FROM ARCHITECTURE TO RELIGIOUS SERVICES: APPLYING “UNIVERSAL DESIGN” PRINCIPALS ON RELIGIOUS SERVICES

Yıl 2016, Sayı: 43, 285 - 304, 15.06.2016

Ayşe Burcu Gören

https://doi.org/10.21054/deuifd.282228

Cited By: 2

Öz

Universal Design is
a design concept of all products, environments and information systems which
aims to be accessed, understood and used by the broadest possible spectrum of
human ability regardless of their age, size, ability or disability. Universal
design puts high value on both diversity and inclusiveness. The name father of
Universal Design is Ronald Mace, who challenged the conventional approach of
designing for the average user and provided a design foundation for more
accessible and usable products and environments. Mace and his colleagues
developed the definition of Universal Design. This definition is used by the
Center for Universal Design at North Carolina State University: "the
design of products and environments to be usable to the greatest extent
possible by people of all ages and abilities". Not long after, the
universal design principals are applied on education. The practice of universal
design in education considers people with a wide range of characteristics in
the design of all educational products and environments. The aim of Universal
design in education is providing a philosophical framework for the design of a
broad range of educational products and environments. These include computer
and science labs, curriculum, libraries and other student services. Needs of
disabled people are not be composed of environmental and educational designs.
Disabled people have a considerable amount of social and psychological problems
and needs. Religious services have a potential to serve disabled people as a
strong supporter in social and psychological aspects. This study presents an
idea about applying “universal design” principals on religious services.

Anahtar Kelimeler

Universal Design, Disability, Religion, Religious Services

MİMARİDEN DİN HİZMETLERİNE: DİN HİZMETLERİNDE “EVRENSEL TASARIM”

Öz

“Evrensel Tasarım”,
her yaş ve her beceri düzeyinde insanın sahip oldukları ya da olmadıkları bir
takım özelliklerden ötürü bir engelle karşılaşmaksızın her tür ürüne ve çevreye
erişimini ve kullanımını mümkün kılan bir tasarım yaklaşımıdır. Bu yaklaşımın
felsefesinde, çeşitlilik ve içermecilik iki önemli kavramdır. Evrensel
Tasarımın isim babası olan Roland Mace, tasarımların ortalama insanın özellik
ve ihtiyaçları baz alınarak yapılmasına meydan okumuş ve herkes için tasarım yaklaşımını
ortaya atmıştır. Mace ve onunla aynı vizyona sahip meslektaşları, Evrensel
Tasarım kavramı için bir tanım geliştirmiştir. Kuzey Carolina Üniversitesi
Evrensel Tasarım Merkezi tarafından kullanılan bu tanım şu şekildedir: “
Evrensel Tasarım, ürünlerin ve çevrenin, her yaştan ve her yeterlilik
seviyesinden mümkün olan en fazla insan tarafından kullanılabilir olacak
şekilde tasarlanmasıdır.” Evrensel Tasarım ilkelerinin eğitim alanına tatbiki
ile ilgili çalışmaların gündeme gelmesi uzun sürmemiştir. Eğitimde evrensel
tasarım, eğitim ortam ve ürünlerinin mümkün olan en geniş yelpazede insan
çeşitliliğine hitap etmesini amaçlamaktadır. Bu yaklaşım, ilerleyen zaman
içinde pek çok eğitim ortamı (kütüphaneler, sınıflar, uzaktan eğitim ortamları
gibi) ve eğitim aracına (bilgisayar programları, laboratuvar araçları, web
siteleri gibi) uygulanmıştır. Toplum tarafından normal kabul edilen kriterlerin
dışında kalan bireylerin ihtiyaçları, çevresel ve ürünlere yönelik
düzenlemelerden ibaret değildir. Her türüyle, bir engele sahip bireylerin
sosyal ve psikolojik sorunlarla karşı karşıya kalması kaçınılmazdır. Dini
kurumlar, engelli bireylerin sosyal ve psikolojik ihtiyaçlarını karşılamak için
değerli fırsatlar sunma potansiyeline sahip merkezlerdir. Bu kaynağın yeterince
değerlendirilebilir hale gelmesi engelli bireylerin maddi manevi
erişilebilirliklerinin artırılması ile mümkün olabilir. Bu noktada din
hizmetlerinde Evrensel Tasarım ilkelerinin kullanılması akla gelmektedir. Bu
çalışma, din hizmetlerinde Evrensel Tasarım konusunda, alanda çalışanlara bir
fikir vermek amacıyla hazırlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Evrensel Tasarım, Engellilik, Din, Din Hizmetleri

Kaynakça

• Ayşe Burcu Gören, Down Sendromlu Bireylerin Manevi Bakım İhtiyacının Belirlenmesi ve Bir Model Önerisi, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2015.
• Ann Turnbull, Denise Poston, “Role of spirituality and religion in family quality of life for families of children with disabilities”, Education and Training İn Developmental Disabilities, 39, 2004.
• Bonnie Todis and George Singer, “Stress and stress management in families with adopted children who have severe disabilities”, Journal of the Association for Persons with Severe Handicaps, 16, 1991.
• Center for Applied Special Technology (CAST). www.cast.org/udl Erişim: 29.05.2016.
• Center for Universal Design, About UD: Universal design principles, Raleigh, NC: North Carolina State University, 1997. Online: www.ncsu.edu/www/ncsu/design/sod5/cud/ about_ud/udprinciples.htm.
• Courtney E. Taylor, Erik W. Carter, Naomi H. Annandale, Thomas L. Boehm ve Aimee K. Logeman, Welcoming People with Developmental Disabilities and Their Families: A Practical Guide for Congregations, Vanderbilt University, 2014.
• Hüseyin Tural, “Ibn Ümmü Mektum”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA) (Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 1999), c. XX, s.434-435.
• Inger Marie Lid, “Universal Design and disability: an interdisciplinary perspective”, Disability and Rehabilitation, Cilt: 36, Sayı: 16, 2014.
• John Swain, Vic Finkelstein, Sally French ve Mike Oliver. (Eds.),The commonality of disability, In Disabling barriers -Enabling environments London: Sage, 1993.
• Linda L. Treloar, “Engellilik, dini inançlar ve kilise: Engelli yetişkinlerin ve aile bireylerinin deneyimleri”* Çev., İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (27), 2012.
• Mark Whiting, “What İt Means To Be The Parent Of A Child With A Disability Or Complex Health Need”, Nursing Children and Young People, 26:5, 2014.
• Megan M Griffin, Lydia W Kane, Courtney Taylor, Susan H Francis, Robert M Hodapp,“Characteristics of Inclusive Faith Communities: A Preliminary Survey of Inclusive Practices in the United States”, Journal of Applied Research In Intellectual Disabilities, 25(4), 2012, s.383-391. Doi:10.1111/j.1468-3148.2011.00675.x
• Melinda Jones Ault, “Inclusion of Religion and Spirituality in the Special Education Literature” Journal of Special Education, 44, 2010.
• Naci Kula, Bedensel Engellilik ve Dini Başa çıkma, İstanbul: DEM Yay., 2005.
• Neslihan Dostoğlu, Ece Şahin, Yavuz Taneli, “Tasarıma Kapsayıcı Yaklaşım: Herkes Için Tasarim Evrensel Tasarım: Tanımlar, Hedefler, İlkeler”, Mimarlık Dergisi , Sayı 347, 2009.
• Neville Stanton, Steven Landry, Giuseppe Di Bucchianico, Andrea Vallicelli, (Ed.), Advances in Human Aspects of Transportation: Part III 9. Cilt, AHFE Conference, 2014.
• Raymond Orkwis, Kathleen McLane, A curriculum every student can use: Design principles for student access ERIC/OSEP Topical Brief, Reston, VA: ERIC/OSEP Special Project on Interagency Information Dissemination, 1998.
• Richard Duncan, Universal Design–Clarification and Development: A Report for the Ministry of the Environment, Norveç Hükümeti Çevre Bakanlığı için rapor, NC State University, The Center for Universal Design, ABD, 2007.
• Sherly Burgstahler, Equal access: Universal design of instruction, Seattle: University of Washington, 2007a.
• Sherly Burgstahler, Equal access: Universal design of student services, Seattle: University of Washington, 2007c.
• TASH, TASH resolution on spirituality, Baltimore, MD: TASH, 2003.
• The Center for Universal Design, The principles of universal design, Version 2.0. Raleigh NC: North Carolina State University, 2007.