Total Kalça Protezli Hastalara Verilen Taburculuk Eğitiminin Günlük Yaşam Aktiviteleri ve Yaşam Kalitesine Etkisi

Yıl 2019, Cilt: 12 Sayı: 4, 220 - 233, 15.10.2019

Rahşan Çam , Arzu Salık Asar

Öz

Giriş: Hemşirelik bakımının temel amacı; “hastanın günlük
yaşam biçimine en yakın koşullarda yaşamını sürdürmesi, oluşabilecek
komplikasyonları önlemeye yönelik hastayı rahatlatıcı önlemlerin alınması ve
fiziksel, psikolojik ve sosyal yaşamında mümkün olan en kısa zamanda kendi
kendine yeterli duruma gelmesine yardımcı olmaktır”. Amaç: Bu çalışmada,
total kalça protezi ameliyatı sonrası verilen taburculuk eğitiminin hastaların
günlük yaşam aktivitelerine ve yaşam kalitesine etkisinin incelenmesi
amaçlanmıştır. Yöntem: Yarı deneysel türdeki çalışmanın örneklemini 25
deney 25 kontrol grubu olmak üzere 50 hasta oluşturmuştur. Kontrol grubu
hastalarına herhangi bir eğitim verilmemiş ve taburcu olduktan sonraki 1. ve
3.aylarda kontrol grubu hastalarına ev ziyareti yapılarak, Katz günlük yaşam
aktiviteleri ölçeği ve SF-36 yaşam kalitesi ölçeği tekrar uygulanmıştır. Deney
grubu hastalarına ameliyattan önce hazırlanan Hasta Tanıtım Formu doldurulmuş,
Katz günlük yaşam aktiviteleri ölçeği ve SF- 36 yaşam kalitesi ölçeği uygulanmıştır.
Deney grubu hastalarına total kalça protezi ameliyatından sonraki 3.günde
taburculuk eğitimi verilmiş ve hazırlanan eğitim kitapçığı, eğitim sonrası
hastalara tekrar yararlanmaları için teslim edilmiştir. Taburcu olduktan
sonraki 1. ve 3.aylarda kontrol grubu hastalarına ev ziyareti yapılarak, Katz
günlük yaşam aktiviteleri ölçeği ve SF-36 yaşam kalitesi ölçeği tekrar
uygulanmıştır. Bulgular: Çalışmada günlük yaşam aktiviteleri açısından
ameliyat öncesinde iki grup arasında fark bulunmazken (p > .05), birinci ve
üçüncü aylarda ileri derecede anlamlı fark bulunmuştur (p < .001). Yine
ameliyat öncesinde SF-36 ölçeği alt bileşenlerinden alınan puanlar açısından
iki grup arasında fark bulunmazken (p > .05), üçüncü ayın sonunda deney
grubu hastalarında fiziksel fonksiyon, fiziksel rol, ağrı, vitalite, emosyonel
rol ve mental sağlık alt bileşenlerinde ileri derecede anlamlı fark bulunmuştur
(p < .001). Sonuç: Total kalça protezi ameliyatı sonrasında verilen
taburculuk eğitimi ile deney grubu hastalarının SF-36 ölçeği puan ortalamasında
ve Katz GYA ölçeği puan ortalamasında artış olduğu, günlük yaşam aktivitelerini
daha bağımsız yerine getirdiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Taburculuk eğitimi, total kalça protezi, günlük yaşam aktiviteleri, yaşam kalitesi

The Effect of Total Hip Replacement Discharge Education on Daily Living Activities and Quality of Life

Öz

Background: The aim of nursing care is "to allow the
patient to maintain his/her life under the conditions closest to the daily life
of him/her, to take patient relieving measures to prevent the possible
complications and to help him/her to become self-sufficient in his/her
physical, psychological and social life as soon as possible". Objective: In this study, it was aimed
to investigate the effects of discharge education given after total hip
replacement surgeryon the daily life activities and quality of life of the patients.
Method: The sample of the
quasi-experimental study consisted of 50 patients, with 25 of them being the
experimental group and 25 being the control group. The control group did not
receive any education and a general procedure of the orthopedics clinic was
applied. At months 1 and 3 after discharge a visit for the patients in the
control group was performed, and Katz Index of Independence in Activities of
Daily Living and SF-36 Quality of Life Scale was applied again. A descriptive
form was filled by the patients in the control group before the surgery and the
patients were applied Katz Index of Independence in Activities of Daily Living
and SF-36 Quality of Life Scale. The patients in the experimental group
received the discharge education on the 3rd day after total hip replacement
surgery and the training manual prepared was given to the patients after the
education process. At months 1 and 3 after discharge a visit for the patients
in the control group was performed, and Katz Index of Independence in
Activities of Daily Living and SF-36 Quality of Life Scale was applied again. Results: For daily living activities in
the study, there was no difference between the two groups before surgery (p>
.05), but there was a significant difference in the first and third months (p
< .001). Again, there was no difference between the two groups for the
scores obtained from the sub-components of SF-36 scale before surgery (p >
.05), whereas there was found a significant difference between the
sub-components like physical function, physical role, pain, vitality, emotional
role and mental health in the experimental group at the end of the third month
(p < .001). Conclusion: It has
been determined that there is an increase in score averages of SF-36 scale and
in score averages of Katz Index of Independence in Activities of Daily Living
in the experimental group with the discharge education given after the total
hip replacement surgery, and these patients perform their daily life activities
more independently. 

Anahtar Kelimeler

Discharge education, total hip replacement, daily life activities, quality of life

Kaynakça

• 1. Wylde V, Livesey C, Blom AW. Restriction in participation in leisure activities after joint replacement: An exploratory study. Age and ageing 2012; 41(2): 246-249.
• 2. McDonald S, Page MJ, Beringer K, Wasiak J, Sprowson A. Preoperative education for hip or knee replacement. The Cochrane Library 2014.
• 3. Poultsides LA, Ma Y, DellaValle AG, Chiu, YL, Sculco TP, Memtsoudis SG. In-hospital surgical site infections after primary hip and knee arthroplasty-incidence and risk factors. The Journal of Arthroplasty 2013; 28(3): 385-389.
• 4. Centers for Disease Control and Prevention. Fast Stats: Inpatient surgery. 2015 Retrieved July 15. from www.cdc.gov/nchs/fastats.
• 5. Bilgen ÖF, Bilgen S, Ermutlu C. Kalça protezlerinde malzeme ve tasarım özellikleri. TOTBİD Dergisi 2011; 10(2): 147-157.
• 6. Altıntaş F, Uluçay Ç, Özler T. Total kalça artroplastisinde mekanik sorunlar. Türk Ortopedi ve Travmatoloji Birliği Derneği Dergisi 2013; 12: 254–267.
• 7. Altun KT. Total kalça protezi sonuçlarımız. Yayımlanmış Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalı Uzmanlık Tezi, Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. 2009 Elazığ.
• 8. Atabek T. Yaşlılarda kazaların önlenmesi. Hemşirelik Bülteni 1994; 8 (31): 62-67.
• 9. Bayrakçı K, Özdemir MH. Uyluk, kalça ve pelvis. In H.Yetkin, M. Yazıcı (Ed), Miller’in Ortopedi Kitabı, (pp. 225-226), Ankara, Akademi Doktorlar Yayınevi.
• 10. Thompson R, Kane RL, Gromala T, McLaughlin B, Flood S, Morris N, Borbas C. Complications and short-term outcomes associated with total hip arthroplasty in teaching and community hospitals. Journal of Arthroplasty 2002; 17(1): 32–40.
• 11. Çetinus, ME. (2009). Koksartroz olgularında total kalça artroplastisi uygulamalarımız (orta dönem sonuçları). Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Sağlık Bakanlığı Haseki Eğitim ve Araştırma Hastanesi. İstanbul, Türkiye.
• 12. Şimşek Yaban Z, Karaöz S. Total kalça protezi ameliyatında hemşirelik bakımı. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2007; 11(1): 47-53.
• 13. Birol L. Hemşirelik süreci: Hemşirelik bakımında sistematik yaklaşım. (9. Baskı, ss.23-32). İzmir: Etki Matbaacılık Yayıncılık, 2009.
• 14. Taşocak G, Şenyuva E. Hemşirelerin hasta eğitim etkinlikleri ve hasta eğitim süreci. İstanbul Üniversitesi Florence Nightingale Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2007; 15(59): 100-106.
• 15. Karadağ M, Sabuncu H. Ameliyat olan hastaların taburcu olurken evde bakımla ilgili bilgi gereksinimleri. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Dergisi 1998; 4(4): 53-60.
• 16. Şendir M, Büyükyılmaz F, Muşovi D. Patients’ Discharge information needs after total hip and knee arthroplasty: A quasi‐qualitative pilot study. Rehabilitation Nursing 2013; 38(5): 264-271.
• 17. Şendir M, Babadağ K. Total kalça protezi ameliyatı öncesi hasta eğitiminin ameliyat sonrası fiziksel uyum ve yaşam kalitesine etkisi. Hemşirelik Bülteni 2000; 9(46): 27-41.
• 18. Bilik, Ö. Kalça protezi uygulanmış olan hastaların evde telefonla izlenmesinin iyileşmeye etkisi. Yayınlanmış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İzmir, 2016.
• 19. Huang TT, Sung CC, Wang WS, Wang BH. The effects of the Empowerment education program in older adults with total hip replacement surgery. Journal of Advanced Nursing 2017; 73(8):1848–1861.
• 20. Şan M. Fiziksel aktivite ve kardiyovasküler sağlık. Türk Kardiyoloji Seminerleri 2003; 17-22. 21. Yardımcı, E. İstanbul’da yaşayan yaşlı öğretmenlerin sağlık sonuçlarının günlük yaşam aktiviteleri ve aletli günlük yaşam aktiviteleri ile ilişkisi. Yayımlanmış Tıpta Uzmanlık Tezi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İstanbul, Türkiye. 1995.
• 22. Katz SC, Ford AB, Moskowitz RW. Studies of the illnes in the aged. The index of ADL: A standardized measure of biological an psychosocial function. The Journal of the American Medical Association 1963; 185: 914-919.
• 23. Altın M. Alzheimer tipi demans hastalarına bakım verenlerde tükenmişlik ve anksiyete. Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi, Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İstanbul, 2006.
• 24. Fidan D. Sağlığa ilişkin yaşam kalitesi kavramı ve ölçüm yöntemleri. Sağlık ve Toplum 2003; 13: 3-8.
• 25. Ware JE, Sherbourne CD. The MOS 36-item shor form healty survey. Conceptual framework and item selection. Medical Care 1992; 30(6): 473-83.
• 26. Pınar R. Sağlık araştırmalarında yeni bir kavram: Yaşam kalitesi, bir yaşam kalitesi ölçeğinin kronik hastalarda geçerlik ve güvenirliğinin sınanması. Hemşirelik Bülteni 1995; 9: 85-95.
• 27. Koçyiğit H, Aydemir Ö, Fişek G, Ölmez N, Memiş A. Kısa Form-36 (KF-36)'nın Türkçe versiyonunun güvenilirliği ve geçerliliği. İlaç ve Tedavi Dergisi 1999; 12(2): 102-106.
• 28. Koltarla S. Taksim eğitim ve araştırma hastanesinin sağlık personelinin yaşam kalitesinin araştırılması. Yayımlanmış Tıpta Uzmanlık Tezi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İstanbul, Türkiye, 2008.
• 29. Bowling A. Measuring health: A review of quality of life measurement scales. (2nd ed.,pp. 98-100). Philadelphia: Open Univesity Press, 2001.
• 30. Carr AJ, Thompson PW, Kirwan JR. Quality of life measures. British Journal of Rheumatology 1996; 35(3): 275-81.
• 31. Brien S, Ogonda L, Dennison S, Doran E, Lawlor M, Humphreys P, et al. Day two postoperative fast track discharge following primary total hip replacement. Journal of Orthopaedic Nursing 2005; 9(3): 140-145.
• 32. Gordon M, Greene M, Frumento P, Rolfson O, Garellick G, Stark, A. Age- and health-related quality of life after total hip replacement Decreasing gains in patients above 70 years of age. Acta Orthopaedica 2014; 85 (3): 244–249.
• 33. Monaghan B, Cunningham P, Harrington P, Hing W, Blake C, O’Dohertya D, Cusack T. Randomised controlled trial to evaluate a physiotherapy-led functional exercise programme after total hip replacement. Physiotherapy 2017; 103(3): 283-288.
• 34. Kurtz S, Ong K, Lau E, Mowat F, Halpern M. Projections of primary and revision hip and knee arthroplasty in the United States from 2005 to 2030. The Journal of Bone and Joint Surgery. American Volume 2007; 89: 780-785.
• 35. Can F. Total kalça artroplastisi, rehabilitasyon. TOTBİD Dergisi 2013; 12: 292–308.
• 36. Açıksöz S, Uzun, Ş. Total kalça protezi uygulanan bireylerin günlük yaşam aktivitelerine yönelik evde bakımda karşılaşılan güçlükler. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2007; 11(1): 8-16.
• 37. Elibol N. Türk toplumunda total kalça protezi uygulanan hastaların beklentilerinin incelenmesi. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İzmir, Türkiye, 2011.
• 38. De Tejada MGS, Escobar A, Herrera C, Garcí, L, Aizpuru F, Sarasqueta C. Patient expectations and health-related quality of life outcomes following total joint replacement. Value in Health, 2010; 13(4): 447-454.
• 39. Baumann C, Rat AC, Mainard D, Cuny C, Guillemin F. Importance of patient satisfaction with care in predicting osteoarthritis-specific health-related quality of life one year after total joint arthroplasty. Quality of Life Research 2011; 20(10): 1581-1588.
• 40. Browne JP, Bastaki H, Dawson J. What is the optimal time point to assess patient-reported recovery after hip and knee replacement? A systematic review and analysis of routinely reported outcome data from the English patien treported outcome measures programme. Health and Quality of Life Outcomes 2013; 11: 128.
• 41. Abaan S. Hasta eğitiminde hedef geliştirme ve öğretim teknikleri. Türk Hemşirelik Dergisi 1990; 39(3): 31-33. 42. Güler M, Tosun M, Uslu T. Artroplasti rehabilitasyonu. In H. Oğuz (Ed), Tıbbi Rehabilitasyon. (ss. 525-542). İstanbul: Nobel Tıp Kitabevi, 1995.
• 43. Hu X. Experiences of phone call follow-up in health education for discharged orthopedic patients. Chinese Journal of Osteoporosis, 2012; 6: 555-556.
• 44. Shen WX, Wang YX, Ning YY, Peng JX, Wei H, Duan K, Zhou YQ, Yuan CS. Influence of mobile education on joint function and quality of life in patients after total hiparthroplasty. Chinese Nursing Research 2017; 4: 71-74.
• 45. Bruyère O, Ethgen O, Neuprez A, Zegels B, Gillet P, Huskin JP, Reginster JY. Health-related quality of life after total knee or hip replacement for osteoarthritis: A 7-year prospective study. Archives of orthopaedic and trauma surgery, 2012; 132(11), 1583-1587.
• 46. Johansson K, Hupli M, Salantera, S. Patients’ learning needs after hip arthroplasty. Journal of Clinical Nursing 2002; 11: 634-639.
• 47. Yaban Z. Total kalça protezi ameliyatı olan hastaların deneyimleri. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Afyon, Türkiye, 2006.
• 48. Yüksel S. Kalça kırıklı hastalarda bakımın değerlendirilmesi. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara, Türkiye, 2005.
• 49. Lithner M, Zilling T. Pre-and postoperative information needs. Patient education and counseling, 2000; 40(1), 29-37.
• 50. Lynda L, Mandzuk RN, Diana E, McMillan RN, Eric R, Bohm B. A longitudinal study of quality of life and functional status in total hip and total knee replacement patients. International Journal of Orthopaedic and Trauma Nursing 2015; 19,102-113.
• 51. Bostan B, Şen C, Güneş T, Erdem M, Aytekin K, Erkorkmaz Ü. Minimal invaziv anterolateral teknikle total kalça protezi. Acta Orthopaedica et Traumatologica Turcica, 2009; 43(6): 464-471.
• 52. Kılıç E, Sinici E, Tunay V, Hasta D, Tunay S, Başbozkurt, M. İki taraflı total diz protezi uygulanan kadın hastalarda yaşam kalitesinin değerlendirilmesi. Acta Orthopaedica et Traumatologica Turcica 2009; 43(3): 248-253.
• 53. Sınıcı E, Tunay S, Tunay V, Kılıç E. Primer kalça protezi uygulanan hastalarda yaşam kalitesinin değerlendirilmesi. Acta Orthopaedica et Traumatologica Turcica 2008; 42(1): 22-25.
• 54. Lübbeke A, Suvà D, Perneger T, Hoffmeyer P. Influence of preoperative patient education on the risk of dislocation after primary total hip arthroplasty. Arthritis Care & Research, 2009; 61(4): 552-558.
• 55. Qin GR. Literature review of continued care for patients discharged from hospital and its development tendency. Journal Nursing Science 2012; 2: 89- 91.
• 56. Suhonen R, Kilpi H. Adult surgical patients and the information provided to them by nurses: A literatüre review. Patient Education and Counseling 2005; 61(1): 5-15.