KAMBİYO SENETLERİNDE SENET METNİNDE TAHRİFAT (TTK m. 748) UYGULAMASINA İLİŞKİN BAZI DEĞERLENDİRMELER

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 1, 105 - 136, 30.05.2024

Burçak Yıldız

https://doi.org/10.33717/deuhfd.1423307

Öz

Kambiyo senetlerinde tahrifat, TTK m. 748’de düzenlenmiştir. Hükme göre değiştirmeden sonra senet üzerine imza koymuş olan kişiler değişmiş metne ve ondan önce imzasını koyanlar ise eski metne göre sorumlu olurlar. Söz konusu kurumun uygulanma şartları, büyük ölçüde yargı kararlarıyla şekillenmiştir.
TTK m. 748 hükmünün uygulanabilmesi için değişiklik yapılmasından önce geçerli bir kambiyo senedi bulunmalı, tahrifat senet tedavüle çıktıktan sonra ve senet metninde yapılmış olmalı, tahrifat yapılmasından sonra da senet geçerliliğini sürdürüyor olmalıdır. Tahrif edilmiş olması, senedin kambiyo senedi niteliğini etkilememektedir.
Hüküm, “senetteki çıkıntı, kazıntı veya silintinin ayrıca onanmamışsa, inkâr hâlinde göz önünde tutulmayacağına” ilişkin HMK m. 207 hükmüne belli ölçüde istisna teşkil etmektedir; zira onanmış olmasa bile tahrif edilen metin, bu müdahaleden sonra kambiyo senedini imzalamış olanlar için bağlayıcıdır.
Tahrifat def’ini ileri süren borçlu senette tahrifat yapılmış olduğunu ispatlamalıdır. Borçlunun senedi tahrifat yapılmasından önce imzalamış olduğunu kendisinin mi yoksa alacaklının mı ispatlaması gerektiği hususu ise önem taşımaktadır. Öğretide bir görüş, senet borçlusunun senedi tahrifattan önce imzalamış sayıldığını, aksini alacaklının ispatlaması gerektiğini savunmaktadır. Ancak mehaz İsviçre hukukunda borçlunun senedi tahrifattan sonra imzalamış olduğu karine olarak kabul edilmekte; tahrifattan önce imzalamış olduğu konusundaki ispat yükünün borçluda olduğu belirtilmektedir. Yargıtay da senedi tahrifattan önce imzalamış olduğunu borçlunun ispatlaması gerektiğine hükmetmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tahrifat, Tahrifat def’i, Kambiyo senedi, Kambiyo senetlerine mahsus takip, Senet metninde değişiklik

Evaluations of the Practice Regarding Alteration of Negotiable Instruments (TCC art. 748)

Öz

Turkish Commercial Code (TCC) art. 748 regulates the consequences of the alteration made on the text of negotiable instrument after it is put into circulation. According to the TCC, those who signed the negotiable instrument after the alteration are liable according to the changed text, and those who signed before that are responsible according to the old text.
In order to implement art. 748, the negotiable instrument must be valid before and after the alteration. The fact that it has been altered does not affect the nature of the negotiable instrument.
The debtor who asserts the alteration defence must prove the alteration. One view in the doctrine argues that the debtor of the negotiable instrument is deemed to have signed the text before the alteration, and the creditor must prove the contrary. However, in Swiss law, it is accepted as a presumption that the debtor signed the text after it was altered and the debtor has to prove that he signed before the alteration. The Turkish Court of Cassation also ruled that the debtor must prove that he signed the text before the alteration.

Anahtar Kelimeler

Alteration, Alteration defence, Negotiable instrument, Execution proceeding peculiar to negotiable instrument, Forgery

Kaynakça

• Baumbach, Adolf/Hefermehl, Wolfgang/Casper, Matthias: Wechselgesetz, Scheckgesetz, Recht des Zahlungsverkehrs: mit AGB-Banken/Scheckbedingungen und einer Einführung in das Wertpapierrecht, 24. Baskı, Beck Verlag, München 2020.
• Bernasconi, Michele: içinde Basler Kommentar, Obligationenrecht II, (Hrsg.: Honsell, Heinrich/Vogt, Nedim Peter/Watter, Rolf), 3. Baskı, Helbing Lichtenhahn Verlag, Basel 2008.
• Bilgen, Mahmut: “Kambiyo Senetlerinde Tahrifat (Değişiklik) Yapılması”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 11, Özel Sayı, 2009, s. 985-1028.
• Bülow, Peter: Wechselgesetz, Scheckgesetz: mit AGB-Sparkassen, AGB-Banken und AGB-Postbank und Scheckbedingungen, 5. Baskı, Beck, München 2013.
• Cinbaş, Mustafa Eser: Kambiyo Senetlerinde Senet Metninde Değişiklikler ve Sahtecilik, Adalet, Ankara 2022.
• Çamoğlu, Ersin: “Çizilmiş Cironun Hukukî Sonuçları”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, Cilt 35, Sayı 2, 2019, s. 5-26.
• Çamoğlu, Ersin: Kıymetli Evrak Hukukunun Temel İlkeleri, 2. Baskı, Vedat, İstanbul 2023, (Kıymetli Evrak).
• Domaniç, Hayri: TTK Şerhi IV, Kıymetli Evrak Hukuku, Temel, İstanbul 1990.
• Erdem, Nuri: Kambiyo Senetlerinde Senet Metninde Değişiklikler (Tahrifat), Vedat, İstanbul 2008.
• Eriş, Gönen: Türk Ticaret Kanunu Hükümlerine Göre Kıymetli Evrak, 2. Baskı, Seçkin, Ankara 2016.
• Jäggi, Peter/Druey Jean Nicolas/von Greyerz, Christoph: Wertpapierrecht: unter einschluß von Wechsel- u. Checkrecht, Das Recht in Theorie und Praxis, Helbing und Lichtenhahn, Basel, Frankfurt am Main 1985.
• Karayalçın, Yaşar: Ticaret Hukuku Dersleri, II. Ticari Senetler (Kambiyo Senetleri), 3. Baskı, BTHAE, Ankara 1964.
• Kendigelen, Abuzer/Kırca, İsmail: Kıymetli Evrak Hukuku, 6. Baskı, On İki Levha, İstanbul 2022.
• Kınacıoğlu, Naci: Kıymetli Evrak Hukuku, 4. Baskı, Gazi Büro Kitabevi, Ankara 1993.
• Kuhn, Hans: içinde Handkommentar zum Schweizer Privatrecht (Herausgeber: Amstutz, Marc/Breitschmid, Peter/Furrer, Andreas/Girsberger, Daniel/Huguenin, Claire/Müller-Chen, Markus/Roberto, Vito/Rumo-Jungo, Alexandra/Schnyder, Anton K.), Schulthess Juristische Medien AG, Zürich, Basel, Genf 2007.
• Öztan, Fırat: Kıymetli Evrak Hukuku, 2. Baskı, Turhan, Ankara 1997.
• Poroy, Reha/Tekinalp, Ünal: Kıymetli Evrak Hukuku Esasları, 24. Baskı, Vedat, İstanbul 2021.
• Pulaşlı, Hasan: Kıymetli Evrak Hukukunun Esasları, 7. Baskı, Adalet, Ankara 2019.
• Schwaibold, Matthias: içinde OR Handkommentar zum Schweizerisches Obligationenrecht (Herausgegeben von: Kostkiewicz, Jolanta Kren/Bertschinger, Urs/Breitschmid, Peter/Schwander, Ivo), Orell Füssli Verlag AG, Zurich 2002.
• Tekil, Fahiman: Kıymetli Evrak Hukuku, Fatih Gençlik Vakfı, İstanbul 1980.
• Ülgen, Hüseyin/Helvacı, Mehmet/Kaya, Arslan/Nomer Ertan, N. Füsun: Kıymetli Evrak Hukuku, 13. Baskı, Vedat, İstanbul 2021.