Prostat Kanserli Hastaların Yaşadığı Psikososyal Sorunlar ve Hemşirelik Yaklaşımları

Yıl 2022, Cilt: 15 Sayı: 2, 233 - 239, 15.04.2022

Sevgi Çolak , Fatma Vural , Özlem Bilik

https://doi.org/10.46483/deuhfed.834041

Cited By: 2

Öz

Prostat kanseri, dünyada erkeklerde akciğer kanserinden sonra yeni tanı konan en yaygın ikinci kanser türüdür. Dünya’da erkeklerde görülen tüm kanserlerin %29.3’ünü prostat kanseri oluşturmaktadır. Ülkemizde ise 2018 yılında 3568 kişi prostat kanseri nedeniyle hayatını kaybetmiştir. Prostat kanserinin görülme sıklığı yaşla doğru orantılı olarak artmaktadır. 50 yaş altındaki erkeklerde nadir görülen prostat kanserinin ortalama tanı koyma yaşı 68’dir. Prostat kanseri erken yaşta tanılandığında, uygulanan tedavi yöntemlerinin etkisiyle birlikte sağ kalım oranı yüksektir. Sağkalım süresinin uzaması sonucunda hastalar kanser tedavisi sürecine bağlı olarak stres, anksiyete, depresyon, sosyal izolasyon gibi birçok psikososyal sorun yaşamaktadır. Hastaların yaşadığı tüm bu psikososyal sorunlar yaşam kalitesini de olumsuz yönde etkilemektedir. Bu derleme, prostat kanserli hastaların yaşadıkları psikososyal sorunların tanımlanması ve bu sorunlara yönelik hemşirelik girişimlerinin açıklanması amacıyla yazılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Prostat kanseri, Hemşirelik Yaklaşımları, Psikososyal Sorunlar

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

Değerli katkılarından dolayı tez danışmanım Doç Dr. Fatma Vural’a ve DEÜ Hemşirelik Fakültesi Cerrahi Hastalıkları Anabilim Dalı Başkanı Doç.Dr. Özlem Bilik’e katkılarından dolayı çok teşekkür ederim.

Psychosocial Problems Experienced of Patients with Prostate Cancer and Nursing Approaches

Öz

Prostate cancer is the second most common type of cancer newly diagnosed in men after lung cancer in the world. Prostate cancer constitutes 29.3% of all cancers seen in men in the world. In our country, 3568 people died in 2018 due to prostate cancer. The incidence of prostate cancer increases with age. The average age of diagnosis of prostate cancer, which is rare in men under 50 years of age, is 68. When prostate cancer is diagnosed at an early age, the survival rate is high with the effect of the treatment methods applied. Patients as a result of prolonged survival, he experiences many psychosocial problems such as stress, anxiety, depression and social isolation due to the cancer treatment process. All these psychosocial problems experienced by patients negatively affect their quality of life. This review was written to describe the psychosocial problems experienced by patients with prostate cancer and to explain nursing interventions for these problems.

Anahtar Kelimeler

Prostate Cancer, Nursing Approaches, Psychosocial Problems.

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• 1. Ferlay J, Colombet M, Soerjomataram I, Mathers C, Parkin DM, Piñeros M, et al. Estimating the global cancer incidence and mortality in 2018: GLOBOCAN sources and methods. Int J Cancer. 2019;15(8):1941-1953.
• 2. T.C. Sağlık Bakanlığı. Sağlık istatistikleri yıllığı (2018) [online]. URL: https://ohsad.org/wp-content/uploads/2020/01/SB_istatistik-y%C4%B1ll%C4%B1%C4%9F%C4%B1-2018.pdf 26 Şubat 2022
• 3. Türkiye İstatistik Kurumu. Ölüm nedeni istatistikleri (2018) [online]. URL: http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1083 26 Şubat 2022
• 4. Ürolojik Cerrahi Derneği. Üroloji masaüstü başvuru kitabı. ÜCD 2016;2(1):668-677.
• 5. European Association of Urology (EAU). Prostate cancer guideline (2019) [online]. URL: https://uroweb.org/wp-content/uploads/EAU-EANM-ESUR-ESTRO-SIOG-Guidelines-on-Prostate-Cancer-2019.pdf 30.11.2020 26 Şubat 2022
• 6. Bayraktar N, Aydın N. Prostat tümörlerinde cerrahi ve bakım. Turkiye Klinikleri J Surg Nurs-Special Topics 2018;4(2):123-128.
• 7. Öner H. Prostat kanserli hastaların yaşadığı psikososyal sorunlar ve bakım. Turkiye Klinikleri J Surg Nurs-Special Topics 2015;1(1):41-48.
• 8. Lehto US, Helander S, Taari K, Aromaa A. Patient experiences at diagnosis and psychological well-being in prostate cancer: A Finnish national survey. Eur J Oncol Nurs. 2015;19(3):220-229.
• 9. De Sousa A, Sonavane S, Mehta J. Psychological aspects of prostate cancer: a clinical review. Prostate Cancer Prostatic Dis. 2012;15(2):120-127.
• 10. Yılmaz M, Yazgı ZG. Onkoloji hastalarının yaşadığı psikososyal sorunlarla baş etmesinde hemşirenin rolü. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 2019;4(1):60-70.
• 11. Özel Y, Bay Karabulut A. Günlük yaşam ve stres yönetimi. Türkiye Sağlık Bilimleri ve Araştırma Dergisi 2018;1(1):48-56.
• 12. Romanzini AE, Pereira MDG, Guilherme C, Cologna AJ, Carvalho EC. Predictors of well-being and quality of life in men who underwent radical prostatectomy: longitudinal study. Rev Lat Am Enfermagem 2018;26(1):1-14.
• 13. Ertekin PŞ, Tel H. Depresyonda hemşirelik yaklaşımı. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi 2012;3(2):86-91.
• 14. Avcı D, Doğan S. Kanser hastalarında travma sonrası stres bozukluğu, sosyal destek ve stresle başa çıkma arasındaki ilişki. Balıkesir Saglik Bilimleri Dergisi 2014;3(1):16-21.
• 15. Chambers SK, Chung E, Wittert G, Hyde MK. Erectile dysfunction, masculinity, and psychosocial outcomes: a review of the experiences of men after prostate cancer treatment. Transl Androl Urol. 2017;6(1):60-68.
• 16. Couper JW, Love AW, Dunai JV, Duchesne GM, Bloch S,Costello AJ, et al. The psychological aftermath of prostate cancer treatment choices: a comparison of depression, anxiety and quality of life outcomes over the 12 months following diagnosis. Med J Aust. 2009;190(7): 86-89.
• 17. Kirkman M, Young K, Evans S, Millar J, Fisher J, Mazza D, et al. Men's perceptions of prostate cancer diagnosis and care: insights from qualitative interviews in Victoria, Australia. BMC Cancer 2017;17(1):704-716.
• 18. Sürme Y. Stres, stresle ilişkili hastalıklar ve stres yönetimi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 2019;12(64):525-529.
• 19. Wall DP, Kristjanson LJ, Fisher C, Boldy D, Kendall GE. Responding to a diagnosis of localized prostate cancer: men's experiences of normal distress during the first 3 postdiagnostic months. Cancer Nurs. 2013;36(6):44-50.
• 20. Erdemir F. Hemşirelik Tanıları El Kitabı. 13. Basım. Kaya Ö. Nobel Tıp Kitapevi;2012:67-92.
• 21. Oliffe JL, Rossnagel E, Seidler ZE, Kealy D, Ogrodniczuk JS, Rice SM. Men's depression and suicide. Curr Psychiatry Rep. 2019;21(10):103-109.
• 22. Dale W, Bilir P, Han M, Meltzer D. The role of anxiety in prostate carcinoma: a structured review of the literature. Cancer 2005;104(3):467-478.
• 23. Kaya MC, Bez Y, Demir A, Bulut M, Topçuoğlu V, Kuşçu MK,et al. Prostat kanseri hastalarında hastalık evrelerine göre anksiyete, depresyon, cinsel işlev bozukluğu ve yaşam kalitesi. Journal of Mood Disorders 2013;3(1):23-27.
• 24. Dale W, Hemmerich J, Bylow K, Mohile S, Mullaney M, Stadler WM. Patient anxiety about prostate cancer independently predicts early initiation of androgen deprivation therapy for biochemical cancer recurrence in older men: a prospective cohort study. J Clin Oncol. 2009;27(10):1557-1563.
• 25. Lofters A, Juffs HG, Pond GR, Tannock IF. "PSA-itis": knowledge of serum prostate specific antigen and other causes of anxiety in men with metaststic prostate cancer. J Urol. 2002;168(6):2516-2520.
• 26. Balderson N, Towell T. The prevalence and predictors of psychological distress in men with prostate cancer who are seeking support. Br J Health Psychol. 2003;8(2):125-134.
• 27. Bill-Axelson A, Garmo H, Nyberg U, Lambe M, Bratt O, Stattin P, et al. Psychiatric treatment in men with prostate cancer--results from a nation-wide, population-based cohort study from Sweden. Eur J Cancer 2011;47(14):2195-2201.
• 28. Johanes C, Monoarfa RA, Ismail RI, Umbas R. Anxiety level of early- and late-stage prostate cancer patients. Prostate Int. 2013;1(4):177-182.
• 29. Albaugh JA, Sufrin N, Lapin BR, Petkewicz J, Tenfelde S. Life after prostate cancer treatment: a mixed methods study of the experiences of men with sexual dysfunction and their partners. BMC Urol. 2017;17(1):45-54.
• 30. Seyhan Ak E, Özbaş A. Prostat kanserinin ameliyat sonrası bakımında güncel yaklaşımlar. JAREN 2019;5(1):81-89.
• 31. Akın Aslan A, Akın Sarı B, Kuruoğlu A. Depresif duygudurumdan major depresyona klinik spektrum. Klinik Psikiyatri 2012;15(1):56-64.
• 32. Fervaha G, Izard JP, Tripp DA, Rajan S, Leong DP, Siemens DR. Depression and prostate cancer: A focused review for the clinician. Urol Oncol. 2019;37(4):282-288.
• 33. Nead KT, Sinha S, Yang DD, Nguyen PL. Association of androgen deprivation therapy and depression in the treatment of prostate cancer: A systematic review and meta-analysis. Urol Oncol. 2017;35(11):664-673.
• 34. Lin PH, Liu JM, Hsu RJ,Chuang HC, Chang SW, Pang ST, et al. Depression negatively impacts survival of patients with metastatic prostate cancer. Int J Environ Res Public Health 2018;15(10):2148-2158.
• 35. Hawkley LC, Cacioppo JT. Loneliness matters: a theoretical and empirical review of consequences and mechanisms. Ann Behav Med. 2010;40(2):218-227.
• 36. Ettridge KA, Bowden JA, Chambers SK, Smith DP, Murphy M, Evans SM, et al. "Prostate cancer is far more hidden…": Perceptions of stigma, social isolation and help-seeking among men with prostate cancer. Eur J Cancer Care 2018;27(2):1-12.
• 37. King AJ, Evans M, Moore TH, Paterson C, Sharp D, Persad R, et al. Prostate cancer and supportive care: a systematic review and qualitative synthesis of men's experiences and unmet needs. Eur J Cancer Care 2015;24(5):618-634.
• 38. Resnick MJ, Lacchetti C, Bergman J, Hauke RJ, Hoffman KE, Kungel TM, et al. Prostate cancer survivors¬hip care guideline: American Society of Clinical Oncology clinical practice guideline endorsement. Journal of Clinical Oncology 2015;33(9):1078-1085.
• 39. Özdemir Ü, Taşcı S. Kronik hastalıklarda psikososyal sorunlar ve bakım. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 2013;1(1): 57-72.
• 40. Ülger E, Alacacıoğlu A, Gülseren A, Zencir G, Demir L, Tarhan M. Kanserde psikososyal sorunlar ve psikososyal onkolojinin önemi. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2014;28(2):85-92.