Çocuklar İçin Yeme Davranışları Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirliği

Yıl 2020, Cilt: 13 Sayı: 4, 267 - 274, 15.10.2020

Meltem Kürtüncü , Nurten Arslan

https://doi.org/10.46483/deuhfed.669779

Öz

Giriş: Yeme davranışı, yemek yeme ve yeme zamanını içeren biyopsikososyal kökenli karmaşık bir davranıştır. Amaç: Bu çalışma, engelli çocuğa sahip aileler tarafından değerlendirilen Çocuklar İçin Yeme Davranışları Ölçeği’nin (The Children’s Eating Behavior Inventory/CEBI) Türkçe eşdeğerliğini sağlamak, geçerlik ve güvenirliğini belirlemek amacı ile yapılmıştır. Yöntem: Ölçek için çeviri geri çeviri yöntemi, içerik geçerliği için kapsam geçerlik indeksi, yapı geçerliği için açıklayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Ölçek güvenirliğini test edebilmek için Cronbach alfa değeri, madde toplam korelasyonu kullanılmıştır. Ölçeğin test tekrar test güvenirliği 72, iç tutarlılığı ve yapı geçerliği ise en az iki çocuklu eşi ile birlikte yaşayan engelli çocuğa sahip 190 ebeveynden toplanan veriler ile belirlenmiştir. Bulgular: Ölçeğin Cronbach’s alfa değeri .77 olup ölçek genel kabul görür düzeyde güvenilir olarak belirlenmiştir. Faktör analizi sonucuna göre; ölçeğin 5 faktör altında toplandığı, açıklayıcılık katsayısının %65.05 olduğu görülmüştür. Verilerin faktör analizi için uygunluğunu değerlendirmede kullanılan Kaiser-Meyer-Olkin değeri .71’dir. Bartlet Küresellik Testinde x2/df = 1370.545/171, p< .001 olup veriler faktör analizi için uygun görülmüştür. Doğrulayıcı faktör analizi sonuçlarına göre kabul edilebilir ve iyi uyum göstermektedir (p=.001; p< .01). Sonuç: Çocuklar İçin Yeme Davranışları Ölçeği’nin Türkçe formunun iki ebeveynli, en az iki kardeşe sahip engelli çocukların yeme davranışlarını değerlendirmek için geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk, Yeme Davranışı, Ölçek, Geçerlik ve Güvenirlik

Validity and Reliability of the Turkish Form of the Eating Behavior Scale for Children

Öz

Backgraund: Eating behavior is a complex biopsychosocial behavior involving eating and eating time. Objectives: The aim of this study was to determine the validity and reliability of Turkish Children's Eating Behavior Inventory which was evaluated by families with disabled children. Methods: Translation and back-translation were used for the adaptation of the scale. Content validity index was employed for content validity, while exploratory and confirmatory factor analyses for construct validity. Cronbach's alpha coefficient and item-total correlation coefficient were used to test the reliability of the scale. Test-retest reliability of the scale was 72, internal consistency and construct validity were determined by data collected from 190 parents with disabled children living with their spouses with at least 2 children. Results: The Cronbach's alpha value of the scale was .77 and the scale was generally accepted as reliable. According to factor analysis; The scale was gathered under 5 factors and the explanatory coefficient was 65.05%. Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) sample adequacy measurement value .71 is used to evaluate the suitability of the data for factor analysis. The Bartlet Sphericity Test was x2 / df = 1370.545 / 171, p <.001, and the data were considered appropriate for factor analysis. Acceptable and good fit according to confirmatory factor analysis (p=.001; p< .01). Conclusion: The Turkish version of the Children's Eating Behavior Inventory was a valid and reliable scale for assessing the eating behaviors of children with disabilities with two parents and at least two siblings.

Anahtar Kelimeler

Child, Eating Behavior, Scale, Validity and Reliability

Kaynakça

• 1. Archer LA, Rosenbaum PL, Streiner DL. The children's eating behavior inventory: reliability and validity results. Journal of Pediatric Psychology 1991;16(5):629-642.
• 2. Kerzner B, Milano K, MacLean W, Berall G, Stuart S, Chatoor I. Practical approach to classifying and managing feding difficulties. Pediatrics 2015;135(2):344-353.
• 3. Şahin S, Şahin ES, Öz NS, Atav PÜ, Kıvanç R. Pediatrik yeme veya yutma bozukluğu ve beslenme alışkanlığında aile rolünün etkisinin meta-analiz yöntemiyle incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 2019;6(2):200-214.
• 4. Kurt E, Örün E. Approaching the children with feeding problems. Güncel Pediatri 2016;14(3):129-135.
• 5. Marshall J, İll RJ, Ware RS, Ziviani J, Dodrill P. Multidisciplinary intervention for childhood feding difficulties. Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition 2015;60(5):680-687.
• 6. Provost B, Crowe TK, Osbourn PL, McClain C, Skipper BJ. Mealtime behaviors of preschool children: Comparison of children with autismspectrum disorder and children with typical development. Physical & Occupational Therapy in Pediatrics 2010;30(3):220-233.
• 7. Aviram I, Atzaba-Poria N, Pike A, Meiri G, Yerushalmi B. Meal time dynamics in child feding disorder: The role of child temperament, parental sense of competence, and paternal involvement. Journal of Pediatric Psychology 2014;40(1):45-54.
• 8. Akdoğan R. A holistic approach to cope with depression and hopelessness for parents of special needs children. International Journal of Early Childhood Special Education 2016;8(2):134-150.
• 9. Balki S, Canbay Ö. Serebral palsili çocukların anne-babalarında depresyon seviyesini belirleyen değişkenler. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2012;3(4):242-249.
• 10. Didehbani N, Kelly K, Austin L, Wiechmann A. Role of parental stress on pediatric feding disorders. Children's Health Care 2011;40(2):85-100.
• 11. Erkorkmaz Ü, Yılmaz R, Demir O, Sanisoğlu SY, Etikan İ, Özçetin M. Çocuklarda yeme davranışı ve ebeveyn besleme tarzı arasındaki ilişkinin kanonik korelasyon analizi ile incelenmesi. Türkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences 2013;33(1):138-148.
• 12. Shmaya Y, Eilat-Adar S, Leitner Y, Reif S, Gabis LV. Meal time behavior difficulties but not nutritional deficiencies correlate with sensory processing in children with autismspectrum disorder. Research in Developmental Disabilities 2017;66:27-33.
• 13. Mitchell GL, Farrow C, Haycraft E, Meyer C. Parental influences on children’s eating behaviour and characteristics of successful parent-focussed interventions. Appetite 2013;60:85-94.
• 14. Bandini LG, Curtin C, Phillips S, Anderson SE, Maslin M, Must A. Changes in food selectivity in children with autism spectrum disorder. Journal of Autism and Developmental Disorders 2017;47(2):439-446.
• 15. Castro K, Perry IS, Ferreira GP, Marchezan J, Becker M, Riesgo R. Validation of the Brief Autism Mealtime Behavior Inventory (BAMBI) Questionnaire. Journal of Autism and Developmental Disorders 2019;49(6):2536-2544.
• 16. Heckathorn DE, Speyer R, Taylor J, Cordier R. Systematic review: non-instrumentals fallowing and feding assessments in pediatrics. Dysphagia 2016;31(1):1-23.
• 17. Sleddens EF, Kremers SP, Thijs C. The Children's Eating Behaviour Questionnaire: factorial validity and association with body mass ındex in Dutch children aged 6-7. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity 2008;5(1):49-58.
• 18. Karagöz Y. SPSSS ve AMOS 23 uygulamalı istatistiksel analizler. 2016; İstanbul: 1. Basım, Nobel Akademik.
• 19. Özdamar K. Ölçek ve test geliştirme yapısal eşitlik modellemesi. 2017; Eskişehir: Nisan Kitabevi.
• 20. Sümbüloğlu K, Akdağ B. İleri biyoistatistiksel yöntemler. 2009; Ankara: 1. Baskı, Hatiboğlu Yayınları.
• 21. Ok YS, Bektas M, Pokhrel P. Psychometric Properties of Turkish Version of the e-cigarette use outcome expectancies scale. Journal of Addictions Nursing 2020;31(2):124-133.
• 22. Polit DF, Beck, CT. The content validity index: Are you sure you know what's being reported? Critique and recommendations. Research in Nursing & Health 2006;29(5):489-497.
• 23. Polit DF, Beck CT, Owen SV. Is the CVI an acceptable indicator of content validity? Appraisal and recommendations. Research in Nursing & Health 2007;30(4): 459-467.
• 24. Erdoğan S, Nahcivan N, Esin MN. Hemşirelikte araştırma: süreç, uygulama ve kritik. 2014; İstanbul: Nobel Tıp Kitabevi.
• 25. Bektaş İ, Yardımcı F, Bektaş M, White KA. Psychometric properties of the Turkish version of nursing anxiety and self-confidence with clinical decision making scale. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi 2017;10(2):83-92.
• 26. Karakoç FY, Dönmez L. Ölçek geliştirme çalışmalarında temel ilkeler. Tıp Eğitimi Dünyası 2014;13(40):39-49.
• 27. Şimşek ÖF. Yapısal eşitlik modellemesine giriş temel ilkeler ve LISREL uygulamaları (Introduction to structural equation modeling, Lısrel fundamental principles and practices). 2010; Ekinoks yayınları, İstanbul.
• 28. Çokluk ÖŞ, Güçlü BŞ. Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve Lisrel uygulamaları. 2009; Ankara: 2. Baskı, Pegem Akademi.
• 29. Aldem M, Geçkil E. Astımlı çocuklarda ev dizaynı farkındalık ölçeği geliştirilmesi. Journal of Human Sciences 2019;16(1):285-300.
• 30. Geçkil T, Tikici M. Örgütsel demokrasi ölçeği geliştirme çalışması. Amme İdaresi Dergisi 2015;48(4):41-78.
• 31. Yaşlıoğlu MM. Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: Keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. Istanbul Üniversitesi Isletme Fakültesi Dergisi 2017;46 (Special Issue):74-85.
• 32. Özdamar K. Paket programları ile istatistiksel veri analizi (Çok değişkenli analizler SPSS-Minitab). 2012; Eskişehir: 4. Baskı, Kaan Kitabevi.
• 33. Çapık C. Geçerlik ve güvenirlik çalışmalarında doğrulayıcı factor analizinin kullanımı. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2014;17(3):196-205.
• 34. Dilsiz H, Dağ İ. Uyumsal yeme davranışının değerlendirilmesi: Bebeklik ve erken çocukluk dönemlerine yönelik iki yeni ölçeğin geliştirilme, Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Journal of Current Pediatrics / Guncel Pediatri 2018;16(2):137-159.
• 35. Greco LM, O'Boyle EH, Cockburn BS, Yuan Z. Meta‐analysis of coefficient alpha: A reliability generalization study. Journal of Management Studies 2018;55(4):583-618.
• 36. Şencan H. Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenirlik ve geçerlik. 2005;Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• 37. Can A. SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. 2014;Ankara: Pegem Akademi.
• 38. Aktürk Z, Acemoğlu H. Sağlık çalışanları için araştırma ve pratik istatistik, örnek problemler ve SPSS çözümleri. 2011; Erzurum: www.aile.net