AN EXAMPLE OF SAVING MEASURES IN THE EARLY REPUBLICAN PERIOD: SAVINGS FUNDS

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 2, 560 - 588, 22.10.2024

Betül Tekinsoy

https://doi.org/10.69878/deuefad.1486871

Öz

The 1929 Great Depression, which deeply affected the whole world, also affected Turkiye. Turkiye has followed strict policies to overcome this economic depression. In line with these policies, the National Economy and Savings Society was established in order to encourage people to save money and use domestic goods, and domestic goods week began to be celebrated. Especially in the period between 1930 and 1945, savings awareness was tried to be created in the public through savings-themed articles in the press. One of the savings measures taken against the economic depression is the savings funds established to encourage people to save. These institutions, which are subject to the Savings Funds Law No. 1711 dated June 10, 1930, were established in order to direct small savings to important businesses by taking them in return for a certain interest, to protect the savings of people with limited earnings, and to help increase the country's wealth by bringing them together. In our study, we tried to explain the establishment process of savings funds, their operating principles and the benefits they provide both personally and socially, by examining the national press and archive sources of the period, especially the "Savings Funds Regulation" that came into force with the decision of the Council of Ministers. In addition, various copyrighted and research works were also used.

Anahtar Kelimeler

Saving, Savings Funds, 1929 Great Depression

ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİ TASARRUF TEDBİRLERİNE BİR ÖRNEK: TASARRUF SANDIKLARI

Öz

Tüm dünyayı derinden etkileyen 1929 Dünya Ekonomik Krizi, Türkiye’yi de etkisi altına almıştır. Türkiye’de bu ekonomik krizi atlatabilmek için sıkı politikalar takip edilmiştir. Bu politikalar doğrultusunda halkı tasarrufa özendirmek ve yerli malı kullanmaya teşvik etmek amacıyla Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti kurulmuş ve yerli malı haftası kutlanmaya başlanmıştır. Özellikle 1930-1945 arası dönemde basında yer alan tasarruf temalı yazılar aracılığıyla halkta tasarruf bilinci oluşturulmaya çalışılmıştır. Krize karşı alınan tasarruf tedbirlerinden birisi de halkın tasarrufa yönlendirilmesini sağlamak amacıyla kurulan Tasarruf sandıklarıdır. 10 Haziran 1930 tarihli ve 1711 sayılı Tasarruf Sandıkları Kanununa tâbi olan bu kurumlar, küçük tasarrufları belirli bir faiz karşılığında alarak önemli işlere yönlendirmek, kazançları sınırlı olan kişilerin birikimlerini korumak ve bunları bir araya getirerek ülke servetinin çoğalmasına yardımcı olmak amacıyla kurulmuşlardır. Çalışmamızda, tasarruf sandıklarının kuruluş süreci, çalışma ilkeleri ve hem şahsi hem de toplumsal bakımdan sağladığı faydalar başta Bakanlar Kurulu’nun kararı ile yürürlüğe giren “Tasarruf Sandıkları Nizamnamesi” olmak üzere dönemin ulusal basını ve arşiv kaynakları incelenerek açıklanmaya çalışılmıştır. Ayrıca çeşitli telif ve tetkik eserlerden de istifade edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tasarruf, Tasarruf Sandıkları, 1929 Ekonomik Krizi

Kaynakça

• Aral, N. Z. (3 Temmuz 1952). Tasarruf Sandıkları. Vatan.
• Arslan, M. (2016). 2. Dünya Savaşı ve Türkiye’de Savaş Ekonomisi. Aydın Toplum ve İnsan Dergisi. 2 (2), 1-14.
• Batır, B. (2017). Öğrencilerin Şırketi: Galatasaray Lisesi Talebe Sandığı‘nın Kurulması ve Bilançosu. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi. 6 (4), 13-27.
• BCA. 30-10-0-0/138-986-7.
• BCA. 30-10-0-0/20-119-21.
• BCA. 30-10-0-0-0/66-442-19.
• BCA. 30-18-1-2/42-2-15.
• BCA. 30-18-1-2/99-65-9.
• BCA. 490-1-0-0/1-3-16.
• BCA. 490-1-0-0/1-3-22.
• BCA. 51-0-0-0/12-101-20.
• BCA. 51-0-0-0/3-17-23.
• Bora, C. (Aralık 1979).1876 Yılında Cezaevlerinde Kurulan Tasarruf Sandıkları. Karınca Kooperatif Postası, C. 47, N. 516, 17-18.
• Bulut, M. (2003). 1929 Dünya Ekonomik Buhranı ve Türkiye'de Devletçiliğe Geçiş. Bilig, (26), 77-101.
• Cemil, A. (11 Aralık 1933). Tasarruf Haftasına girerken, Ucuz ve sağlam mal siyaseti-Tasarruf Sandıklarının Açılması. Cumhuriyet.
• Cemil, A. (19 Aralık 1936). Posta Tasarruf Sandıkları. Cumhuriyet.
• Cemil, A. (6 Aralık 1937). Posta Tasarruf Sandıkları ve Bankalar.
• Çok, A. T. (2013). 1929 Dünya Ekonomik Buhranı Ve Türk Basınına Yansımaları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Değirmenci, S. (2023). İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye Ekonomisi: Politikalar, Yaklaşımlar ve Sonuçlar. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(2), 181-204.
• Duman, D. (1992). Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 1(2), 127-141.
• Engin, E. (2007). Galatasaray Lisesi (1923-1950 Dönemi). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Ete, M. (3 Ekim 1935). Cumhuriyet.
• Fahri, Z. (18 Aralık 1941). Tasarruf Terbiyesi. Cumhuriyet.
• Gözcü, A. (2012). 1930 Dünya Ekonomik Bunalımı Sonrasında Türkiye’de Ekonomik Politika Arayışları. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Habib Edip, H. (22 Ağustos 1929). Küçük Tasarruflar. Cumhuriyet. İleri, S. N. (16 Ekim 1941). Sıhhat Tasarruf Sandıkları. En Son Havadis. İmre, Z. (1944). Usulsüz Vedia Akdi. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 10(1-2), 188-228.
• Nadi, Y. (12 Aralık 1941). Bundan Sonra İçin Gayemiz: Devamlı Tasarruf ve Mümkün Olduğu Kadar Fazla İstihsal!. Cumhuriyet.
• Nadi, Y. (16 Aralık 1938). Milli Ekonomide Terakki Safhaları. Cumhuriyet.
• Nurullah. (Şubat 1924). Mekteblerde Tasarruf Sandıkları. Muallimler Mecmuası, S. 20, 555-558.
• Özbek, S. E. (1 İkinci teşrin 1938). Tasarruf Sandıkları III Tasarruf ve Posta Tasarruf Sandıklarının Fayda ve Hizmetleri. Varlık. 5(108), 564-565.
• Özbek, S. E. (1 Son teşrin 1937). Tasarruf Sandıkları ve Posta Tasarruf Sandıkları – I. Varlık. 5(104), 498-499.
• Özbek, S. E. (15 Son teşrin 1937). Tasarruf Sandıkları ve Posta Tasarruf Sandıkları – II. Varlık. 5 (105), 517-518.
• Resmi Gazete, S. 5181.
• Sarıgüzel, N. (2021). Türkiye'nin 1929 Dünya Ekonomik Krizine Karşı Aldığı Mali ve Ticari Tedbirler. Opus Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 18 (43), 7055-7081.
• Satı. (15 Kanun-ı evvel 1328). Mekteplerde Teavün ve Tasarruf Sandıkları. Tedrisat-ı İbtidaiye Mecmuası.
• Sönmezoğlu, F. (2015). İki Savaş Sırası ve Arasında Türk Dış Politikası, Der Yayınları.
• Süreyya, Ş. (12 Aralık 1930). Cihan Biriktiriyor. Cumhuriyet.
• Şavlı, R. (1993). 1929-1930 Dünya Ekonomik Buhranı ve Türkiye’ye Yansıması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• TBMM Zabıt Ceridesi, D. 3, C. 20. S. 177-178.
• Tekeli, İ; İlkin, S. (1977). 1929 Dünya Ekonomik Buhranında Türkiye’nin İktisadi Politika Arayışları. Ortadoğu Teknik Üniversitesi Yayınları. Ankara.
• Tekeli, İ; İlkin, S. (2004). Cumhuriyetin Harcı Köktenci Modernitenin Ekonomik Politikasının Gelişimi. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Tekeli, İ; İlkin, S. (2009). Uygulamaya Geçerken Türkiye’de Devletçiliğin Oluşumu. Bilge Kültür Sanat Yayınları. İstanbul.
• Tekeli, İ; İlkin, S. (2016). İktisadi Politikaları ve Uygulamalarıyla İkinci Dünya Savaşı Türkiyesi, C. 2, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Tekinsoy, Y. E. (2020). 1929 Dünya Ekonomik Buhranı ve Türkiye'de Devletçilik Politikaları. 95. Yılında Türkiye Cumhuriyeti'nde Siyasi Sosyal ve Ekonomik Hayat (1918-1938) içinde, (ss. 277-314), Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• Toker, N. G. (2019). Cumhuriyetin İlk Yıllarında Toplumla Bütünleşme Projesi Olarak Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti. History Studies, 11(2), 655-679.
• Tokgöz, E. (2004). Cumhuriyet Döneminde Ekonomik Gelişmeler, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi C. II içinde, (ss. 319-368), Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları