Cole & J. V. Wertsch (Eds.), The Cambridge companion to Vygotsky (pp. 178-192). Cambridge University Press.
• Wood, D., & Middleton, D. (1975). A study of assisted problem-solving. British Journal of Psychology, 66 (2), 181–191. https://doi.org/10.1111/j.2044-8295.1975.tb01454.x
• Wood, D., Bruner, J., & Ross, G. (1976). The role of tutoring in problem solving. Journal of Child Psychology and Psychiatry and Allied Disciplines, 17 (2), 89-100. Pergamon Press.
• Yalçın, I. U. (2019). İlkokul Türkçe ders kitabı 4. sınıf. Özgün Matbaacılık.
• Yang, X., & Chen, D. (2014). Do instructors’ perceptions on teaching culture in foreign language classroom make a difference: Lessons from a qualitatiove study of language instructors and learners. The Journal of Language Teaching and Learning, 4 (2), 1-14.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (8. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yin, R. (2015). Case study research: design and methods. (5. baskı).: Sage.