FIKH’IN BELİRLEDİĞİ İKTİSÂDÎ YAŞAMI AHÎLİK TEŞKİLATININ TOPLUMA YERLEŞTİRMESİNİ GÜNÜMÜZ TOPLUMU İÇİN YENİDEN KIYMETLENDİRME

Yıl 2021, , 739 - 767, 31.12.2021

Mehmet Nuri Güler

https://doi.org/10.21054/deuifd.1051889

Öz

Makalenin amacı, “Fıkhı’nın Belirlediği İktisâdî Yaşamı Ahîlik Teşkilâtının Topluma Yerleştirmesini Günümüz Toplumu İçin Yeniden Kıymetlendirme” olmaktadır. Ekonomi’ye, “biçimselci”, ve “özselci”, iki türlü bakılmaktadır. Bu farklı iki bakış, iki değişik insan tipi ve iki toplum modeli ile temsil edilmektedir: Birincisi, Kapitalist Toplum ve ikinci de İslâm Toplumu’dur. Kapitalist toplum “Piyasa Ekonomisi”, diğer bir ad ile “Kapitalist Ekonomi”yi; İslâm Toplumu da, “İslâm Fıkıh Ekonomisi/Ma’âyişi”ni ortaya çıkarmıştır. İslâm’da, ekonomik hak ve özgürlükleri, devletin ekonomik hak ve yetkilerini düzenleyen farz, vâcib, mendûb, harâm, mekrûh ve mubâh gibi fıkhî hükümler olduğundan, bunlar, İslâm’da Ekonomi’yi/Ma’âyiş’i de belirlemektedirler. Ahîlik, İslâm Fıkıh Ma’âyişi’ni Anadolu Selçuklu ve Osmanlı Devleti’nde topluma yerleştirmiştir. Ahîliğin nizamnâmeleri, kaynağı İslâm dîni olan Fütüvvetnâmeler’dir. Günümüzde toplumu belirleyen ekonominin uygulanması neticesinde yaşanan sorunların çözümünde Ahîlik bir imdat kuruluştur. Makalenin önemi, Fıkh’ın belirlediği iktisâdî yaşamı Ahîlik teşkilâtının topluma yerleştirmesini ortaya koymasıdır. Araştırmanın kaynakları, Kur’ân, Sünnet, Ekonomi ve Fıkıh alanındaki kitaplar ile bu alanlarda yayınlanmış makale, bildiri gibi çalışmalar ve yayınlanmamış yüksek lisans, doktora tezleridir. Araştırmanın yöntemi olarak, veriler “tarama metodu” ile toplanmış, “analitik yöntem” ile belirlenmiş ve araştırma amacı doğrultusunda sistematize edilmiştir. Araştırmanın anahatları, makalenin konusu, araştırmanın amacı, önemi, kaynakları, yöntemi ve anahatların açıklandığı Giriş; “Fıkhı’nın Belirlediği İktisâd”ın işlendiği birinci; “Toplumda Fıkıh İktisâdı’nın Ahîlik Teşkilatı ile Yaşanması”nın incelendiği ikinci ve “Günümüz Piyasa Ekonomisinin Tahribatına Çözüm Yolu: Ahîlik”in ele alındığı üçüncü kısım ile Araştırmanın, değerlendirilmesinin yapıldığı Sonuç’tan meydana gelmektedir..

Anahtar Kelimeler

Fıkıh, Ekonomi, Kapitalist Ekonomi, İslâm Fıkıh Ekonomisi, Ahîlik

Kaynakça

• Abdulbâkî, Muhammed Fuâd. el-Mu’cemu’l-Mufehres li’l-Elfâzi’l-Kur’âni’l-Kerîm. İstanbul: Çağrı Yayınları, Tarih Yok.
• Ahmed, Akbar S.. Postmodernizm ve İslam. çev. Osman Ç. Deniztekin. İstanbul: 1995.
• Anadol, Cemal. Türk İslam Medeniyetinde Ahilik Kültürü ve Fütüvvetnameler. Ankara: Kültür Bakanlığı Hal Kültürünü Araştırma Dairesi Yayınları: 150, Gelenek Görenek ve İnançlar Dizisi: 10, 1991.
• Apaydın, Yunus. “Din ve Fıkıh”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 3 (2004).
• Apaydın, Yunus. “Fıkıh Üretiminde Meşruiyet Ölçütü: Ekol Sistematiği”. Uluslararası Rahmet ve Çatışma Bağlamında İslam Mezhepleri Sempozyumu (25-27 Mart 2016 Karaman) Bildirileri. ed. Halit Çalış, Ali Bayer Duran Ali Yıldırım. 87-95. Konya: Karaman İslami İlimler Derneği Yayınları, 2017.
• Armağan, Servet. İslâm Hukukunda Temel Hak ve Hürriyetler. Ankara: 1987.
• Ata, Ahmet Yılmaz. Kurumsal İktisat Çerçevesinde Yolsuzluğun Fırsat ve Motivasyonları: AB Ülkeleri Üzerine Bir İnceleme. Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2009.